BAI-RƠN: ĐON JUAN - CHƯƠNG TÁM

       Chương VIII

1

Ôi, tiếng súng, tiếng rên, ôi, máu chảy,

Tiếng hò reo, tiếng chửi, tiếng rú gào,

Làm bạn đọc, với đôi tai thính nhạy,

Sẽ ít nhiều bị sốc. Biết làm sao,

Tiếng chiến tranh thực ra luôn vẫn vậy,

Dù người đời dùng từ ngữ thanh cao

Để gọi nó là Bellona, là Mars,

Thì chiến tranh vẫn chiến tranh tàn ác.

2

Cho trận đánh đã sẵn sàng tất cả:

Lửa, gươm, dao cùng đại bác, súng trường.

Như sư tử rình mồi trong hang đá,

Một biển người chờ chém giết đối phương.

Họ, như rắn nhiều đầu, không vội vã,

Đang trườn, bò dọc chiến tuyến, bờ mương.

Người trước ngã, đầu chưa rơi khỏi cổ,

Thì người khác đã xông lên sau đó.

3

Thường lịch sử vốn thích điều to tát,

Không quan tâm chi tiết nhỏ. Người nào

Thích tỉnh sổ cuộc chiến tranh - được mất,

Sẽ thấy rằng nó đáng sợ làm sao.

Để có chút hư danh hay chút đất,

Chừng ấy người phải chết - giá hơi cao.

Thà lau khô giot lệ tràn, tôi nghĩ,

Hơn làm đổ biển máu người lãng phí.

4

Vì sao ư? Vì việc kia nhỏ bé

Luôn làm ta xúc động, ấm trong lòng.

Trong khi đó, tấm huân chương đẹp đẽ

Cùng khoản tiền trợ cấp (có hoặc không),

Hay tước vị, công danh… luôn có thể

Làm nhiều người hư hỏng. Khắp tây đông,

Trừ chiến tranh vì tự do, còn lại

Đều là cảnh chém giết nhau man dại.

5

Vâng, đúng thế, mà thời nào cũng vậy,

Đều chết oan. Nhưng hãy nhớ điều này:

Leonide, Washington lừng lẫy

Được mọi người luôn quí trọng xưa nay.

Họ giải phóng nhân dân, và nơi ấy,

Nơi đã từng có trận đánh, giờ đây

Thành thánh địa. Nghìn năm tên tuổi họ

Là hy vọng cho những người khốn khổ.

6

Đêm trời tối, không gì nhìn thấy rõ,

Ngoài vu vơ những đường đạn màu hồng.

Đại  bác bắn, cả chản trời rực đỏ,

Lửa cháy bùng, hắt bóng xuống dòng sông.

Đất dưới chân rung lên vì pháo nổ,

Như sấm rền, vang vọng mãi trên không.

Sấm do người tạo ra, ai cũng biết,

Đáng sợ hơn nghìn lần trời sấm sét.

7

Lệnh tấn công! Được pháo binh yểm trợ,

Đoàn quân Nga thẳng tiến, miệng reo hò.

Còn quân Thổ thì quyết tâm chống đỡ,

Cũng nhất tề xông tới, cũng hô to.

Rồi tiếng súng, tiếng kêu la dễ sợ,

Tiếng rùng rùng như biển động, sóng xô.

Như núi lửa Etna phun hối hả,

Như khổng lồ Titan đang đập phá.

8

Rồi bất chợt: “Đức Alla vĩ đại!”

Quân Thổ kêu, tiếng vọng khắp đất trời.

“Đức Alla!” - từ bốn phương đáp lại.

Hàng vạn người hô lớn, tưởng đứt hơi.

Đấy, tiếng gọi của chiến tranh man dại,

Như sóng gầm, đang lan tỏa khắp nơi.

“Alla! Alla Hu!”  - tiếng thét

Như báo trước cho quân thù cái chết.

9

Quân Nga tiến, và rồi quân Nga chết.

Lại tiến lên. Lại chết - hàng tiếp hàng,

Dù chỉ huy trận đánh này oanh liệt

Đích thân ngài Axenhiep vinh quang.

Worsworth tiên sinh từng đã viết:

“Con Chúa Trời là Chết Chóc, Tan Hoang”.

Nếu đúng thế thì Giê-su, phải nói,

Có cô em là Chiến Tranh tội lỗi.

10

Cả hoàng thân de Ligne mà cũng bị

Bắn bị thương đầu gối - khổ thân ngà.

Ông quí tộc Chapeau - Bras cao quí

Bị thằng nào láo lếu bắn vào tai

Nhưng viên đạn bay trở ra, thiết nghĩ,

Sọ ông này rất, rất cứng. Ai ai

Cũng hiểu được chân lý này đơn giản:

Đầu bằng thép thì sợ gì súng đạn!

11

Tướng Markov liền cho người vội vã

Đặt hoàng thân lên cáng, chuyển ra dần.

Ông không muốn ngài phải nằm chung chạ

Với bọn người bị thương khác, bình dân.

Chúng hấp hối, đang kêu la, vật vã,

Người chửi thề, người đòi uống, đòi ăn.

Chỉ quí tộc mới được ông chữa chạy,

Cho đến khi chính chân ông bị gãy.

12

Nghìn khảu pháo, hàng chục nghìn súng nhỏ

Đang thi nhau khạc đạn, bắn liên hồi,

Thành mưa đá, thành dòng sông máu đỏ.

Cả quân đoàn thành xác chết, thân ôi.

Bao đời nay loài người từng khốn khổ

Vì đậu mùa, vì dịch hạch, nhưng tôi,

Tôi cho chúng chỉ bình thường, khiêm tốn

So với cảnh chết chóc này hỗn độn.

13

Trên sân khấu chiến tranh ta được thấy

Đủ cái đau, cái khổ của giống người:

Những thân xác với áo quần bị cháy,

Kẻ mất đầu, kẻ mắt thiếu con ngươi.

Mà đâu ít, hàng vạn người như vậy.

Tiếng rủa nguyền, tiếng rên rỉ khắp nơi.

Ai sống sót cách này hay cách nọ,

Ngực sẽ đeo chiếc ruy-băng nho nhỏ.

14

Vâng, tôi thích Vinh Quang vì một lẽ

Nhờ Vinh Quang, lúc anh yếu, về già,

Anh được vua cấp lương hưu tử tế,

Lại được còn sống mãi với thi ca.

Các nhà thơ, bằng những lời đẹp đẽ

Không ngại ngần tâng bốc họ - thành ra

Vì tiền hưu và lời khen, nhân loại

Cứ vô tư chém giết nhau thoải mái.

15

Binh lính Nga đổ lên bờ bên phải,

Chiếm thành công một trận pháo liên hoàn.

Một tốp khác đang tấn công phía trái,

Không kém phần dũng cảm, vẻ hân hoan.

Như bầy trẻ hò reo đang chạy lại

Với mẹ mình để lĩnh thưởng vì ngoan.

Họ cứ tiến như duyệt binh, trật tự,

Hàng tiếp hàng, vượt chông gai, công sự.

16

Trận đánh lớn về sau càng khốc liệt.

Tiếng hò reo dậy đất, lửa ngút trời.

Như Vesus đang phun ra cái chết,

Máu, xác người nằm la liệt khắp nơi.

Suvôrôp được tùy tùng cho biết

Một phần ba sĩ quan giỏi lìa đời.

Trong nghệ thuật chiến tranh, con số đó

Báo kết cục trận đánh này rất rõ.

17

Giờ xin phép được tạm ngừng để kể

Về Don Juan, nhân vật cuốn sách này.

Chàng xứng đáng được trao vòng nguyệt quế

Như trăm nghìn người lính khác. Hôm nay

Họ cũng đáng, theo từng người riêng lẻ,

Được vài dòng thơ đẹp viết ra đây.

Nhưng làm vậy thì sách này, phải nói,

Sẽ rất dài, khiến người xem mệt mỏi.

18

Và vì thế, tôi xin nhường việc ấy,

Tức kể tên các liệt sĩ, anh hào,

Cho Gazzette, tờ báo hay, bán chạy.

Có khối người xác thối ruỗng bờ ao,

Trong công sự, ngoài đồng hay đâu đấy...

Tờ báo này liệt kê hết. Mong sao

Khi ghi chép không viết sai tên, họ,

Là cái việc ít thôi, nhưng vẫn có.

19

Được biên chế vào một trung đoàn nọ,

Juan, Johnson chiến đấu rất ngoan cường.

Họ đâm, chém, hô xung phong rát cổ,

Giết quân thù không một chút xót thương.

Dẫm xác chết mà tiến lên, và họ

Không một lần do dự, nghĩ vấn vương.

Nói tóm lại, họ đánh nhau bạt mạng,

Đáng biểu dương trên tờ Tin Buổi Sáng!

20

Vâng, họ tiến, dẫm lên nghìn xác chết

Hoặc còn đang hấp hối, máu tuôn đầy.

Tiến rất chậm, lấn dần lên từng mét

Giữa đất trời sôi sục đạn, tên bay.

Đại bác nổ ngay liền kề, khét lẹt,

Tưởng hung thần địa ngục ở đâu đây.

Không ít lúc dẫm lên người chiến hữu,

Không nghe họ bị thương, đang cầu cứu.

21

Dẫu xuất trận lần đầu, nhưng phải nói,

Juan của ta rất dũng cảm, có điều,

Cái dũng cảm lúc đánh nhau trời tối,

So ban ngày không tỏa sáng bao nhiêu.

Nhất là khi đang duyệt binh. Xin lỗi,

Nói thực tình, con người ấy đáng yêu,

Cũng có lúc đói, buồn, run lẩy bẩy,

Nhưng không bỏ chiến trường, lo thoát chạy.

22

Chàng không trốn. Nếu trốn thì sao nhỉ?

Cũng chẳng sao. Cái việc đáng chê này

Từng không ít các anh hùng, dũng sĩ

Bỏ chiến trường mà cao chạy xa bay.

Cả Federick, một đức vua cao quí,

Tự cho mình, không do dự một giây,

Bỏ Molwitz để thoát thân. Thử hỏi,

Người như Juan thì còn gì đáng nói!

27

Ta quay lại với Juan: anh bạn trẻ

Bỗng nhìn quanh, thấy sót lại mình chàng,

Như anh chồng một năm sau hôn lễ

Thấy vợ mình nỡ bỏ đức quân lang.

Thật thất vọng. Juan của ta cũng thế,

Chàng giật mình, thoáng lo sợ, hoang mang.

Đang cao điểm, giữa đất trời lửa khói,

Chàng còn lại chỉ một mình trơ trọi.

28

Tôi không biết là vì sao lại vậy.

Đồng đội Juan chắc bị giết, thưa dần,

Hoặc bị thương đang nằm rên đâu đấy.

Không ít người lo bỏ chạy thoát thân.

Cả Xêda mà tiếng tăm lừng lẫy

Từng đau buồn chứng kiến cả đoàn quân

Đang tháo chạy. Quân của ông vĩ đại,

Khiến ông vội giơ khiên ngăn họ lại

29

Vốn không phải là Xêda nước Ý,

Mà trong tay cũng chẳng có khiên nào,

Juan ngơ ngác, biết mình đang thế bí

Nhưng ngỡ ngàng không thật hiểu vì sao.

Chang đực mặt như... con lừa (Các vị

Xin chớ cười so sánh thiếu thanh tao.

Xưa Homer dùng từ dung tục đó

Goi Aijax, một chiến binh thời cổ).

30

Vâng, sau đấy, như con lừa, chàng bước.

Cắm cúi đi, không một phút ngoái đầu,

Dẫm xác người trên gò cao, vũng nước

Mà phần nhiều khô cứng, gác lên nhau.

Một đám cháy trông rất to phía trước.

Lửa ngút trời, sáng rực. Một hồi lâu

Tìm đồng đội, Juan cứ đi, ngất ngưởng,

Không cần biết đi đâu, không định hướng.

32

Không tìm thấy đơn vị mình, cứ thế

Chàng bước đi trong đêm tối một mình

Như du khách giữa đêm đông buồn tẻ

Luôn ngóng về ngọn lửa ấm lung linh.

Như thủy thủ chìm tàu, mong có thể

Dạt vào bờ cát mịn trước bình minh.

Còn Don Juan thì đang buồn, lúc ấy

Cứ thấy lửa ở đâu là đến đấy.

34

May cuối cùng, thật may, chàng gặp lại

Một cánh quân của vị tướng có tài

Là Lacsi - ông nướng quân hăng hái,

Nên bây giờ còn lại một phần hai.

Cánh quân ấy chắc còn vơi, vơi mãi

Đến lúc nào rốt cục chẳng còn ai

Ngoài một ít, rất ít người đặc biệt,

Nhờ dũng cảm, hay nhờ may thoát chết.

35

Liền sau đó ông Johnson xuất hiện.

Kể ra ông cũng “bỏ chạy” đôi lần.

Nhưng là khi mọi người không còn tiến

Mà đơn thuần tìm cách giữ lấy thân.

Xin nói rõ: Không hèn khi giao chiến,

Ông là người dũng cảm, một quân nhân

Và chắc chắn không rút lui khi biết

Cứ tiến lên là tự tìm cái chết.

(Đang dịch giở)