THƠ CỔ BA TƯ - 1

RUĐAKI

Được xem là ông tổ của nền thơ ca Ba Tư, Ruđaki (Abu Abdulla Jafar Muhamad Rudaki) sinh năm 860 ở một làng miền núi có tên là Rudak, sau được ông chọn làm bút danh. Thời trẻ ông nổi tiếng hát hay và chơi các nhạc cụ dân tộc rất giỏi. Năm ba mươi tuổi ông đã được xem là nhà thơ lớn nhất thời đó và được mời tới Bukhara (nay thuộc Uzbêkixtan) sống trong cung các triều vua Samanid rồi trở thành thà thơ cung đình ở đấy một thời gian dài. Tuy nhiên sau này, do bị nghi liên quan đến một cuộc nổi dậy của dân chúng, ông thất sủng và bị đuổi đi. Ông trở về làng cũ và chết ở đó năm 941. Theo một số tài liệu, Ruđaki sáng tác ước tính hơn hai triệu câu thơ, nhưng giữ lại được đến nay không nhiều, tản mạn và không trọn vẹn tác phẩm.

            THƠ LẺ

* * *

Ta cô đơn giữa trăm vạn con nguời.

Ta cô đơn thiếu trăm vạn con người.

* * *

Anh được làm từ bụi đất như tôi,

Và khi chết cũng thành đất, thế thôi.

* * *

Tôi làm bạn với người bị đám đông ghét bỏ,

Không cam chịu cuộc đời luôn nhỏ nhoi, gò bó.

            * * *

Sao anh nghe những tiếng nhạc bùi tai,

Không chịu nghe, tiếng rên khóc, thở dài?

* * *

Người khôn ưa việc tốt, hòa bình.

Thằng ngốc thích chém giết, chiến tranh.

* * *

Kẻ thịt ngon, nho tươi ăn chẳng hết,

Người nhịn đói suốt ngày, thêm đói rét.

* * *

Em không yêu, nhưng sợ tình yêu mất.

Em giả dối, lại muốn tìm sự thật.

* * *

Một kẻ thù đã nhiều tai họa.

Trăm người bạn vẫn còn ít quá.

* * *

Nhờ tình yêu, tôi hăng say lao động.

Thiếu tình yêu, tôi không còn muốn sống.

* * *

Người no nghĩ xin ăn là nhục nhã.

Người không bệnh, không đau không đáng lạ.

* * *

Anh sẽ giống như cừu sa bãi lầy

Khi thượng đế xét tội anh sau này.

* * *

Ngày mùa xuân đẹp thật, cỏ và hoa.

Nhưng không đẹp bằng đêm chỉ hai ta.

* * *

Bản thân tôi cũng rất thích được khen,

Nhưng lời khen phải chân thành, tất nhiên.

* * *

Vâng, anh buồn, nhưng không buồn vẩn vơ.

Buồn vì em, vì em anh ngẩn ngơ.

* * *

Cũng chẳng sao quần áo rách, khi anh

Tâm hồn không vấy bẩn, vẫn nguyên lành.

* * *

Nụ hôn người yêu như nước hồ mặn chát -

Càng uống nhiều càng thấy khát.

* * *

Cô gái đẹp làm anh vui, hết mệt.

Thế mà anh tìm lão già hiền triết.

* * *

Tôi nhuộm tóc không vì tôi muốn trẻ.

Tôi nhuộm tóc để nhớ về tuổi trẻ.

* * *

Kể cũng buồn: chim ác sống trăm năm,

Mà con én chưa đầy năm đã chết.

* * *

Thường người ta tìm tôi khi gặp nạn.

Đến tâm sự khi trong lòng buồn chán.

Thế mà tôi khát nước, chẳng người nào

Cho tôi uống, lại còn lên giọng phán.

* * *

Đời đã khổ, lại còn rất ngắn.

Sao thần chết đang tâm tàn nhẫn

Ngắt bông hoa xinh đẹp như em

Mà không chút băn khuăn, hối hận?

* * *

Hãy cảm ơn thượng đế, gượng mà vui.

Đời thế nào mặc kệ, gượng mà vui.

Cũng chẳng sao khi anh mãi không giàu.

Thì cuộc đời vẫn thế, gượng mà vui.

* * *

Vua chúng ta thật vĩ đại, phi thường,

Bắn đạn bạc, tên vàng ngoài chiến trường.

Lính vua chết, tiếc thay, không vải liệm,

Cũng không tiền chữa trị người bị thương.

* * *

Thật kỳ diệu cuộc đời này.

Không ngừng nghỉ, tự mình quay.

Yêu - biến anh thành hoàng đế.

Ghét - bắt làm thằng ăn mày.

            * * *

            Trời thương tình, ban cho tôi bốn cái:

            Sức khỏe, tên, trí khôn, lòng nhân ái.

Trong chúng ta, ai có bốn cái này,

Sẽ hạnh phúc, không buồn đau, sợ hãi.

* * *

Sao nhìn ai anh cũng toàn thấy ác?

Anh hờ hững với nỗi đau người khác.

Xua cái tham, cái hằn học khỏi tim,

Anh sẽ thấy đời cũng không tệ bạc.

* * *

Ta uống nhiều vì lòng ta ngất ngây.

Nhất là khi có bạn gái thế này.

Mặc bọn ngốc cứ chê ta là ngốc.

Không vì ngốc ta ngã, mà vì say.

            * * *

Người ta ghét ăn mày như ghét quỉ,

Chưa nghe xin, đã ném đồng xu gỉ.

Anh xấu hổ, không nghe hết lời xin?

Tôi thì sao, người xin anh bố thí?

* * *

Hãy nhìn đời bằng con mắt thông minh.

Đừng cố chấp, nhìn đời qua định kiến.

Đời là biển, muốn vượt qua, xin anh

Hãy tự đóng con tàu bằng bằng việc thiện.

* * *

Biết thắng cái thấp hèn - anh là người hạnh phúc.

Không cười diễu người điên - anh là người hạnh phúc.

Và bất hạnh là ai dẫm lên ngực người đời.

Dìu người ngã đứng lên - anh là người hạnh phúc.

            * * *

            Em hãy đến, đàn anh nghe đêm nay.

Nhớ mang rượu để hai ta cùng say.

Thứ rượu đỏ long lanh như ngọc bích,

Như vầng dương luôn rực đỏ mỗi ngày.

* * *

            Tóc em đen, uốn xuăn đầy cám dỗ.

            Đẹp hơn cả trăm bông hồng màu đỏ.

            Trong mỗi lọn là một nghìn yêu thương.

            Trong mỗi búi là một nghìn đau khổ.

* * *

Đừng vội giận, đừng trách bạn làm gì.

Đời thay đổi, mọi cái sẽ qua đi.

Hôm nay thế, nhưng mai không còn thế.

Giận, trách bạn vốn là điều quá dễ.

Cái khó hơn - không vì giận lần này,

Mà anh quên bao điều tốt xưa nay.

Hãy tha thứ nếu bạn ánh có lỗi.

Anh cũng chẳng hoàn hảo đâu. Xin hỏi:

Hoa có gai, gai châm anh, đúng không,

Nhưng vì thế anh sống thiếu hoa hồng?

Hay anh định hàng ngày tìm bạn mới?

Hãy khoan dung, hãy bình tâm chờ đợi.

* * *

Đời bình thường như vẫn thế xưa nay.

Sao vô cớ, anh buồn bã, chau mày?

Hãy xua đi những ý buồn bất tận.

Đời anh đẹp, cứ tin vào số phận.

Mà số phận có cách riêng của mình.

Hãy tin nó, đừng tin nhà chiêm tinh.

Đời thực ra không xấu như ta nghĩ.

Hãy hưởng thụ, đời mình đừng bỏ phí.

* * *

Này anh bạn, đừng buồn lâu, tôi biết

Anh đang khóc, nhớ thương người đã chết.

Đời phải thế, việc gì qua đã qua,

Có cưỡng lại cũng vô ích thôi mà.

Anh mong muốn cuộc đời luôn bình lặng,

Nhưng cuộc đời cứ sục sôi, căng thẳng.

Xin đừng khóc, vì đời chẳng mủi lòng.

Đừng oán giận mà uổng sức, phí công.

Mặc anh buồn, anh cầu xin, quằn quại,

Gì đã mất, không thể nào lấy lại.

Không có ai sống mãi mãi trên đời.

Không phải thần, chúng ta chỉ là người.

Rượu là thuốc chữa bệnh buồn tốt nhất,

Dù không giúp mang lại gì đã mất.

Thôi, một khi không thắng được buồn đau,

Thì lại đây, ta uống rượu cùng nhau.

* * *

Tôi không đổi cuộc sống tinh thần

Lấy khoái lạc hay mưu cầu cái ăn.

Tôi viết thơ vì số tôi bắt thế -

Về cái đẹp và những điều tử tế.

Tôi quen biết nhiều vua quan, tiếc thay,

Không phải ai trong số những người này

Cũng tử tế, hay ho như họ nói.

Có một việc tôi không sao làm nổi

Là cố nêu gương tốt, sống chân thành

Cho họ theo, ấy mà rồi không thành.

* * *

Dù anh sống lâu đến đâu, cuối cùng,

Cũng phải đến một kết cục rất chung

Là cái chết - xưa hay nay vẫn thế,

Với tất cả mọi người, không ngoại lệ.

Vậy sống đi, trong cung điện, lâu đài,

Hay túp lều, phải ăn cháo, ăn khoai;

Vì với vua anh minh, hùng mạnh nhất,

Hay thằng dân cùng đinh không tấc đất,

Thì cuộc đời cũng chỉ một giấc mơ.

Anh nấn ná, định ngủ đến bao giờ?

Mà đã chết, mọi người đều thế cả,

Không phân biệt nghèo hèn hay danh giá.

Vậy sống đi, quí nhất ở đời này

Là tình yêu, thảnh thơi và men say!

* * *

Rượu giúp ta thấy bản chất con người -

Tốt, chân thật hay gian trá, hại đời.

Thích cứ uống, đừng băn khuăn tìm cớ,

Nhưng ngon nhất, uống khi hoa nhài nở.

Rượu giúp anh thuần được ngựa bất kham,

Làm việc khó từng mơ ước muốn làm.

Cũng nhờ rượu, anh keo thành hào phóng.

Tim khô héo thành dạt dào, thoáng rộng.

* * *

Đời là một giấc mơ buồn, tuy thế,

Đời luôn thức, luôn gây điều tồi tệ.

Người hiền lành trời bắt khổ suốt đời,

Kẻ độc ác lại được sướng hơn người.

Đời là thế, đừng cả tin, cẩn thận,

Đẹp bề ngoài nhưng lòng lang, dạ rắn.

* * *

Đừng ghen tị với niềm vui người khác

Kẻo rồi anh thành nạn nhân kẻ ác.

Lưỡi của mình hãy giấu kỹ, nếu không

Anh tự mình chuốc lấy vạ bất công.

* * *

Hãy vui vẻ với cô gái anh yêu.

Đời ngắn lắm, chỉ ba ngày, không nhiều.

Mai thế nào - việc của trời, trời biết.

Chuyện hôm qua - đừng quan tâm thêm mệt.

Nào vui lên, cứ nhìn chúng tôi đây.

Bạn gái tôi và tôi vui suốt ngày.

Xin nhắc lại: Đời - giấc mơ buồn tẻ.

Hãy uống rượu, còn thì thôi, mặc kệ!

* * *

Biết bao bậc đế vương danh giá nhất

Đều lần lượt ra đi, nằm dưới đất.

Họ, chủ nhân bao cung điện, lâu đài,

Bao châu báu, bao bạc vàng, đất đai

Nhiều lương thực, nhiều thức ăn quí hiếm,

Mà họ chết, chỉ mang theo vải liệm.

Vậy ý nghĩa của cuộc sống là gì?

Là những cái ta ăn, không mang đi.

* * *

Hãy rót rượu cho ta, nào cậu bé,

Thứ rượu trong, long lanh như giọt lệ.

Chất men say làm người buồn thành vui,

Làm trời nắng cả khi mưa sụt sùi,

Làm người chết cũng đội mồ đứng dậy

Và người sống thấy cuộc đời lộng lẫy.

Nào rót rượu cho ta, rót nhanh lên,

Để ta vùi nỗi buồn trong chất men.

* * *

Hãy vui cùng cô gái đẹp, ngây thơ.

Đời phù du, rốt cục chỉ giấc mơ.

Trong tương lai đời cho gì cứ nhận.

Chuyện quá khứ thôi đừng buồn, đừng giận.

Cứ xem tôi cùng cô bạn của tôi.

Hai người sống kể ra không phải tồi.

Cả người nhận, cả người cho hạnh phúc.

Ai dửng dưng mới nếm mùi địa ngục.

Đời phù phiếm như trên tôi đã nói.

Vậy cứ uống, cứ vui đi, đừng hỏi!

* * *

Kiếm trên tay không phải để giết người.

Mọi cái ác phải trả giá trước Trời.

Không vô cớ gõ cữa người, bởi lẽ

Anh có thể bị đánh đau vì thế.

* * *

Anh than khóc người thân anh ra đi?

Vâng cứ khóc, nhưng thử hỏi ích gì?

Cái phải đến cuối cùng rồi sẽ đến.

Ai cũng sống, cũng chết thôi, hết chuyện.

Anh muốn đời thật tốt đẹp, bình yên,

Thế mà đời luôn biến động, đảo điên.

Đời chẳng thèm nghe anh đâu, quả thế,

Dẫu anh kêu hay khóc than cũng kệ.

Anh mong muốn, anh cố gắng đến đâu,

Cũng chẳng tìm được cái mất từ lâu.

Đừng bắt anh cứ buồn rầu, đau khổ

Vì mọi cớ trong đời thường lớn nhỏ.

Chắc anh hỏi: Vậy theo ông, làm gì?

Làm gì ư? Hãy rót rượu, uống đi.

Là người bạn, xưa nay ly rượu nhỏ

Sẽ giúp ta thấy đời như vốn có.

* * *

Biết suy ngẫm, đời làm ta sáng mắt.

Chính cuộc đời cho lời khuyên tốt nhất:

“Thấy người vui và hạnh phúc, đừng ghen.

Đừng biến anh thành một kẻ thấp hèn.

Nếu tức giận, bề ngoài đừng bộc lộ,

Tránh tai họa sẽ xẩy ra sau đó.”

* * *

Ở đời này rất phù du, bèo bọt,

Đừng vội vui, đừng vội cho là tốt.

Cả khi anh là vua chúa uy quyền,

Thì cuối cùng cũng nằm dưới đất đen.

Mà dưới ấy, trong mồ, anh đơn độc,

Không bạn bè, không cả lời tâng bốc.

Bạn của anh, nếu có, chỉ là giun.

Bản thân anh đang biến thành đất bùn.

Ngày ấy đến, tức là ngày anh chết,

Ngay lập tức mọi người quên anh hết.

______________

IBN SINA

Ở phương Tây người ta thường gọi ông là Avicenna, ông sinh năm 980, mất năm 1037, là nhà y học, triết học, thần học đạo Hồi, nhà khoa học và nhà thơ nổi tiếng của Ba Tư cổ đại. Ibn Sina sinh ở gần Bukhara thuộc Uzbekistan ngày nay. Ông viết gần 450 chuyên luận sâu sắc về các đề tài khác nhau và được coi là ông tổ của ngành y hiện đại. Số lượng tác phẩm thơ của ông lưu lại được không nhiều.

* * *

Ở với lừa phải nhớ kêu be be.

Con lừa nào cũng tưởng mình rất ghê.

Nhỡ con nào không có tai, chắc chắn

Sẽ bị coi là phản đạo, đáng chê.

* * *

Nếu có người nói cho tôi được hay

Rằng vì sao tôi sinh ở đời này,

Thì chắc chắn tôi thấy mình hạnh phúc,

Chứ không buồn, trăn trở giống xưa nay.

* * *

Tôi đã đi gần như toàn thế giới,

Nhưng chưa đến cái đích mình mong đợi.

Cái đầu tôi gần như biết mọi điều

Nhưng chưa đạt cái điều tôi vươn tới.

* * *

Tôi học hỏi cần cù, không quản mệt.

Bao nhiêu chuyện nhỏ to tôi biết hết,

Chuyện trên trời dưới biển, chuyện xưa nay.

Nhưng tôi chẳng biết gì về cái chết.

* * *

Việc đã qua, nghĩ làm gì thêm mệt.

Khi sức lực và thời gian chưa hết,

Hãy cố làm việc gì đó hôm nay,

Vì có thể ngày mai anh đã chết.

* * *

Tình yêu không mua bán.

Không đòi hỏi chức quyền.

Không biết quí hạnh phúc,

Tai họa sẽ đến liền.

* * *

Với người nghiện, rượu uống nhiều có hại.

Ta uống chút cho vui, sao phải ngại?

Là thuốc tiên, là đáng quí khi ta

Uống với bạn, có lý do, vừa phải.

* * *

Theo tôi nghĩ, ba hạng người sau đây

Được uống rượu: Đó là gã ăn mày,

Nhà thông thái và ông vua. Vì vậy

Anh đừng uống nếu không thuộc nhóm này.

* * *

Bạn của tôi chơi với kẻ thù tôi.

Bạn mà thế là người bạn rất tồi.

Vậy cẩn thận với miếng đường, khi nó

Giấu chất độc sâu bên trong, dù nhỏ.

* * *

Bình rượu sành ở đâu? - Ê, chủ quán!

Hãy mang nó ra mau, - Ê, chủ quán!

Chiếc bình rượu sứt vòi đầy rượu đỏ, chúng tôi

Muốn uống xua buồn đau! - Ê, chủ quán!

* * *

Tôi đọc sách, biết mọi điều cặn kẽ.

Cả vạn vật trong đời này cũng thế.

Nhưng tiếc thay tôi chẳng biết tí gì

Về chính tôi, một con người nhỏ bé.

                                                ___________________

ANVARI

* * *

Anh phải làm một trong hai việc này,

Nếu muốn mình thành nổi tiếng sau này:

Nếu anh biết, hãy dạy cho người khác.

Nếu không biết, hãy học người uyên bác.

* * *

Người tử tế có bốn điều đáng quí,

Không khó thấy nếu chúng ta để ý.

Điều thứ nhất: Họ hào phóng, yêu đời.

Khi có tiền, luôn đem giúp mọi người.

Điều thứ hai: Họ thương yêu bè bạn,

Không bao giờ bỏ rơi khi hoạn nạn.

Điều thứ ba:  Họ nghiêm khắc với mình,

Với người khác luôn có lý, có tình.

Và điều cuối: Không bao giờ ghen tị,

Không để bụng thù dai hay ác ý.

* * *

Tôi không cần thiên đường đầy hoa, mật,

Vì thiên đường ở ngay trên trái đất.

Tôi xin thề: Tôi đã sống ở đây,

Từng trải qua vui sướng mảnh đất này,

Và thấy dẫu quê tôi còn đói khổ

Vẫn hơn nhiều thiên đường hoa đâu đó.

* * *

Với con người, hàng đầu là sự học,

Sự trong sạch tâm hồn là cái gốc.

Hai cái này đã làm nên con người,

Khác tất cả mọi sinh vật trên đời.

Ai luôn sống không niềm tin, suy nghĩ

Thì thực chất không phải người, mà khỉ.

* * *

Không vì sách và học vấn, chắc tôi

Biết tự lo cuộc sống cũng không tồi.

Tôi cố sống thật công tâm, ngay thẳng,

Thế mà đời bắt chịu nhiều cay đắng.

Cũng chẳng sao, tôi nhận cái đời cho,

Cả cái rủi lẫn cái may, vô lo.

Có việc làm tôi rất vui, không có,

Tôi cũng vui, không than phiền đau khổ.

Tôi cố gắng luôn suy nghĩ bằng đầu.

Gặp bất công, tôi đánh cũng rất đau.

Cái tính tôi thích tìm người kết bạn,

Không kẻ thù của ai, không bội phản.

Thư trả lời một đại quan, người vô cớ sỉ nhục nhà thơ

Đừng đánh giá mọi người theo vẻ ngoài.

Ông nghĩ mình là người ư, thưa ngài?

Không phải ai đi hai chân, đội mũ,

Đều được gọi là người, không phải thú.

Không ít khi, như ta thấy ở đời,

Nhiều con thú còn tốt hơn khối người.

Ông mà gọi là người ư? Xin lỗi,

Ông sợ sệt quì trước vua, bối rối,

Trong khi vua, ai cũng biết, nhiều lần

Ca ngợi tôi về kiến thức, thơ văn.

Thế mà ông làm nhục tôi vô cớ.

Ông, ngu dốt, bất tài, luôn bỡ đợ.

Ông luồn lọt để làm quan, đê hèn

Tìm mọi cách để làm giàu, moi tiền.

Ông bóc lột, làm dân ông đói khổ.

Sớm hoặc muộn, trời phạt ông điều đó.

Vậy, đừng kiêu, đừng nghĩ mình là người.

Đừng hợm hĩnh thấy ai cũng chê cười.

                        ____________________

RUMI

Jaladdin Rumi sinh năm 1207 ở thành phố Balkh, trong một gia đình có học nổi tiếng. Bố ông, Bakhaddin Muhamad ibn Hussein là nhân vật có quyền lực trong triều, sau vì bất đồng với vua mà phải ra sống ở nước ngoài, mang Rumi đi theo, lúc ấy mới sáu tuổi, cuối cùng được giữ một chức vụ trong nhà thờ Hồi giáo ở thành phố Kônyô.. Sau khi bố chết, Rumi đảm nhiệm chức này, lúc đã trưởng thành. Từ năm 1244 Rumi dành trọn cuộc đời mình đeo đuổi sufism, một triết lý tín ngưỡng mang tính huyền bí. Điều này ảnh hưởng đến toàn bộ sự nghiệp sáng tác của ông, đặc biệt "Tập thơ lớn về Shams" (Divan -e Shams - e Tabrizi), một trong những tác phẩm vĩ đại nhất của thơ Ba Tư trữ tình. Những năm cuối đời ông sáng tác bộ "Mathnawi Maanavi" (Mathnawi tinh thần) gồm sáu tập dày mang tính giáo huấn, thần bí và tôn giáo theo tinh thần sufism. Ông mất ở Kônyô tháng Bảy năm 1273. Hiện mộ ông vẫn còn ở đấy và là nơi hành hương của những người yêu văn học. Hơn bảy trăm năm sau, Rumi trở thành nhà thơ nước ngoài được yêu chuộng nhất ở Mỹ.

NGƯỜI NÔNG DÂN VÀ SƯ TỬ

Có một con sư tử đói, một lần

Lọt vào chuồng gia súc bác nông dân.

                  Sư tử bắt và ăn con bò cái

Rồi nằm nghỉ trong chuồng bò thoải mái.

Người nông dân đêm dậy, chẳng thắp đèn

Ra thăm bò, trăng lúc ấy chưa lên.

Trong bóng tối ông vuốt lông sư tử,

Không sợ hãi, không mảy may do dự.

Sư tử nghĩ: "Đúng giống lừa hai chân,

Hắn tưởng ta là bò cái ngu đần.

Nếu có đèn để một lần hắn thấy,

Hắn có dám vuốt ve ta như vậy?

Chỉ cần nhìn đôi nanh sắc của ta

Là hắn sợ đến mắt phải lòi ra".

Một bài học: Trước khi làm gì đó,

Ta phải biết việc mình làm thật rõ.

ÔNG ĐIẾC THĂM NGƯỜI ỐM

Ông hàng xóm của một người ốm nọ

Ốm nhiều ngày, phải nằm yên một chỗ.

Ông ta điếc, nghĩ: Mình điếc, làm sao

Thăm người ốm, phải ăn nói thế nào?

Khó thật đấy, nhưng nhà sau, nhà trước,

Lúc đau ốm không thăm nhau sao được?

Dẫu mình điếc, nhưng không ngốc, ơn trời,

Sẽ nhìn môi mà đoán hiểu, lựa lời.

"Bác cảm thấy thế nào?" mình sẽ hỏi.

"Tôi đỡ hơn", chắc ông ta sẽ nói.

"Tôi rất vui!" mình nói. "Bác ăn gì?"

Ông ta đáp: Ăn cháo hoặc bánh mì.

Mình sẽ nói: "Ăn nữa đi, rất tuyệt.

Thế thầy thuốc là ai, tôi muốn biết?"

Chắc ông ta sẽ nhắc một tên người.

Mình đáp ngay: "Bác phải tạ ơn trời.

Tôi thật sự rất mừng cho bác.

Thầy thuốc này quả tài ba, lỗi lạc".

Chuẩn bị sẵn những câu này ở nhà,

Ông vội vàng sang hàng xóm. Từ xa

Ông lên tiếng và tỏ ra lịch sự:

"Bác thế nào, đã đỡ hơn rồi chứ?"

"Tôi sắp chết," người ốm nói. "Rất may!

Ơn thượng đế ban cho bác điều này".

Nghe nói thế, người ốm lạnh toát người:

"Hắn là thằng hàng xóm xấu nhất đời".

Còn ông điếc thì nhìn môi người khác

Mà đoán hiểu theo ý mình sai lạc.

Một chốc sau ông hỏi: "Bác ăn gì?"

"Ăn thuốc độc." "Thế à? Ăn nữa đi.

Ai chữa bệnh bác chóng lành như vậy?"

"Quỉ Sa-tăng. Cút đi, đừng đứng đấy!"

Ông điếc đáp: "Thế là bác gặp may.

Ít ai giỏi và tốt hơn người này!"

Rồi ông về, rất vui và thỏa mãn

Rằng ông đã chân thành khích lệ bạn.

CHUYỆN CON VOI

Người ta đem voi về từ Ấn Độ,

Trong chuồng tối, cho nhốt riêng một chỗ.

Ai muốn xem phải chi khá nhiều tiền.

Được vào chuồng, nhưng trong chuồng tối đen.

Nghĩa là xem, nhưng không nhìn để thấy,

Mà chỉ sờ bằng tay, ai cũng vậy.

Chưa một ai từng thấy voi xứ này,

Nên mọi người giờ tranh cãi gắt gay.

Một người sờ đúng vòi voi, và nói:

"Voi tròn tròn, dài dài như ống khói!"

Một người khác lại sờ đúng chân voi,

Nên tuyên bố: "Voi giống như cây sồi!"

Người thứ ba sờ tai voi, liền quát:

"Toàn nói láo! Voi có hình chiếc quạt!"

Người thứ tư sờ lưng voi, thở dài:

"Voi trông giống bức tường, thưa các ngài".

Rồi cứ thế, thơ ngây và nhảm nhí,

Họ gọi voi mỗi người theo một ý.

Nếu đơn giản được thấy voi ban ngày

Thì chắc họ chẳng cãi nhau thế này.

CHUYỆN NGƯỜI XĂM MÌNH

Ở xứ nọ có tục lệ khác đời

Là người ta cứ thích xăm đầy người.

Mà đã xăm là rất đau, hẳn thế,

Nhưng lại có những hình xăm đẹp đẽ.

Một anh chàng luôn vỗ ngực ta đây,

Cũng muốn xăm, đến bảo thợ thế này:

"Tôi tuổi hổ, anh xăm cho con hổ,

Thật hung dữ, thật to và thật rõ!"

Người thợ xăm cầm bút bắt đầu xăm.

Anh kia kêu oai oái mỗi lần châm.

"Anh làm gì mà tôi đau nhường ấy?"

"Xăm hình hổ. Ông bảo tôi như vậy".

"Ừ thì xăm, nhưng đang xăm ở đâu?"

"Xăm từ đuôi. Đó là chỗ bắt đầu".

"Xăm đuôi à? Bỏ đi, không cần thiết.

Hổ có đuôi chỉ càng thêm đáng ghét".

Anh thợ xăm lại xăm tiếp, tất nhiên,

Lại thấy đau và anh kia kêu lên:

"Anh đang xăm cái gì? Ôi, đau quá!"

“Xăm đầu hổ. Phải có đầu chứ ạ?"

"Không cần đầu. Đừng xăm nữa. Thôi đi!

Đã có vuốt, hổ cần đầu làm gì?

Xăm cái khác. Đừng châm đau như vậy.

Ôi trời ơi, anh đang xăm gì đấy?"

"Tôi đang xăm lưng con hổ, thưa ông."

"Lưng? Làm gì? Không có lưng được không?"

Anh thợ xăm bực mình, quăng bút nói:

“Hổ không đầu, không đuôi ư? Xin lỗi,

Quả xưa nay chưa ai thấy trên đời.

Chỉ thấy toàn những anh hèn, anh lười.

Ai sợ đau, không kiên trì, sợ khổ,

Thì tốt hơn đừng cầm tinh con hổ".

CHUYỆN NGƯỜI DU MỤC CÓ CON CHÓ SẮP CHẾT

Có một người du mục trẻ khóc thương

Con chó quí sắp chết đói bên đường.

Một người khách đi ngang qua, nhìn thấy,

Hỏi: "Chuyện gì làm ông buồn như vậy?"

"Con chó này tôi yêu quí từ lâu,

Làm sao tôi không luyến tiếc, buồn rầu?

Nó là bạn, luôn giúp tôi săn thú,

Luôn canh giữ cả đàn cừu cho chủ".

Khách hỏi thêm: "Ông nói rõ xem nào.

Nó bị què hay đau ốm ra sao?"

"Không, không ốm, nó đang nằm chờ chết,

Chỉ vì do đói ăn, do bị mệt".

"Thật đáng buồn. Hãy gắng chịu, Alla

Sẽ giúp ông đưa nó sống về nhà.

Ồ, chiếc túi ông đang đeo trên cổ

Trông khá nặng. Ông đựng gì trong đó?"

"Trong túi ư? Toàn bánh thịt, thức ăn,

Những cái tôi chắc chắn sẽ rất cần".

Khách bỗng hỏi: "Ông nói sao? bánh thịt?

Sao không cho con chó ăn một ít?"

"Cho chó ăn? Nhưng sau đó thì sao?

Hết thức ăn, tôi biết kiếm cách nào?"

Nghe nói vậy, người khách kia liền quát:

"Ông quả đúng là một thằng đốn mạt.

Một thằng keo ngu ngốc, đáng chê cười.

Con chó kia là bạn, cũng như người.

Ông coi trọng miếng ăn hơn nước mắt.

Ông là người đáng khinh và xấu nhất!"

CHUYỆN THẦY NGỮ PHÁP VÀ ÔNG CHÈO ĐÒ

Có một thầy ngữ pháp, lúc sang sông

Hỏi người chèo có biết ngữ pháp không?

Người chèo đáp: "Dạ không". Thầy đắc chí:

"Thế thì nửa đời anh, anh để phí!"

Anh kia nghe, tuy phật ý, bực mình,

Nhưng bề ngoài vẫn vui vẻ làm thinh.

Bỗng bất chợt gió đổi chiều thổi mạnh,

Thuyền lắc lư giữa ào ào sóng đánh.

Người chèo đò lễ phép hỏi: "Thưa ông,

Thuyền sắp chìm, ông có biết bơi không?

Ông quả thật không biết bơi? Tiếc nhỉ.

Thế thì cả đời ông, ông bỏ phí!"

CHUYỆN BỐN CHÀNG ĂN NHO

Không ít khi vì do hiểu lầm nhau

Mà lắm anh phải sứt trán, vêu đầu.

Có bốn chàng bạn thân người Hy Lạp,

Người Ba Tư, Hin-đu và Arab,

Bỗng một hôm, đang đi dạo, bốn chàng

Được ai đó cho một đồng tiền vàng.

Chàng Ba Tư vội kêu lên: "Thật tiện,

Đem ra chợ mua angur mà chén!"

Chàng Hin-đu liền lên tiếng: "Theo tôi,

Mua izum chắc chắn sẽ không tồi".

"Không, không được, - anh chàng người Arab

Liền cắt ngang. - Tôi muốn ăn einab!"

Chàng Hy Lạp thì một mực lắc đầu:

"Tôi muốn ăn staphin từ lâu!"

Và cứ thế, do vì không nhất trí,

Họ cãi nhau rồi đánh nhau loạn xị.

Anh sứt răng, anh sái cổ, rách quần.

Anh gãy sườn, anh vêu trán, què chân...

Họ không biết, cũng chỉ vì ngu dốt,

Cái họ muốn thật ra là một.

CHUYỆN ÔNG GIÀ VÀ THẦY LANG

Một ông già gặp thầy lang, và nói:

"Tôi sổ mũi. Đầu đau không chịu nổi!"

"Đó là do, - thầy lang đáp, - tuổi già."

Ông kia kêu: "Mắt tôi kém, sắp lòa".

"Không khó hiểu: người già ai cũng vây,

Mắt thường đau, thường kèm nhèm, sưng tấy."

"Còn lưng tôi, sao nhức nhối gần đây?"

"Chính tuổi tác đã gây nên điều này."

"Ăn không ngon, lại khó tiêu, chán quá..."

"Vâng, cũng vì do tuổi già đấy ạ."

Tôi ho khan, tức ngực, thật phiền hà..."

"Thì bệnh ho là bệnh của người già.

Ai cũng biết khi tuổi già ập tới

Thì chẳng thiếu bệnh gì, xin cứ đợi."

Ông kia nghe, tức giận quát: “Câm ngay!

Ta không ưa cách chữa bệnh của mày.

Ai dạy mày những lời kia ngu ngốc?

Một thầy lang, nếu thông minh, có học

Sẽ kê đơn bốc thuốc quí chữa lành,

Không như mày, dốt nát, nói loanh quanh..."

"Dạ thưa ông, cả việc ông nóng nảy

Cũng là do tuổi già ông đấy."

CHUYỆN ANH LÍNH CANH VÀ NGƯỜI SAY RƯỢU

Một tối nọ, đúng nửa đêm, anh lính

Thấy một ngườì đang nằm say bất tỉnh.

Anh ta quát: "Thằng nát rượu, dậy nhanh!"

Anh kia ngáp: "Tôi ngủ, việc gì anh!"

"Mày uống gì mà say sưa đến vậy?"

"Ừ thì bình có gì, tôi uống nấy".

Anh lính gắt: "Mày nói rõ xem nào!"

"Uống cái đựng trong bình! Thì đã sao?"

Anh lính canh và anh chàng say rượu

Cứ hỏi đáp cả giờ mà chẳng hiểu.

Anh ta quát: "Hãy mở miệng nói Ô!"

"Thì Ô hô!, - hắn liền đáp. - Ô hô!"

Mọi người nghe, bèn lắc đầu chán nản:

"Ô, ô hô! nhìn hai anh mà chán!"

Anh lính canh cáu tiết: "Rõ thằng say.

Vào nhà tù! Đừng giả bộ thơ ngây!"

Anh say đáp: "Anh cút đi thì có!"

"Mày - vào tù, và suốt đời ở đó!"

"Ừ thì đi, nhưng đưa tôi đi đâu?

Anh túm tóc thằng tôi, thằng trọc đầu?

Tôi mà tỉnh, mà có nhà tử tế,

Thì tôi ngủ ở nhà, không say thế.

Tôi sẽ là một ông chủ giàu sang

Ngồi bán hàng, nếu tôi có cửa hàng!"

CHUYỆN CON CỪU BỊ MẤT CẮP

Có một người dắt cừu ra chợ bán

Người đi trước, cừu đi sau như bạn.

Chợ đông người, và đang giữa đám đông,

Bỗng anh kia thấy dây thừng nhẹ không,

Rồi khẽ giật: Ra dây thừng bị cắt.

Trước còn cừu, nay con cừu đã mất!

Anh ta kêu, anh ta kiếm khắp nơi,

Thật vô ích và cũng thật buồn cười.

Trong khi đó, tên trộm cừu lếu láo

Đứng bên giếng, vờ kêu to, mếu máo.

Anh mất cừu chạy đến hỏi: "Vì sao

Anh kêu khóc? Nói tôi nghe xem nào!"

Tên bợm đáp: "Khổ thân tôi, sơ ý

Tôi để rơi xuống giếng này chiếc ví

Cùng một trăm, một trăm chẵn, đồng vàng

Ai xuống lấy hộ tôi, tôi sẵn sàng

Chia một nửa! Tôi xin thề đúng vậy!"

Anh kia nghĩ: "Một số tiền lớn đấy.

Ta mất cừu, nhưng trời đã giúp ta

Có thừa tiền mua gia súc, xây nhà!"

Rồi hăm hở, anh ta chui xuống giếng.

Còn tên bợm phía trên, cười nửa miệng,

Cuỗm quần áo anh ta, rồi đi ngay,

Để cho đời một bài học thế này:

Đừng nghe ai nói cái gì tin ấy.

Luôn cẩn thận với mọi người, nhớ lấy.

Còn những ai nhẹ dạ, lại tham tiền,

Thì có ngày phải xuống giếng, tất nhiên!

CHUYỆN ANH HỀ LẤY CÔ ĐIẾM LÀM VỢ

Ông hàng xóm bảo anh hề: "Vô cớ,

Sao anh lấy cô đứng đường làm vợ?

Nếu nhờ tôi, chắc tôi đã giúp anh

Lấy được cô gái đẹp, con nhà lành!"

Anh hề đáp: "Thì các ông biết đấy,

Tôi cưới vợ đã chín lần cả thẩy.

Đều những cô rất tử tế, chao ôi,

Thế mà sau thành vợ lại rất tồi,

Toàn lười biếng, toàn lừa chồng, đáng ghét,

Làm tôi khổ. Cứ nhìn tôi thì biết.

Nên bây giờ tôi lấy điếm, biết đâu

Cô ta tốt hơn chín cô vợ đầu.

Tôi trót khổ vì nghe theo lẽ phải.

Giờ tôi thử vận may - làm ngược lại!"

CHUYỆN NGƯỜI SỢ BỊ NHẦM LÀ LỪA

Một anh nọ chạy vào nhà người ta,

Mặt tái nhợt, người run lên. Chủ nhà

Hỏi: "Chuyện gì mà làm anh sợ vậy?

Hãy nhìn kìa, chân tay anh run rẩy."

Người kia đáp: "Vua đang cần nhiều lừa, -

Vua là người rất tàn ác, biết chưa? -

Kia, theo lệnh của vua, trên các phố

Người ta đang săn lùng loài vật đó!"

"Ừ thì vua bắt lừa, đâu phải anh?

Anh là người - cảm ơn thánh lòng lành.

Anh không phải là con lừa, do vậy

Không lo bắt, không việc gì phải chạy!"

"Đành là thế, nhưng đang hăng, than ôi,

Rất có thể người ta bắt cả tôi.

Với tên vua tham lam và độc ác,

Người hay lừa cũng thế thôi, không khác!"

CHUYỆN VUA TERMEZ BỊ ANH HỀ CHIẾU TƯỚNG

Một anh hề phải chơi cờ hầu vua.

Chơi thế nào lại chiếu tướng, vua thua.

Vua tức giận, ném quân cờ vào mặt:

"Này chiếu tướng! Chơi mà không có mắt!

Đáng lẽ mày không được đi vào đây!"

"Dạ, thưa vua, con xin thua ván này!"

"Được, - vua đáp, - ta chơi thêm ván nữa!"

Anh hề sợ, co người như gặp lửa.

Vốn là người chơi rất kém, đức vua

Tự mình rơi vào chiếu tướng, lại thua

Dù anh hề cố đi sai, đi hớ.

Biết gặp nguy, anh ta liền hoảng sợ

Đắp lên mình nào chăn lớn, chăn con

Và vừa run vừa chuẩn bị ăn đòn.

Vua quát to, ngạc nhiên khi thấy vậy:

"Ê thằng kia, mày làm trò gì đấy?"

"Tâu đức vua rất vĩ đại, thông minh,

Con là dân, con phải biết phận mình.

Con đã đi, chiếu tướng vua, ngu quá.

Giờ đắp chăn, con chờ vua đi ạ!"

CHUYỆN BỌN CƯỚP VÀ ÔNG GIÀ

Có bọn cướp ngoài thảo nguyên nước nọ,

Gây cho dân bao kinh hoàng, đau khổ.

Chúng một hôm vào xóm, xóm lại nghèo,

Chẳng có gì cho chúng cướp, mang theo

Ngoài hai ông nông dân già khốn khổ.

Với một ông, chúng buộc dây vào cổ:

"Giờ phải đưa tiền chuộc, nếu không

Mày phải chết, xác quạ rỉa ngoài đồng!"

Ông già đáp: "Này các con, xin hỏi,

Giết lão chết thì được gì, ngoài tội?

Lão yếu già, lại tay trắng, ốm đau.

Ai túm tóc thằng ăn mày trọc đầu?"

"Không, chúng tao phải đem mày treo cổ

Để làm gương cho mọi người sau đó, -

Bọn cướp đáp: “Để thằng bạn của mày

Thấy mà sợ, và cho chúng tao hay

Hắn giấu đâu bạc và vàng của hắn."

"Nhưng ông ấy, nói các con đừng giận,

Về khoản nghèo, còn nghèo cả hơn ta.

Xin làm ơn đừng giết hại người già..."

Đúng lúc đó, ông già không bị trói,

Tức là ông thứ hai, liền vội nói:

"Đừng tin hắn! Hắn rất giàu, rất khôn,

Có nhiều vàng và bạc được đem chôn!"

Ông thứ nhất: "Thôi, một khi đã vậy,

Tôi tưởng tôi cũng nghèo như ông ấy.

Nhưng hóa ra không phải thế, bây giờ,

Để về sau khỏi rắc rối, nghi ngờ,

Xin các ông đem ông kia treo cổ,

Rồi vàng đâu, tôi dẫn đường, chỉ chỗ!"

CHUYỆN TRANH CÃI GIỮA BÒ, CỪU VÀ LẠC ĐÀ

Bò và cừu với lạc đà lần nọ

Đang cùng đi, thấy bên đường bó cỏ.

Bó cỏ non chắc ai đấy để rơi,

Tiếc là ít, không đủ cho ba người.

Cừu lên tiếng: "Chia thế nào được nhỉ?

Đem chia ba để mỗi người một tí?

Ăn không no thêm khó chịu. Hay là

Giờ ta bình: Ai trong số chúng ta

Đáng kính nhất và cũng nhiều tuổi nhất,

Ta sẽ nhường cho một mình ăn tất?

Phải tôn kính người già! - Đức Tiên Tri

Bao đời nay chẳng dạy thế là gì?"

Bò đực đáp mà không cần suy nghĩ:

"Ý kiến này rất hay, tôi đồng ý.

Vậy xin mời, cứ lần lượt chúng ta

Kể về mình, xem ai đúng người già!"

"Tôi, - Cừu nói, - không phải ai cũng biết,

Là con cừu của Tiên Tri Môhamet.

Còn bạn tôi, hai ông bạn biết không,

Được chính ngài Ibrahim cạo lông!"

Bò đực đáp: "Chỉ thế à? Chuyện vặt.

Tôi thực sự mới là người già nhất:

Trên thiên đường từ xa xưa, hàng ngày

Ông Ađam đã đưa tôi đi cày!"

Lạc đà nghe, tuy ngạc nhiên chút đỉnh,

Nhưng bề ngoài vẫn thản nhiên, phớt tỉnh.

Nó lặng lẽ vươn cái cổ rất dài

Lấy bỏ cỏ, rồi vừa nói vừa nhai:

"Rất cỏ thể chuyện hai anh là thật,

Nhưng hiện giờ cổ của tôi dài nhất,

Nên được ăn bó cỏ này, ngoài ra

Tôi chẳng kém hai anh về sự già!"

BA LỜI KHUYÊN CỦA CON CHIM BỊ BẮT

Chuyện kể rằng, không hiểu đúng hay không,

Có con chim bị bắt, nhốt vào lồng.

Nó lên tiếng nói với người bắt nó:

"Thưa ông chủ, tôi gầy gò, bé nhỏ,

Không đáng ông đem giết thịt, trong nhà

Ông có nhiều, nhiều bò béo, lợn gà.

Vậy xin ông hãy thả tôi, bù lại

Tôi cho ông ba lời khuyên thông thái.

Lời thứ nhất tôi sẵn sàng nói ngay,

Cả khi ông còn giữ tôi trên tay.

Hai lời tiếp - sau khi tôi được thả.

Còn sau đó, ba lời khuyên quí giá

Sẽ giúp ông gặp may mắn suốt đời,

Sống hạnh phúc, lại giàu có hơn người.
                       

Xin ông nghe, đây lời khuyên thứ nhất:

"Đừng bao giờ tin ai thề nói thật!"

Ông kia nghe, nhẹ dạ, thả chim bay.

Từ trên cao, nó nói xuống thế này:

"Giờ lời khuyên thứ hai, xin nhớ kỹ,

Rằng cái gì đã qua, dù rất quí,

Đừng khóc than, đừng luyến tiếc làm gì.

Chuyện đã rồi cứ để nó quên đi.

Mà nhân tiện, xin báo ông một việc -

Sau khi nghe, có thể ông sẽ tiếc:

Trong bụng tôi có một viên kim cương,

Nặng một cân, loại quí hiếm khác thường.

Giá mà ông không thả tôi, quả thật,

Thế giới này ông là người giàu nhất!"

Ông kia nghe, tiếc của, một hồi lâu

Hết than khóc lại đấm ngực, ôm đầu.

"Thì tôi đã khuyên rồi, hay ông điếc? -

Con chim nói. - Chuyện đã qua, đừng tiếc.

Tôi cũng khuyên rằng không được tin ai.

Giờ vô ích ông nhăn nhó, thở dài."

"Thôi đành vậy, chỉ vì ta dại dột.

Còn lời khuyên cuối cùng, ngươi nói nốt."

"Hai lời trước hãy giữ lấy cho mình.

Lời khuyên này sẽ giúp ông thông minh:

Đừng phí công dạy khôn cho thằng ngốc,

Như đừng gieo xuống sông mà phí thóc.

Ngọc một cân trong bụng tôi? Thật hay,

Sao ông tin khi tôi bé thế này?

Thôi, cảm ơn ông đã tha. Tạm biệt.

Ông là người thế nào, ông tự biết!"

CHUYỆN HAI CHIẾC TÚI

Giữa sa mạc có một chú lạc đà,

Hai bên hông hai túi lớn bằng da.

Còn vắt vẻo ngồi trên lưng, đang ngủ

Là một người béo và to - ông chủ.

Đến trạm nghỉ, khi nói chuyện với nhau,

Một người hỏi: "Bác chở gì? Đi đâu?"

Ông kia đáp: Túi này toàn hạt dẻ,

Còn túi kia là cát thôi, chỉ thế."

"Bác chở cát? Vì sao? Lạy Alla!"

"Vì sao ư? Cho cân đối thôi mà.

Không thì nặng một bên, đi sao được?"

"Tôi mà bác, tôi chia ngay từ trước,

Chia hạt dẻ thành hai phần bằng nhau.

Hàng sẽ nhẹ, lạc đà đi càng mau!"

Ông chủ hàng nghĩ một hồi, đáp lại:

"Bác quả đúng là một nhà thông thái.

Thế mà tôi chở cát, thật buồn cười.

Nếu bác đi cùng đường thì xin mời,

Con lạc đà của tôi giờ hàng nhẹ,

Chở cả hai chúng ta đi luôn thể".

Và rồi đi, câu chuyện nở như hoa.

Đường ngắn hơn, đỡ mệt. Chủ lạc đà

Quay sang khách: "Một khi thông thái vậy,

Thì chắc bác là vị quan nào đấy?"

"Tôi mà quan? Tôi nghèo đói xưa nay.

Hãy nhìn xem, áo tôi rách thế này!"

"Chắc tại bác vi hành. Xin hỏi thật:

Bác có bao nhiêu nhà, bao nhiêu đất?"

Ông kia đáp: "Tôi chẳng có cái gì!"

"Bác lại đùa. Bác là một... nói đi,

Một thương gia nước ngoài giàu, giấu mặt?

Bác buôn gì, hàng ở đâu, rẻ đắt?"

"Tôi đã nói, tôi là anh cùng đinh.

Tôi rất nghèo, cái bác bảo thông minh

Xin nói thật, chẳng qua do đói khổ,

Do vất vả kiếm miếng ăn mà có."

Ông kia nghe, tức giận quát: "Hiểu rồi,

Vậy thực tình ông còn ngốc hơn tôi,

Vì thông minh mà nghèo là đại ngốc.

Trong khi đó, tôi giàu dù vô học.

Mời ông xuống, rồi ông đi đường ông,

Tôi đường tôi. Ngay bây giờ, biết không

Tôi cho cát vào túi kia, cứ thế,

Một bên cát và một bên hạt dẻ!"

ÔNG CHỦ CỬA HÀNG VÀ CON VẸT

Ở xứ nọ, một ông chủ cửa hàng

Có con vẹt biết nói, quí như vàng.

Nó nói sõi, nói rất hay, thâm thúy,

Với dáng điệu của một nhà triết lý.

Khách tò mò kéo đến xem, tất nhiên,

Cửa hàng ông cũng thu được thêm tiền.

Con vẹt ấy không đơn thuần biết nói,

Mà còn biết trông cửa hàng rất giỏi.

Nó giúp chủ tính tiền, giúp kiểm tra

Khách mua hàng, cả khi vào, khi ra.

Bỗng một hôm, đang nghỉ trưa, buồn chán,

Nó hứng chí bay một vòng trong quán,

Và làm đổ một bình lớn dầu ăn.

Ông chủ nghe, liền chạy ra, trượt chân

Ngã sóng soài trên sàn nhà ướt nhoét.

Ông tức giận, liền túm ngay con vẹt

Vặt hết lông trên người nó, đáng đời!

Nhưng rồi ông lại đấm ngực kêu trời

Vì từ đấy bỗng nhiên nhà triết lý

Chỉ lặng im, chắc là do phật ý.

Cũng đúng thôi, đang đẹp thế mà rồi

Bị lột truồng quần áo, thật khó coi.

Nó hờ hững, đăm chiêu nhìn ông chủ

Đang hối hận, đang van nài, cay cú.

Ông vung tiền mời thầy thuốc gần xa

Chữa cho vẹt nói trở lại, thế mà

Nó lì lợm, chỉ suốt ngày im lặng,

Còn cửa hàng, không như xưa, rất vắng.

Và cứ thế kéo dài, mấy hôm sau

Có một ông rất bệ vệ, hói đầu

Bước vào quán, con vẹt kia nhìn thấy

Liền nói to: "Sao đầu ông hói vậy?

Hay cũng vì làm đổ dầu, mà ông

Giống như tôi, bị người khác vặt lông?"

                             *

Chuyện chỉ thế, xin nghe đây bài học:

Với những ai trót không may rụng tóc,

Thì tốt hơn nên đội mũ che đầu,

Đỡ mưa nắng, có va gì không đau,

Lại đỡ lo bị nghĩ oan, thêm tội.

Chẳng có gì đáng khoe khi đầu hói!

CHUYỆN ÔNG VUA VÀ NÀNG LÊILA

Thấy Lêila, vua mỉm cười khinh bỉ:
”Không lẽ cô làm Mêtnun mất trí?

Cô - da đen, nhan sắc loại bình thường.

Người như cô ở đây đầy ngoài đường!”

Lêila đáp: “Vua không yêu sôi nổi

Như Mêtnun, nên tốt hơn đừng nói.

Không phải ai đang thức giữa ban ngày

Cũng biết mình ngủ mê muội xưa nay.

Ai thoát được giấc mơ kinh khủng ấy

Cái cao thượng của tâm hồn mới thấy.

Ai tham lam luôn lo sợ đủ điều,

Không bao giờ biết cái đẹp tình yêu!”

CHUYỆN CON RẮN CỦA ÔNG THẦY CÚNG ẤN ĐỘ

Một tên trộm, vì ngu dốt, tiếc thay,

Đã ăn trộm con rắn của ông này.

Con rắn độc, rắn hổ mang, và nó

Liền cắn chết anh chàng kia xấu số.

Ông thấy cúng biết chuyện, chỉ gật gù:

Hắn không biết đang trộm gì, thật ngu!

Rồi ông ta ngẩng cao đầu, cầu khẩn,

Mong thượng đế trả cho ông con rắn.

Ông ta nghĩ: “Chuyện này hóa lại hay.

Mình thoát chết nhờ tên kia chết thay,

Vì con rắn nọc quá đầy, và nó

Đã đến lúc phải cắn vào ai đó”.

Thế mới biết ở đời không ít anh

Do hám lợi mà chuốc vạ vào mình!

Chuyện cậu bé và lời khóc của người đưa tang

Một người nọ, vừa đi sau quan tài,

Vừa than khóc với giọng thật bi ai:

“Ôi mẹ ơi, người ta đang đưa mẹ

Ra nghĩa trang, một nơi buồn, vắng vẻ;

Nơi quanh năm không có ánh mặt trời,

Luôn tối tăm và lạnh lẽo suốt đời;

Nơi ban ngày không bánh mì, buổi tối

Mẹ cũng chẳng có gì ăn, bụng đói;

Nơi xung quanh không hàng xóm, không nhà,

Không áo quần, không cả một tiếng gà.

Ôi mẹ ơi, người ta đang đưa mẹ

Đến một nơi thật đáng buồn, thật tệ...”

Một thằng bé đứng cạnh, nghe, cậu ta

Liền vội vã chạy thật nhanh về nhà,

Kêu: “Bố ơi, người ta khiêng người chết

Vào nhà ta, sắp đến rồi, thật khiếp!”

Ông bố quát: “Mày nói nhảm cái gì?

Khiêng người chết vào nhà mình? Cút đi!”

“Không, thật thế, - cậu bé kia lúng búng, -

Nơi người chết được khiêng vào quả đúng

Là nhà ta: nơi không có áo quần,

Không bếp đèn, không nước uống, thức ăn,

Không hàng xóm, không tiếng gà, tăm tối,

Luôn lạnh lẽo và luôn luôn nhịn đói...”

Chuyện con lừa bị bắt trộm

Hãy lắng nghe lời nhắc nhở của tôi,

Cùng lời khuyên quả thật cũng không tồi:

Đừng mù quáng làm theo người, để tránh

Bị cười chê hay rơi vào bất hạnh!

Để chứng minh, tôi xin kể chuyện này,

Chuyện có thật: Một giáo sĩ gần đây

Vào nghỉ đêm ở một tu viện nọ,

Ông giao lừa cho người hầu ở đó,

Không quên dặn cho ăn uống thật no,

Rồi lên giường, ông ngủ, thật vô lo.

Trong khi đó, cũng trong tu viện ấy

Có mấy kẻ lang thang hay làm bậy.

Chúng đói ăn - mà cái đói xưa nay

Thường dẫn đến rất nhiều điều không hay -

Nên bắt trộm con lừa kia đem bán

Mua rượu thịt cho mình và đãi bạn.

Chúng bảo nhau: “Đúng là đức Alla

Đã ban quà cho tất cả chúng ta!”

Thế là chúng mở tiệc to, thậm chí

Còn mời cả nạn nhân - ông giáo sĩ.

Có thể chúng trêu đùa, có thể không,

Nhưng tất cả rất tử tế với ông.

Đứa mời ngồi, đứa hỏi thăm tên họ,

Đứa còn hôn bàn tay ông khắc khổ.

Đến mức ông quyết định: Đã thế này

Thì phải vui, phải uống đến kỳ say.

Nên ông uống, ông ăn và vui vẻ

Như đám người xung quanh ông cũng thế.

Bỗng một đứa leo lên bàn, hắn ngồi

Và hát vang: “Thế là mất lừa rồi!”

“Mất lừa rồi!” Đám đông reo ấm ĩ,

Trong đó có tiếng reo ông giáo sĩ.

Bữa tiệc vui cũng kết thúc, hôm sau

Ông tỉnh dậy, còn mệt mỏi, đau đầu,

Nhưng phải đi, nên ông ra máng cỏ

Để tìm lừa, nhưng than ôi ở đó

Ông chẳng thấy con lừa quí của ông.

Hỏi anh hầu, anh ta cũng bảo không.

“Sao? Không thấy? Con lừa đâu? - ông hỏi. -

Chính tay tôi giao cho anh, đừng chối”.

“Vâng, thưa ngài, - anh kia đáp - Đêm qua

Chính ngài nói, nói rất to, vang nhà

Rằng con lừa của ngài, vâng, đã mất.

Con tưởng ngài đã cho người ta bắt

Bán lấy tiền ăn uống. Vậy giờ đây

Sao vô cớ ngài trách con chuyện này?”

Ông kia nghe, đành thở dài buồn bã:

Hóa ra mình tự gây nên tai họa”.

Để được ăn mà nhắm mắt theo người

Thật xấu hổ - một bài học nhớ đời!

__________________

SANAI

Tên đầy đủ của Sanai là Abdulmat Majdud ibn Sanai. Ông sinh năm 1070  ở Gazn và hầu như sống suốt đời ở đấy không đi đâu khác và được coi là nhà lý luận xuất sắc nhất về sufism đương thời. Ông mất năm 1141, hiện vẫn còn mộ và rất được nhân dân tôn kính. Thơ ông thiên về trữ tình triết lý, mang tính huyền bí, đặc biệt nổi tiếng với những bộ thơ lớn trường ca.

* * *

Đừng giao du với những kẻ thấp hèn,

Kẻo có ngày anh bị vấy bùn đen.

Thì mặt trời vẫn thường ngày chói lọi,

Nhưng có lúc bị mây mù che tối.

* * *

Người có học thường đói nghèo, ngược lại,

Thằng ngu dốt cứ giàu lên, giàu mãi.

Nhưng thằng ngu có tiền lo mất tiền.

Người giàu chữ luôn suốt đời thông thái.

* * *

Ai mà chẳng buồn phiền - đâu chỉ mình em?

Ai cũng chết, tất nhiên - đâu chỉ mình em?

Tôi, thú thật, đời này không cần gì thêm nữa,

Khi tôi đã có em - chỉ một mình em!

* * *

Tôi gọi gió, nói với gió thế này:

“Gió hãy đưa cô gái ấy về đây.

Hãy bảo nàng người yêu nàng đang đợi,

Đang mòn mỏi mong chờ nàng sẽ tới,

Và rằng yêu đâu phải để xa nhau,

Lại không càng gây cho nhau buồn đau!”

VƯỜN CHÂN LÝ

(trích)

Bạn đã nghe câu chuyện nhỏ này chưa,

Chuyện một người góa phụ dám trách vua,

Lại chính vua Yamin Macmut,

Vốn hào phóng, nổi tiếng hiền như bụt.

Cách nói năng, cư xử của bà này

Khiến giật mình, vua phải cắn móng tay.

Số là ở quê bà, nơi xa cách,

Có tên quan rất tham lam, hống hách.

Hắn bày mưu cướp hết của bà già

Cả ruộng vườn, cả tiền bạc, lợn gà.

Giờ tôi kể các bạn nghe tường tận

Chuyện bà già tới gặp vua, kiện hắn.

Vâng, bà đến gặp vua chốn kinh thành,

Kể vua nghe mọi oan trái của mình.

Từ trên ngai vua ngồi nghe, tức giận,

Sai viết lệnh để vua trừng trị hắn.

“Bà hãy mang lệnh này về, hắn ta

Phải trả ngay những gì cướp của bà!"

Khi nhận lệnh, tên quan kia không sợ.

Hắn thầm nghĩ: "Nơi này xa, cách trở,

Vua biết gì, con mụ ấy đành thua,

Chắc lần này không quay lại tìm vua".

Thế là hắn, coi thường vua, gian trá

Không trả lại ruộng vườn cho bà góa.

Nhưng bà kia, lại lần nữa lên kinh

Tới gặp vua, nói hết chuyện của mình.

Vua tức giận mắng tên quan láo xược,

Định viết lệnh đưa cho bà như trước.

Bà già kia, vốn bạo dạn xưa nay,

Khi nghe thế, liền đáp lại thế này:

"Dạ, xin thưa, lệnh của vua vĩ đại

Nhưng thực chất chỉ là tờ giấy loại.

Quan không nghe, vẫn tiếp tục hại dân.

Lệnh như thế, thưa vua, con không cần!"

Vua Macmut, dẫu từ tâm, chín chắn,

Khi nghe thế cũng lấy làm tức giận.

Ngài định sai quân lính đánh bà già,

Chợt giật mình nghĩ lại, thấy bà ta

Đã nói đúng: Chủ thông minh, đầy tớ

Không nghe chủ, thì tức là chủ dở.       

                                   

CHUYỆN VUA MACMUT VÀ BÀ GIÀ

Vua Macmut anh minh, mới đầu xuân,

Cũng tùy tùng đang cưỡi ngựa đi săn,

Thì bỗng gặp một bà già bé nhỏ

Với khuôn mặt nhăn nheo vì đói khổ.

Bà già ấy đứng rụt rè bên đường

Như muốn ngài giúp đỡ, rủ lòng thương.

Vua thấy vậy, bèn cho dừng lại hỏi:

“Bà có gì không vui ư? Hãy nói.

Ta là vua, yêu công lý, giờ bà,

Có chuyện gì cứ nói thẳng với ta!”

Bà già đáp: “Tôi già nua, đói rét,

Nhờ hàng xóm nên đến giờ chưa chết.

Tôi có hai con gái, một con trai.

Cha chúng nó chết rồi, vì thiên tai.

Nay tôi sống bằng làm thuê, cúi nhặt

Từng bông lúa vương rơi sau vụ gặt.

Tôi là thế mà các quan ở đây

Còn ăn cướp và đánh đập hàng ngày.

Như tháng trước, tôi làm thuê cả tháng,

Làm quần quật hàng ngày từ rạng sáng

Để được cho một thùng nhỏ nho tươi.

Thế mà khi mang về nhà, mấy người

Trong đội lính của nhà vua chặn lại

Và lấy hết, không chừa tôi một trái.

Tôi kêu khóc, tôi chống cự, than ôi,

Một thằng lính cầm cây gậy đánh tôi.

Một thằng khác bảo rằng tôi muốn sống

Thì lẳng lặng đi về nhà, câm họng.

Đấy, vua xem, chúng là lính của ngài,

Ở nơi này tôi còn biết kêu ai?

Ngài bắt nói thì giờ tôi đã nói.”

Macmut nghe, đứng lặng người bối rối.

“Vua làm gì, đất nước rộng làm gì?

Thật đau buồn, - ngài nghĩ bụng, - một khi

Lính của ta là cướp ngày như vậy,

Cướp người nghèo và đáng thương nhường ấy!”

Rồi ngài nói: “Ta xin lỗi, đừng lo.

Giờ muốn gì, bà cứ nói, ta cho”.

Bà già đáp: “Cảm ơn vua hào hiệp.

Nhưng thậm chí vua cho - bà nói tiếp -

Cả ngai vua, thì thử hỏi điều này

Có làm tôi và đất nước từ nay

Đỡ khổ hơn, không còn lo bóc lột

Và lính vua, và quan vua sẽ tốt?”

     _______________

HAFIZ

Hafiz, tên đầy đủ là Shamsiddin Muhammad ibn Bakhaiddin Hafiz (trong tiếng Anh đôi khi còn phiên âm thành Hafez), là một trong những nhà thơ lớn Ba Tư, sau này rất nổi tiếng ở châu Âu. Ông sinh khoảng từ năm 1317 đến 1326, tại thành phố Shiraz, Iran. Bố ông là một thương gia. Sau khi bố mất sớm, mặc dù còn là thợ học việc làm bánh mì, ông phải đảm nhận mọi lo toan trong gia đình và luôn sống trong cảnh nghèo đói. Tuy vậy, ông chịu khó học hỏi và nhanh chóng nắm vững những kiến thức cần có thời đó. Ngay từ nhỏ ông đã giỏi làm thơ, sau này được cả thế giới phương Đông tôn làm nhà thơ vĩ đại nhất về hazel, thể thơ tình ngắn, chủ yếu về đề tài tình yêu. Thơ ông còn được ưa chuộng tận ngày nay, và hiếm người Iran nào không thuộc lòng một vài bài hazel của ông. Dù nghèo đói, khi đã nổi tiếng, ông vẫn tìm cách từ chối lời mời phục vụ các quan chức địa phương để được sống tự do theo ý mình. Có rất nhiều giai thoại về cuộc đời và sự nghiệp của ông.

Hafiz mất năm 1390 và được chôn cất ở một khu ngoại ô tuyệt đẹp của thành phố Shiraz mà ông nhiều lần ca ngợi trong thơ.

THƠ BỐN CÂU

* * *

Hãy rót rượu cho ta, nào lại đây.

Hãy tránh việc xấu xa, nào lại đây.

Hãy lắng nghe bài thơ ta đang hát.

Đừng nghe bọn gian tà, nào lại đây.

* * *

Mặt em sáng như mặt trời long lanh.

Em xinh đẹp làm say đắm lòng anh.

Dưới cửa sổ nhà em, nơi phố vắng,

Anh đứng chờ, chờ em suốt năm canh.

* * *

Thêm một ngày khi phải sống xa nhau,

Làm đời anh thêm một núi buồn rầu..

Thần số mệnh bảo tôi: "Này Hafiz,

Đừng quấy rầy ta nữa, ích gì đâu!"

* * *

Em chạm vào người anh, anh ngất ngây.

Rồi em xa, anh nhớ em đêm ngày.

Anh đang chết, anh mong em quay lại.

Anh chờ em, nhưng nào em có hay.

* * *

Không ngủ được, lệ ứa đầy hai mắt.

Thiếu tình yêu, suốt đêm nằm dằn vặt.

Em không tin, xin hãy đến cùng anh

Dẫu trong mơ, để biết anh nói thật.

* * *

Anh định kể về ngôi sao xa xôi? - thôi, im đi.

Anh định nói về nỗi đau lòng tôi? -  thôi, im đi.

Nỗi lòng tôi xưa nay không người nào chia sẻ.

Một mình đau, một mình chịu mà thôi, - thôi im đi.

* * *

Em hẹn gặp, nhưng than ôi, sau đó

Lại không đến, làm anh buồn, đau khổ.

Cả người anh đang bốc cháy thành tro

Để muôn kiếp vật vờ bay theo gió.

* * *

Tất cả vàng trên đời này không thể

Sánh bằng đôi mắt em khi ngấn lệ.

Mọi niềm vui trái đất bảy nghìn năm

Cũng không bằng bảy ngày em vui vẻ.

* * *

Mới chớm thu, hoa héo rụng, buồn sao.

Đời phù du, không đáng sống chút nào.

Nên hạnh phúc là ai khinh tất cả,

Sáng vào quán uống say, chiều lại vào.

* * *

Hãy mang rượu ra ngồi bên suối vắng,

Quên chuyện cũ, quên cái buồn cay đắng.

Đời chúng ta ngắn ngủi giống loài hoa.

Hãy tạm vui với rượu ngon, ánh nắng.

* * *

Hãy uống rượu từ khi anh còn nhỏ.

Uống cùng những cô nàng xinh, má đỏ.

Bởi đời này là quán rượu tự do,

Nên dại gì ta không say trong đó?

* * *

Không một phút được rời chiếc cốc này.

Mọi vui sướng cuộc đời trong cốc này.

Như cốc môi người yêu anh, nó ngọt,

Nhưng cay đắng cốc đời là cốc này!

* * *

Tôi hủy hoại đời tôi bằng đau khổ.

Lỗi tại trời hay tại tôi điều đó?

Người được tôi tin tưởng lại thành thù.

Vâng, quả thật sống ở đời rất khó.

* * *

Tôi không có bạc vàng hay ruộng đất,

                                              không gì, ngoài buồn đau.

Chưa gặp ai, chưa thấy gì chân thật,

                                              không gì, ngoài buồn đau.

Chưa một ai yêu quí hoặc thương tôi.

Và đời tôi luôn chìm trong nước mắt,

                                              không gì, ngoài buồn đau.

* * *

Anh bảo tôi: "Nghĩ làm gì thêm khổ?

Hãy thả buồn cho bay đi theo gió!"

Nhưng tim tôi, anh bảo phải làm gì?

Cả đại dương ý nghĩ buồn trong đó.

* * *

Nổi nhạc lên! Nếu được, đưa về đây

Người tôi yêu và thương nhớ lâu nay.

Trái tim tôi, tôi trao anh tất cả -

Tôi chẳng kém Khatam về chuyện này.

* * *

Người thon thẳng, với nụ cười ngất ngây,

Nàng xinh đẹp như vầng dương rạng ngày.

Tôi tặng nàng chiếc khăn, nàng khẽ nói:

“Hẹn gặp chàng trong giấc mơ đêm nay!”

* * *

Thêm một ngày, một gánh nặng buồn đau.

Thêm một ngày, một nỗi khổ xa nhau.

Số Phận nói: “Buồn làm gì, Hafiz.

Ta có cần nước mắt anh đâu!”

* * *

Là kẻ thù người từng thề chung thủy.

Mới thiên thần hôm qua, nay ác quỉ.

Đêm nằm mong làm điều tốt cho đời,

Sáng lại làm không như điều mình nghĩ.

* * *

Hãy chờ đợi Đời mang nhiều cay đắng.

Đừng run sợ, hãy ngẩng đầu đứng thẳng.

Anh dạy: Đen là màu khổ, màu buồn.

Vậy hãy nói: Sao tóc tôi bạc trắng?

* * *

Hãy uống rượu khi còn xuân, uống say,

Với những cô má đỏ, bởi đời này

Là sa mạc đầy hoang tàn, cát bụi.

Sướng là người ngồi trong quán suốt ngày.

* * *

Cả biển rượu luôn bao quanh đời ta,

Hâm trái tim đang nguội lạnh, thế mà

Chính cốc rượu lấy đi bao của cải,

Cho đến khi chẳng còn gì trong nhà.

* * *

Anh thèm khát vòng tay em... anh chết đây.

Giữa sa mạc, buồn nhớ em... anh chết đây.

Hãy quay lại, anh đang chờ, quay lại.

Em có nghe anh gọi em? ... anh chết đây.

* * *

Hãy mang rượu, mang thật nhiều, nào nhanh lên!

Đỏ như màu môi người yêu, nào nhanh lên!

Thứ rượu quí rót ra luôn sủi bọt,

Để tôi say, quên mọi điều, nào nhanh lên!

* * *

Không ngồi uống rượu dưới cây, là xấu hổ.

Vô cớ làm đau người ngay, là xấu hổ.

Còn gì hơn biết yêu rượu và đàn bà.

Ai dám bảo tôi điều này là xấu hổ?

THƠ HAZEL

* * *

Tôi ra vườn hái hoa hồng, chợt thấy

Chim họa mi đang khóc than cạnh đấy.

Giống như tôi, tội nghiệp nó hàng ngày

Phải van vỉ, xin tình yêu thế này.

Bông hồng đẹp nhưng có gai, và nó

Đành đứng cạnh ngậm ngùi buồn, đau khổ.

Nhiều hoa hồng nở đẹp trong vườn tôi,

Nhưng liệu ai hái được chúng, than ôi.

Nghe chim hót mà trái tim tê tái,

Tôi thầm khóc, chờ người yêu quay lại.

Thôi, Hafiz, đời chỉ toàn buồn đau,

Đừng cố tìm hạnh phúc, ích gì đâu.

* * *

Hãy nhớ lại những ngày xưa rực rỡ,

Những ngày vui cùng bạn bè, hãy nhớ.

Người trung thực quả rất hiếm ngày nay,

Vậy phải nhớ những người tốt, người ngay.

Đừng vội nghĩ rằng đương nhiên bè bạn

Sẽ nhớ anh, một khi anh gặp nạn.

Không, khi buồn phải nhớ bạn gần xa,

Nhớ những lần họ gặp nạn như ta.

Ôi, Hafiz, đừng than phiền vô cớ,

Và bạn tốt của mình luôn hãy nhớ.

* * *

Nàng đã đến cùng tôi, hơi say say,

Áo lụa mỏng trên người, cốc trên tay.

Mặt tỏa sáng như được trăng chiếu dọi,

Mắt long lanh, miệng luôn vui cười nói.

Vâng, nàng đến, ngồi bên tôi, thầm thì:

"Em say rồi! Anh ngủ ư? Uống đi!"

Ôi tội nghiệp người trái tim giá lạnh,

Không uống cạn cốc tình yêu thần thánh.

Thần số mệnh trao cho ta cốc này,

Vậy phải uống bằng hết, phải uống ngay.

Mà trong đó phải chăng toàn mật ngọt,

Hay thuốc độc, làm lòng ta thiêu đốt?

Ôi Hafiz, hỏi điều ấy làm gì?

Người yêu đưa thì cứ việc uống đi.

Bởi cốc rượu và đôi môi phụ nữ

Là chân lý ở đời này hung dữ.

* * *

Hãy uống rượu và ngắm hoa, nhanh lên,

Hãy vào rừng, trốn thật xa, nhanh lên.

Hãy làm dịu bài hát buồn anh hát.

Đang nghe nó chỉ đại dương gió cát.

Hãy dịu dàng lau nước mắt cho anh.

Nó đang đốt, đang ngập tràn tim anh.

Cốc tình yêu đầy niềm vui, cay đắng,

Cho anh uống ở đây, nơi rừng vắng,

Để tình yêu không đốt anh thành tro,

Để chúng ta còn đến chỗ hẹn hò.

Đến nhanh lên, đừng chờ trời tối hẳn.

Đến lặng lẽ một mình như mọi bận.

* * *

Nào ca sĩ, hãy hát đi, lần nữa.

Rượu rót rồi, hãy uống đi, lần nữa.

Cùng người yêu hãy ngồi dưới bóng cây,

Để lần nữa cùng nhau yêu, cùng say.

Đời không rượu là cuộc đời uổng phí.

Vậy hãy uống với người anh yêu quí.

Uống và say đôi mắt đẹp của nàng,

Cùng đôi môi và tiếng nói dịu dàng.

Nào Hafiz, hãy hát đi, lần nữa.

Rượu rót rồi, hãy uống đi, lần nữa.

* * *

Thật vô lương, thật tráo trở đời này,

Chẳng đâu còn người chân thật, người ngay.

Người có học và thông minh uốn gối

Trước thằng ngốc giàu sang bằng tội lỗi.

Người đáng kính, đáng cho đời noi theo

Cũng bị khinh, làm nhục chỉ vì nghèo.

Bọn vô lại cứ vơ tiền thỏa sức,

Còn lên mặt dạy người đời đạo đức.

Anh, nhà thơ, có chăm chỉ, miệt mài

Viết thơ hay như thi hào Sanai,

Thì cũng chẳng làm người nào xúc động,

Thơ của anh không thể nuôi anh sống.

Một khi anh chấp nhận kiếp làm thơ,

Thì giàu sang và hạnh phúc đừng chờ.

Ôi Hafiz, giờ anh nghèo, có thể

Một ngày kia lưu danh cùng hậu thế.

* * *

Nào, vui lên, qua rồi kỳ ăn chay.

Bình rượu kia đã hết, hãy rót đầy.

Không còn nữa những lời cầu buồn tẻ.

Giờ là lúc chúng ta cùng vui vẻ.

Chúng ta uống, hát hò thì đã sao?

Có gì xấu trong đám đông ồn ào?

Gã say rượu nhưng lòng thành, chân thực,

Tốt hơn nhiều ông quan vờ đạo đức.

Ta yêu đời, yêu sự thật, ước mơ,

Chăm đọc kinh, không hại ai bao giờ,

Và tất nhiên không bắt mình khắc khổ,

Nên cấm uống, càng uống thêm cho bõ.

Thà uống rượu còn hơn uống máu người.

Có anh nào không có lỗi trên đời?

Nếu quả thật cốc này đầy tội lỗi,

Ta cứ uống và sẵn sàng chịu tội!

* * *

Nếu niềm vui trôi qua kẽ ngón tay -

          Nghĩa là nó trôi thật.

Nếu chúng ta luôn cam chịu đời này -

          Nghĩa là ta bị bắt.

Nếu đã yêu là chúng ta buồn đau -

          Nghĩa là cần phải thế.

Nếu người yêu cứ bắt ta khẩn cầu -

          Nghĩa là ta có thể.

Nếu uống rượu làm chúng ta yêu đời -

          Nghĩa là rượu rất quí.

Nếu Hafiz ra đi, bỏ mọi người -

     Nghĩa là chàng muốn nghỉ.

* * *

Yêu và buồn, cuộc đời tôi là thế.

Nhưng khi nhớ tới nàng, tôi lại trẻ.

Nay về già, tôi chẳng trách chúa trời.

Ngài cho tôi những cái cần ở đời.

Tôi hạnh phúc, dẫu đôi khi buồn chán,

Yêu chén rượu, đàn bà và yêu bạn.

Kể từ khi gặp được người yêu thương,

Tôi, thú thật, thôi mơ đến thiên đường.

Khi chưa yêu, tôi là anh mông muội.

Nhờ tình yêu tôi học ăn, học nói.

Các quán rượu, nơi tôi ngồi suốt ngày,

Giúp tôi hiểu ý nghĩa cuộc đời này.

Giờ tôi già... Kìa, trăng trôi lẳng lặng...

Không khó hiểu vì sao đầu bạc trắng.

“Thằng Hafiz thật hư, nhưng ta tha!”

Nghe thấy chưa - giọng nói của Alla!