THÁI BÁ TÂN: BAI-RƠN: ĐÔN JUAN

Chương II

Hỡi những người đang trên vai gánh vác

Việc trông nom con cái của toàn cầu,

Hãy lắng nghe, đừng cho tôi là ác:

Trẻ bây giờ cứ phải đánh thật đau.

Mẹ của Juan và rất nhiều người khác,

Cố đủ điều chứ ít ỏi gì đâu,

Nhưng vô ích, anh chàng ngoan đến thế,

Mà cũng hư, như trên tôi mới kể.

Nếu Đôn Juan được vô tư ăn học

Như xung quanh đám trẻ, được tới trường,

Thì tôi nghĩ những điều kia ngu ngốc

Khó mà làm tâm trí cậu vấn vương.

Cũng có thể do miền Nam tàn khốc,

Nóng chi hoài cho ai đó yêu thương.

Mười sáu tuổi đã gây nên li dị -

Các ông giáo chuyện này hơi khó nghĩ.

Bản thân tôi, tôi không cho là lạ:

Muốn hay không cũng phải đến nước này.

Một bà mẹ thông minh nhưng thái quá,

Ông giáo già vừa ngốc lại vừa say,

Cộng vào đấy, một cô trông kha khá,

Có ông chồng luống tuổi, đến là gay.

Rồi hoàn cảnh, những điều trên cộng lại

Thành tội lỗi, suy cho cùng cũng phải.

Quay quanh trục của chính mình, trái đất

Bắt đời quay theo nó, lộn tùng phèo.

Ta đóng thuế, ta làm ăn, nhất nhất

Luôn lựa chiều gió thổi, mở buồm theo.

Ta để quan được làm quan, cứ phất,

Để thầy đồ dạy chữ, để anh keo

Được ki cóp, và chúng ta nhờ thế

Mong được sống và nổi danh mọi nhẽ.

Thế là Juan được gửi đi Cadiz,

Là cái nơi tôi đã ở khá nhiều,

Nơi hàng hóa của phương Nam không ít,

Cũng lắm nàng rất xinh đẹp, đáng yêu

(Mà chỉ riêng dáng đi thôi đủ chết,

Đủ để làm khối vị thấy xiêu xiêu).

Tôi không biết nên ví gì với họ,

Hay tả họ thế nào, ôi, thật khó.

Với con báo? Với ngựa vằn? Chó sói?

Hay con nai đang đi lại trên đồng?

Không, tất cả không có gì sánh nổi

Với các nàng, và các vị biết không,

Tôi mê nhất những đôi chân, miễn nói,

Và sẵn sàng bỏ việc, chịu mất công

Ngồi suốt buổi để tìm từ ca ngợi,

Hiềm một nỗi Nàng Thơ ghen, đang đợi.

Tôi kể tiếp: Bà Đôna Inez

Cho con đi Cadiz để anh chàng

Lên tàu thủy ra nước ngoài, vĩnh biệt

Với nỗi buồn, và từ đó lang thang

Nơi đất khách, mong mọi điều được biết,

Sớm quên dần những tội lỗi đang mang.

Bà tiễn con lên tàu, như thể nó

Là chiếc thuyền Nô-ê trong truyện cổ.

Juan miễn cưỡng sai anh hầu chuẩn bị,

Gói tư trang, hành lí để lên đường.

Inez buồn, tất nhiên, nhưng lại nghĩ:

“Bốn năm trời nó lưu lạc tha hương,

Sẽ khôn lên”. Và kèm theo hành lý,

Ngoài những lời đầy âu yếm, yêu thương,

Bà cho tiền cùng lời khuyên, thú thật,

Chỉ cái đầu là Đôn Juan ưa nhất.

Bà Inez, để giải sầu, đã mở

Một trường tư chủ nhật của riêng bà

Cho những đứa trẻ con hư đủ cỡ,

Với tuổi đời: lên bốn hoặc lên ba.

Nhưng bọn chúng, hễ thấy bà là sợ -

Nhỡ chuyện gì là bị đánh không tha.

Chả là gương con trai bà bà thấy,

Nên thế hệ sau Juan bà quyết dạy.

Juan xuống tàu, tàu nhổ neo, thuận gió,

Nhưng sóng dâng hơi khang khác mọi ngày.

Ai chứ tôi, biển này tôi biết rõ,

Vẫn bất thường, gây lắm chuyện không hay.

Đôn Juan đứng trên boong, buồn, đau khổ,

Trong bụi mù, nước biển té như mây,

Với Tổ quốc Tây Ban Nha - tạm biệt,

Một, hai năm hay suốt đời - ai biết?

Khi xa nước, tàu đưa ta rẽ sóng.

Ngắm quê hương đang lặng lẽ tan mờ

Trong mây nước, lòng ai không xúc động,

Nhất là người vừa mới lớn, ngây thơ?

Tôi còn nhớ: Không ít khi cuộc sống

Bắt xa nhà, xa dải đất nên thơ

Là nước Anh trắng một màu của cát,

Mà càng xa, càng ngả thành xanh nhạt.

Vâng, Juan đứng trên boong tàu, đau khổ.

Cột buồm kêu, sóng đập té lên tàu.

Gió thổi mạnh, từ xa xa thành phố

Đã trở thành một chấm nhỏ từ lâu.

Sóng nhiều lần làm tôi say, điều đó

Suy cho cùng không khó chữa lắm đâu:

Vừa chớm say là tôi ăn bít-tết.

Mời các vị cứ thử xem sẽ biết.

Từ đuôi tàu, Juan đứng im lặng lẽ

Ngắm quê hương rất yêu dấu của mình.

Xa Tổ quốc lần đầu tiên không dễ.

Anh lính quèn luôn đây đó viễn chinh

Mà ra đi cũng nôn nao, như thể

Thấy rõ điềm báo trước sẽ hy sinh.

Một tình cảm làm lòng ta tê tái,

Khiến bất giác ta ngoảnh đầu ngoái lại.

Juan xa mẹ, xa người yêu, phải nói,

Là rất may chưa có vợ ở nhà.

Tôi cứ nghĩ: không thương Juan cũng tội.

Cả những người giàu kinh nghiệm như ta

(Với trái tim đã cằn khô, tội lỗi

Mà cũng buồn khi khăn gói đi xa).

Thôi, thương ghét ra sao tùy bạn đọc,

Tôi chỉ biết giờ Đôn Juan đang khóc.

Juan khóc thật, như xưa dân Do Thái

Khóc Sion. Tôi cũng muốn sụt sùi

Khi mỗi lần tuổi xuân tôi nhớ lại,

Nhưng Nàng Thơ tôi nhộn, chỉ thích vui.

Mà rồi nghĩ: ai trẻ, giàu ắt phải

Lo lên đường tìm cái thú ăn chơi.

Tôi chỉ mong khi ra đi, họ nhớ

Mang vài trang tập thơ này viết giở.

Đôn Juan khóc, để rơi dòng nước mắt

Xuống đại dương cũng đầy muối mặn mà,

Như “cái đẹp cho người xinh đẹp nhất”-

Câu nói này mẹ Hamlet tài ba

Đã từng nói khi tung hoa lên đất

Chôn xác nàng Orphelia.

Vâng, Juan khóc, biết mình hư, dại dột,

Giờ tự hứa sẽ thành người rất tốt.

“Xin vĩnh biệt quê hương, Juan nức nở,

Mà biết đâu ta sẽ chẳng bao giờ

Được thấy lại, khi ngày kia tắt thở

Trên đất người như du khách bơ vơ.

Ôi vĩnh biệt con sông ta thương nhớ,

Mẹ và nàng cùng tuổi trẻ, ước mơ”.

Rồi bức thư Julia hôm nọ,

Chàng đem đọc (cho thêm phần đau khổ).

“Anh sẽ không, không bao giờ, Juan nói,

Có thể quên dù một phút trong lòng,

Cả khi biển bốc hơi thành mây khói,

Hay núi đồi thành biển biếc mênh mông.

Khi tim đau - không thuốc nào chữa khỏi,

Anh vô cùng… em có biết cho không?”

Đúng lúc ấy con tàu nghiêng, say sóng.

Chàng cảm thấy nao nao trong cuống họng.

“Julia!... (Juan buồn nôn hơn trước),

Ôi người anh yêu quí, mối tình đầu…

(Ôi, mẹ kiếp! Nào cho ta ngụm nước!

Batixta đâu rồi? Còn thằng nữa đi đâu?)

Julia, giá mà anh chết được...

(Đỡ ta vào! Ôi chết! Khéo, ta đau!)

Em thân yêu”… Juan kêu lên như thế,

Nhưng rất tiếc bỗng im vì… bận ọe.

Chàng chợt thấy trong lòng đau, đau thắt

(Hay đúng hơn, đau bên dưới dạ dày).

Ta cũng thế, khi người ta yêu nhất

Phải lên đường, ta quyến luyến chia tay;

Khi bạn phản; khi ta chôn xuống đất

Những người nhà bị chết sớm không may.

Tôi tin chắc Juan còn than khóc nữa,

Nếu giữa chừng không đau đầu, nôn mửa.

Ai cũng biết rằng tình yêu rất nóng,

Nhưng than ôi, thành sốt cũng rất gần.

Vì tình yêu không ưa ho, viêm họng,

Hay đái đường, hay cảm cúm, vân vân.

Với những bệnh thượng lưu, còn tạm chống,

Bệnh thấp hèn - tình yêu ghét, không thân.

(Vì hắt hơi làm lời thề dang dở.

Ai đang yêu nhức răng là đáng sợ).

Nhưng say sóng mới là điều sợ nhất.

Ai xưa nay có đủ sức tỏ tình

Khi bụng dưới bị đau như dao cắt,

Lại cần người luôn xoa bóp cho anh?

Rồi nôn ọe đến đứt hơi, vỡ mật,

Vỡ mật vàng, rồi vỡ cả mật xanh.

Nên Đôn Juan buồn, yêu là một việc,

Còn việc khác: anh ta nôn, rất tiếc.

Trinida chính là tên tàu thủy

Chở Đôn Juan tới tận cảng Leghorn,

Một cảng nhỏ ở miền Tây nước Ý.

Đấy là vùng Inez lắm bà con.

Như gia đình Môncađa, tôi nghĩ,

Luôn sẵn sàng nuôi dạy cháu lớn khôn.

Hôm ra đi, một bức thư tôi thấy

Inez gửi cho họ hàng bên ấy.

Đi theo Juan - hai anh hầu, ông giáo,

Là Pedrillo, một tiến sĩ có tài,

Biết nhiều tiếng cổ kim và mộ đạo.

Ông bây giờ cấm khẩu, thở bằng tai

Vì say sóng. Nghĩ mà thương ông lão

Đang ôm đầu, chỉ mong được như ai

Đi trên đất… Gối chăn ông lần lượt

Bị nước biển ngấm vào khoang, sũng ướt.

Gió mỗi lúc một to hơn, chập tối

Mọi người nghe tiếng bão biển rít gào.

Đám hành khách không ít người bối rối.

Thủy thủ thường bình tĩnh nói: không sao!

Vì họ quen với đại dương chống chọi,

Thế mà giờ, thấy sóng biển dâng cao,

Họ hạ buồm, trời đầy mây xám xịt.

Gió có thể xé dăm buồm là ít.

Một giờ sáng, gió đổi chiều thổi giật,

Con tàu rơi giữa hai ngọn sóng dồi.

Đuôi bị đứt, gãy cột buồm lớn nhất,

Cả thân tàu như muốn vỡ làm đôi.

Đúng vào lúc đang loay hoay chật vật

Giữa hiểm nghèo thì bỗng thấy, than ôi,

Trong khoang chính nước ập vào nửa mét.

Bơm, bơm đâu, nhanh lên, không thì chết!

Ngay lập tức một số người hăng hái

Đem bơm bơm, một số khác bắt đầu

Tìm chỗ nứt, mong kịp thời bịt lại.

Nhưng mọi người phải vất vả hồi lâu

Mới tìm thấy, rồi thi nhau đem vải -

Đủ áo quần cùng chăn đệm, giẻ lau -

Định bịt kín, bịt thật nhanh, khốn nỗi,

Nước vẫn vào, không cách gì ngăn nổi.

Nếu không có những bơm kia có lẽ

Triniđa ngay đêm ấy đã chìm,

Dù cố gắng đến bao nhiêu cũng thế,

Nên bây giờ tôi không thể ngồi im

Không quảng cao cho hãng Mann luôn thể:

Hỡi những tàu đang bay lượn như chim

Trên biển cả, bơm hãng này không xịt,

Một phút bơm trăm ga-lông là it!

Sáng hôm sau trời như yên tĩnh lại.

Nước trong khoang cũng giảm bớt ít nhiều.

Cánh thủy thủ chưa hết lo, vẫn phải

Không dám rời bơm nước, chẳng hề kêu.

Rồi đêm đến, chợt mọi người kinh hãi

Thấy biển trời cứ nghiêng ngả, vẹo xiêu.

Một cơn bão sắp kéo qua, tàu thủy

Lại bị đánh, phải nằm yên, bẹp gí.

Vâng, nằm yên, trông thảm thương, nhăn nhở.

Nước trên boong luôn lênh láng, con tàu

Muốn hay không cũng làm ta chợt nhớ

Tới những gì gợi bất hạnh, buồn đau,

Như chiến tranh, hay cháy nhà, đổ vỡ...

(Cái con ngưòi thường chủ ý nhớ lâu -

Ai thoát nạn, xưa hoặc nay đều thế,

Về tai nạn của chính mình thích kể).

Không khó hiểu là vì sao lúc ấy

Khách hoang mang và lo sợ hết hồn,

Họ không muốn phải lìa đời sớm vậy,

Một cuộc đời luôn mặc đẹp, ăn ngon.

Cánh thủy thủ từng bôn ba, từng thấy

Đủ các điều, lại khỏe mạnh, tinh khôn,

Thế mà giờ cũng hoàn toàn bối rối,

Phải cầu đến chai rượu rum, thật tội.

Không gì tốt bằng cốc rum loại rẻ

Và lòng tin vào Đức Chúa trên trời.

Nên bọn họ uống rượu nhiều vì thế,

Cũng hết lòng cầu Chúa cứu. Theo tôi

Chính nỗi sợ bị chết chìm có lẽ

Làm mọi người quên say sóng. Khắp nơi

Là tiếng khóc, tiếng rủa nguyền khốn khổ

Hòa với tiếng đại dương đang phẫn nộ.

Nếu không có chàng Đôn Juan nhanh trí

Giơ hai tay hai súng, giữa ồn ào

Chàng bắn dọa bắt im, thưa các vị,

Cái cảnh này không biết sẽ ra sao.

Đám thủy thủ liền im ngay, chợt nghĩ:

Sóng bây giờ không đáng sợ là bao

So với súng của chàng kia. Trước đó

Họ nghĩ chết khi say là thượng võ.

Biết cái chết đang chờ mình phía trước,

Họ xin Juan được uống rượu giải sầu.

Juan dứt khoát trả lời ngay: “Không được!

Phải đàng hoàng mà chết, đấng mày râu”.

Trước mũi súng, giữa mênh mông sóng nước,

Mọi người đành im lặng, chỉ nhìn nhau.

Nghĩ tội nghiệp Pedrillo, tuy thẹn,

Nhưng sợ quá, cũng xin trò một chén.

Vâng, ông lão đang vô cùng sợ sệt,

Vừa khóc to, trách oán mãi thân mình,

Vừa hối hận đã theo Juan. Ông quyết

Rằng sau này sẽ nhất định tái sinh.

Nghĩa là nếu gặp may ông thoát chết,

Thì suốt đời lo nấu sử sôi kinh,

Chứ không chịu như Panxa dại dột

Đi theo Juan như theo Đôn Kisốt.

Chợt hy vọng lại lóe lên sau đấy:

Đêm vừa tan, gió đỡ mạnh, mặc dầu

Các lỗ thủng trong hai khoang vẫn chảy,

Mấy anh chàng thủy thủ vẫn thay nhau

Bơm thoát nước. Còn phần đông lúc ấy,

Gồm những người toàn già cả, ốm đau,

Lên sưởi nắng trên boong, hay tìm cách

Vá víu lại những tấm buồm bị rách.

Những miếng giẻ, những mẩu buồm sót lại

Đã được đem bịt kín hết lỗ rò.

Nước đỡ chảy, nhưng con tàu vẫn phải

(Bởi không buồm) chao giữa sóng dâng to.

Tốt hơn hết là không nên sợ hãi,

Phải đến cùng chống đỡ, chớ buồn lo.

Ai cũng chết tất nhiên, nhưng thiết nghĩ,

Chết thế này e kém phần thi vị.

Sóng và gió cứ thi nhau mặc sức

Tung họ lên, dìm họ xuống suốt ngày.

Cánh thủy thủ cũng không cam bất lực

Vẫn chống chèo không một phút ngừng tay,

(Kéo dài thêm cái cảnh này cùng cực,

Dù ít giờ), chờ biển lặng, chờ may.

Tàu của họ vẫn còn bơi, hẳn vậy,

Tuy không nhanh hơn vịt bầu là mấy.

Gió có vẻ đã lặng im hơn trước,

Nhưng tiếc thay, ai cũng thấy con tàu

Tơi tả quá, nghĩ khó lòng giữ được

Để không chìm, chưa nói chuyện đi đâu.

Thêm vào đó, cả thức ăn, cả nước

Đang cạn dần. Và vô ích hồi lâu

Các ống nhòm tìm tàu xa, tìm đất -

Chỉ thấy biển và hoàng hôn đang tắt.

Một lúc sau gió trở chiều, lại thổi,

Bão gầm lên rất giận dữ, khác thường.

Nước lại té, ập vào khoang như xối,

Mà bơm thì lại hỏng - lắm tai ương.

Ai cũng biết: đã đến giờ sám hối.

Chỉ còn chờ sóng biển rủ lòng thương.

Mà lòng thương biển xanh ta đã rõ,

Là lòng thương hoàn toàn không thể có.

Trong tuyệt vọng, một ông già thợ mộc

Khóc hu hu, nước mắt chảy hai dòng,

Gặp thuyền trưởng chỉ nói rằng ông khóc

Không phải vì ông lo sợ - không, không.

Đại dương này ông đã đi ngang dọc,

Đã gặp nhiều bão biển lớn, mưa dông.

Ông thú thật, bây giờ ông sùi sụt

Chỉ vì thương vợ con mình côi cút.

Chiếc tàu thủy bắt đầu chìm. Tất cả

Khách trên boong than khóc, lạy Chúa mình.

Một số người mong thoát thân, vội vã

Hứa sau này lễ trăm ngọn nến xinh.

Một số khác khôn ngoan hơn, nên đã

Kiếm xuồng bè cho xuống nước thật nhanh.

Một hành khách xin Pedrillo rửa tội,

Ông kia quát: “Chỉ làm ta thêm rối!”

Không ít người đem áo quần đẹp nhất

Như sắp đi lễ hội lớn, mặc vào.

Một số khác thì chửi Trời, oán Phật,

Tay ôm đầu, trách số phận lao đao.

Còn những ai xuống được thuyền, hà tất

Đã hết buồn, nhưng cứ nghĩ: Dù sao

Chiếc xuồng nhỏ vững vàng khi gặp bão,

Vẫn tốt hơn chiếc tàu kia rệu rạo.

Gay go nhất với mọi người, có lẽ

Là làm sao cướp giật nổi lúc này

Một ít nước và thức ăn đủ để

Kéo thêm dài cái vận rủi hôm nay.

(Con người ta háu ăn, ai cũng thế,

Sắp chết rồi còn thấy đói). Giờ đây

Những người xuống ca-nô, may cướp được

Hòm bích-quy và thùng bơ đầy nước.

Còn thuyền lớn may hơn, thừa dịp tốt

Vớ một lô vừa bánh ướt, vừa giò,

Một thùng to mấy ga-lông nước ngọt,

Cộng sáu bình toàn cô-nhắc, rượu nho,

Thêm một ít pa-tê-sô không sốt,

Thịt ướp dầu cũng được mấy khoanh to.

Nghĩa là nhiều, nhưng bây giờ có lẽ

Chừng ấy người - như muối đem bỏ bể.

Các thuyền nhỏ có nguy cơ bị đắm

Ngay từ khi cơn bão mới bắt đầu.

Mà thuyền lớn hình như không vững lắm,

Vì thiếu buồm, thiếu lái, trụ bao lâu?

Đám hành khách vừa khóc than, dọa dẫm,

Vừa nhảy ào xuống nó, đạp lên nhau.

Họ thừa biết, nếu không thì sẽ chết -

Các xuồng nhỏ từ rất lâu đã hết.

Hoàng hôn buông một màu nâu ảm đạm.

Mặt đại dương xa tít tắp, vô bờ.

Đêm ập đến che bầu trời mây xám

Đang quay cuồng giận giữ giống trong mơ.

Còn hành khách, cả những người dũng cảm,

Cũng hãi hùng tay ôm mặt ngác ngơ:

Mười hai ngày mười hai đêm lo sợ,

Giờ sắp chết, không vui là có cớ.

Hai ba anh bàn nhau làm bè gỗ -

Một việc điên và vô ích lúc này.

Người khác nghe, ồ lên cười nhăn nhó.

Hỏi cười gì, chính họ cũng không hay.

Nghe mà rợn, tiếng cười kia của họ

Là tiếng cười man rợ của thằng say -

Nửa như điên, nửa như người hoang dã.

Họ mà sống qua phen này mới lạ.

Tám giờ tối, các máy bơm, thùng rỗng

Đều được quăng xuống biển để con tàu

Đỡ nặng hơn, làm mọi người hy vọng

Thêm ít giờ cùng sống sót bên nhau.

Gió khẽ thổi, tàu lắc lư theo sóng.

Sao trên trời nhấp nháy suốt đêm thâu.

Bỗng đột ngột con tàu nghiêng phía trước,

Khẽ rùng mình rồi chìm ngay xuống nước.

Đúng lúc ấy, những tiếng kêu kinh khủng

Bay lên cao như từ giã cuộc đời.

Người khóc than, người giơ tay lúng túng,

Một số liều nhảy xuống nước và bơi,

Nhưng bị biển liền nuốt ngay vào bụng.

Biển rít gầm - có thể nghĩ khắp nơi

Như đang có hai đoàn quân hùng hổ

Lao vào nhau để cắn, rên, bóp cổ.

Tiếng kêu ấy nghe to hơn sóng vỗ,

Như âm vang tiếng đại bác ngân rền.

Rồi tất cả lại im ngay sau đó,

Chỉ bốn bề gió thổi, thảm thê rên,

Chỉ thỉnh thoảng ở nơi này, nơi nọ

Từ chiều sâu ghê rợn của đêm đen

Lại nghe tiếng những sinh linh sắp chết

Bơi đâu đó, cô đơn và mỏi mệt.

Mấy chiếc thuyền, như trên tôi đã nói,

Người ít hơn, tuy chắc chắn bây giờ

Không ai nghĩ rằng phen này sống nổi

Giữa bão bùng biển động, sóng thờ ơ.

Thêm vào đó, ít thôi, nhưng khốn nỗi

Cũng quá nhiều giữa giông tố bơ vơ.

Chiếc thuyền lớn: ba mươi người có lẻ.

Chiếc ca-nô chín người hay hơn thế.

Số còn lại, hơn hai trăm người khác

(Những con chiên ngoan đạo) phải làm mồi

Cho biển dữ, hồn lìa xa khỏi xác.

Xác mấy tuần theo con sóng cứ trôi

Cho đến khi lễ cầu hồn (có nhạc)

Được tiến hành rất trọng thể, than ôi,

Và tốn kém - nghe đồn, ngoài cơm thịt,

Một lần lễ ba đồng vàng là ít.

Juan nhanh nhẹn lao xuống ngay thuyền lớn

Giúp Pedrillo cùng nhảy xuống. Ông già

Mới ngày nào còn oai nghiêm, dữ tợn,

Nay hoàn toàn như cậu bé mười ba.

Còn Đôn Juan thì như đùa, như giỡn

Định một lèo cứu cả Batixta,

Hay còn gọi Tita, nhưng khốn nỗi,

Anh ta say vì bị trời bắt tội.

Pedro, anh hầu kia cũng vậy,

Cũng vì lý do trên mà thiệt mình.

Anh ta uống quá nhiều nên lúc ấy

Thấy cái gì cũng mờ ảo, lung linh,

Nên vừa gặp ca-nô là vội nhảy

Rồi rơi ùm xuống nước lạnh. Xung quanh

Có người đứng, nhưng không ai để ý.

Nên mạng sống Pedro đành bỏ phí.

Con chó nhỏ Đôn Hôxê để lại

Juan mang theo và cứu được lúc này.

Riêng điều đó đủ nói Juan nhớ mãi

Ông bố mình. Con chó sủa gắt gay.

Nó biết tàu sắp chìm nên sợ hãi

(Chó bao giờ cũng rất thính xưa nay).

Juan bế chặt, cho xuống thuyền, sau đó

Mới nhảy theo, rất nhanh và đúng chỗ.

Chàng không quên nhét tiền đầy túi áo

(Cả túi Pedrillo), trên dưới lẫn trong ngoài.

Sợ, đáng thương, đến lúc này ông lão

Chẳng biết gì, không phân biệt đúng sai.

Còn Đôn Juan vẫn cứ tin giông bão

Sẽ nguôi dần, tin sẽ sống ngày mai.

Cũng có thể nhờ lòng tin cố hữu,

Mà con chó và ông kia được cứu.

Đêm trời tối, gió điên cuồng thổi giật.

Sóng dâng cao từ hai phía, con thuyền

Rơi xuống đáy, làm cánh buồm rách nát,

Hết căng phồng, giờ lặng lẽ đứng yên.

Nước biển té, tràn lên mui như tát,

Sóng hết dìm lại bất chợt tung lên

Để đầy đọa những con người mệt mỏi,

Vừa rét, vừa lo, vừa đau. vừa đói.

Chiếc ca-nô và chín người trên nó

Chẳng bao lâu bị sóng biển nhấn chìm.

Chiếc thuyền lớn thì vật vờ khốn khổ.

Lấy chăn dày, các thủy thủ dùng kim

Khâu thành buồm, rồi treo lên trước gió,

Làm chiếc thuyền không một phút nằm im.

Người ta khóc, thương những người đã chết,

Thương cho cả bích-quy và bít-tết.

Mặt trời mọc, đỏ vàng như viên gạch,

Báo cơn giông sắp sửa đến, rất gần.

Đành chịu chết, ôi chỉ còn một cách

Là bằng lòng cho con tạo đưa chân.

Ai cũng đói, áo quần ai cũng rách,

Rét run người, nước biển ướt toàn thân,

Nhưng rất may là mỗi người được phát

Một cốc rum và bánh mì một lát.

Ba mươi người chen chân nhau chật chội

Trong chiếc khoang bé nhỏ của con thuyền.

Người thì đứng, kẻ chắp tay quỳ gối,

Kẻ mơ màng trong ý nghĩ triền miên.

Tất cả yếu, gầy, đau và mệt mỏi,

Sốt hoành hành, nóng lạnh cứ thay phiên.

Bầu trời thấp giữa đại dương giông tố

Là tấm áo đang che lên người họ.

Người ta nói, chính lòng ham muốn sống

Có thể tăng tuổi thọ mỗi con người.

Khi đau yếu, với bệnh tình muốn chống,

Ta bắt mình phải phấn chấn vui tươi,

Để sợi chỉ, nhờ ước mơ, hy vọng,

Không giữa chừng bị đứt phựt làm đôi.

Ai hay buồn thì đời mình chắc hẳn

Vốn đã ngắn lại càng làm thêm ngắn.

Gặp tai nạn giữa biển khơi cũng vậy,

Nhờ lòng tin vào cuộc sống, vào mình,

Mà thủy thủ trong khó khăn nhường ấy

Vẫn vững vàng không cam chịu hy sinh.

Họ cưỡi sóng, luôn nay đây mai đấy,

Luôn yêu đời, mọi nguy hiểm coi khinh.

Nghe nói thuyền Argô xưa Hy Lạp

Nhờ niềm tin mà vượt qua bão táp.

Về bản chất, người là con ăn thịt,

(Có thiếu chăng, cũng một bữa một ngày)

Như cá mập, như hùm, mà không ít,

Nên mất phần là sẽ thấy rất gay.

Tuy kể ra, nếu bữa ăn xám xịt,

Có thể xài xà-lách hoặc trái cây.

Nhưng cánh ta, những người quen lao động,

Cần thịt lợn, thịt cừu non để sống.

Ba ngày sau, biển hoàn toàn im lặng,

Trời trong xanh, không một ngọn gió nào.

Mọi người mệt, chỉ nằm yên sưởi nắng

Trên con thuyền theo sóng, khẽ chao chao.

Lúc tỉnh dậy, cổ cháy khô, miệng đắng,

Họ nhìn thùng lương thực, thấy nôn nao,

Rồi quyết định thả sức ăn tùy ý.

Mai ăn gì, họ hoàn toàn không nghĩ.

Và kết quả, tất nhiên ai cũng biết,

Một loáng sau hết sạch, chẳng còn gì.

Cả thịt, bánh và rượu nho đều hết.

Mọi người chờ gió nổi, đẩy thuyền đi

(Chứ dùng sức mà chèo thì quá mệt,

Các mái chèo cũng trục trặc đôi khi).

Thật không dễ, biển yên nhưng lặng gió.

Lương thực hết, cái gì đang đợi họ?

Ngày thứ tư, trời vẫn yên như thế.

Biển bao la như ngực trẻ phập phồng

Trong giấc ngủ, thở đều đều rất khẽ,

Biển và trời cùng sâu thẳm, xanh trong.

Bị đói khát luôn điên cuồng dày xé,

Phải làm gì? Chiều hôm ấy, mất công

Juan khẩn khoản xin tha cho con chó.

Người ta giết, mỗi người hai miếng nhỏ.

Còn bộ da, sáng hôm sau tất cả

Chia nhau ăn, nhưng Juan vẫn lắc đầu,

Vì chàng nghĩ: Con chó kia quý giá

Là những gì bố để lại từ lâu.

Chàng cố giữ, nhưng cuối cùng đói quá,

Mới tạm cầm, vâng, chỉ một chân sau.

Chàng hào hiệp đem chia thầy một nửa.

Ông kia ăn, nhìn Juan như muốn nữa.

Ngày thứ bảy - vẫn không hề có gió.

Mặt trời lên, thiêu đốt những thân gầy

Như xác chết đang nằm trên mặt gỗ.

Biển hiền hòa mà ác thế. Từ nay

Nước ngọt hết và bánh ăn không có.

Cái chết chờ. Giờ phải tính sao đây?

Một ý nghĩ âm thầm mà dữ dội:

Phải ăn thịt nhau thôi! Ai dám nói?

Rồi cuối cùng, bỗng một anh nói khẽ

Ý nghĩ kia vào tai bạn của mình.

Anh bạn ấy với người bên, cứ thế

Tiếng thì thầm đáng sợ cứ truyền nhanh.

Không ai biết ai đầu tiên có thể

Nói thành lời điều đó. Bỗng đồng thanh

Tất cả thét: Rút thăm! Không thể khác!

Chọn người chết cho chúng ta xé xác!

Các đồ vật làm bằng da trước đấy

Họ tranh nhau chén sạch tự bao giờ,

Nay bới lục, cố tìm nhưng chẳng thấy

Dù một vài mẩu bánh hoặc hơi bơ.

Thậm chí lúc làm thăm, không có giấy,

Họ buộc lòng, tôi xin lỗi Nàng Thơ,

Phải dùng sức bắt Juan, thưa các vị,

Đưa cho họ bức thư chàng yêu quý.

Thăm làm xong, kia, mọi người lặng lẽ

Đứng nhìn nhau, không ai nói câu nào.

Cả cái đói cũng nằm im như thể

Biết lúc này đang quan trọng là bao.

Ăn thịt nhau, vâng không ai muốn thế,

Nhưng cảnh tình bắt buộc, biết làm sao?

Và kết quả, thật không ai lường hết:

Pedrillo bắt được thăm phải chết.

Ông tiến sĩ chỉ yêu cầu được cắt

Động mạch tay để máu chảy, dần dần

Ông sẽ chết - chết cách này đẹp nhất,

Không đau buồn, không gợn chút băn khoăn.

Quả giáo dục không uổng công, đúng thật.

Như một người ngoan đạo được ban ân,

Ông thành kính ôm hôn cây thập ác,

Rồi chìa tay, mắt nhìn sang hướng khác.

Để đền công, người cắt tay ông lão

Được ưu tiên cho chọn trước hơn người

Một phần ngon, nhưng anh ta chỉ bảo

Thích một mình uống máu lúc đang tươi.

Còn tất cả Pedrillo (trừ quần áo

Và ruột già cho cá mập đang bơi),

Đám người đói tranh nhau ăn, thật khiếp.

Nghĩ mà thương ông giáo già tội nghiệp.

Đám người đói tranh nhau ăn, đúng vậy,

Trừ đôi anh còn hơi ngại phần nào,

Trong số họ có Đôn Juan, trước đấy

Đã chối từ ăn thịt chó. Dù sao

Thế cũng tốt. Và chỉ riêng điều ấy

Đủ dễ dàng cắt nghĩa được vì sao

Juan không nỡ, cả khi đang bụng đói,

Ăn thịt thầy. Thật đáng khen, thật giỏi.

Thế là may cho đôn Juan. Tối đó

Cái việc kia cho kết quả rõ ràng:

Ai tham ăn, giờ như điên, khốn khổ,

Khóc, kêu gào dưới nắng gắt chang chang.

Rồi nóng, khát, gầm gừ như lũ chó,

Ngứa, vật vờ trên boong gỗ lang thang,

Họ rứt tóc, xé áo quần, la hét,

Và lần lượt trong hôn mê họ chết.

Sau lần ấy thuyền nhẹ hơn: nhiều vị,

Đã đi theo thần chết tận nơi nào.

Chỉ sống sót một vài anh mất trí,

(So với người được chết - thiệt thòi sao).

Còn những anh chưa điên thì đã nghĩ

Ai là người nên ăn tiếp, ôi chao,

Như thể họ bài học kia không biết,

Không nhớ việc bao nhiêu người đã chết.

Béo hơn cả là một ông thuyền phó.

Xung quanh ai cũng nghĩ: chén anh này!

Ông ta béo, thịt ngon nhưng rõ khổ,

Hay trở trời đau ốm vặt gần đây.

Và sở dĩ ông ta chưa bị họ

Biến thành mồi cho họ chén: rất may,

Ở Cađiz các bà cho một cái

Mà đàn ông thoáng nhìn ai cũng ngại.

Pedrillo mọi người ăn chưa hết.

Một số anh trông thấy cảnh vừa rồi

Cũng đâm hoảng; một số anh sợ chết

Nhưng chén đều xác ông lão không thôi.

Chỉ Đôn Juan của chúng ta hào hiệp

Nhá vải buồm thay mớ thịt đang ôi.

Trừ những lúc bắt được vài chim lạc,

Thì tất cả mới tạm ngừng ăn xác.

Ai hoảng sợ khi cảnh trên phải thấy,

Thì Ugolino xin hãy nhớ: ông già

Kể xong chuyện thương tâm, liền ôm gáy

Kẻ thù mình mà ngoạm, cắn, kêu la.

Nên thủy thủ ăn thịt nhau như vậy

Suy cho cùng không khó hiểu, vì ta

Biết rằng họ đang rơi vào địa ngục,

Hơn địa ngục Dante trong “Thần Khúc”.

Đêm hôm ấy trời đổ mưa, may quá.

Đứng trên mui, như đất nẻ lâu ngày

Vì hạn hán, họ ngửa đầu, miệng há

Đón những dòng nước ngọt phất phơ bay.

Ta cũng thế, nếu rơi vào Trung Á,

Khát vài lần là sẽ biết nhau ngay.

Tôi dám chắc, bấy giờ ta hiểu được

Rằng chân lý chỉ có trong cốc nước.

Mưa khá to, mọi người tìm đủ cách

Uống thỏa thuê, nhưng không đỡ tí nào.

Cho đến khi chợt nhớ ra: chăn rách

Và áo quần được mang tới. May sao

Chúng đẫm nước, họ thi nhau vắt sạch

Vào miệng mình - thật đơn giản biết bao.

Đây chắc chắn lần đầu tiên họ biết

Rằng nước mưa, trời đất ơi, ngon tuyệt.

Lưỡi họ rộp và thâm sì, rát bỏng,

Máu trên môi theo kẽ nứt ứa đầy.

Họ uống mãi vẫn thấy khô cuống họng,

Như anh giàu dưới địa ngục giơ tay

Vì quá khát, vì quá đau, vì nóng,

Xin anh nghèo từng giọt nước. Giờ đây

Nếu điều trên Thánh Kinh không nói dối,

Thì khối anh sẽ cam tâm nghèo đói.

Có ông bố và hai con bị nạn.

Một người con trông khỏe mạnh, yêu đời,

Gặp khó khăn cậu không buồn, không nản,

Nhưng cuối cùng, bất chợt bỗng hắt hơi

Và tắt thở. Ông bố già nhíu trán,

Nhìn con mình vứt cho cá đang bơi

Rồi lẩm bẩm: “Thôi, ý trời đã vậy”,

Mắt ráo khô, nhìn thẫn thờ đâu đấy.

Cậu thứ hai thì yếu hơn, nhỏ bé,

Da xanh xao, thích một chỗ nằm dài,

Nhưng trái tim và tâm hồn vẫn khỏe,

Chẳng dễ dàng chịu chết, sống rất dai.

Cậu ít nói, chỉ đôi khi lặng lẽ

Nhìn bố già đang lo nghĩ ngày mai

Con sẽ chết, phải một mình đau khổ.

Cậu mỉm cười, cốt động viên ông bố.

Ông bố cậu vẫn không nguôi thất vọng,

Ngồi bên con, một phút chẳng dám rời

Để chăm sóc, mong cho con được sống.

Khi bất ngờ có những giọt mưa rơi

Thì đứa bé đã nằm im lại bỗng

Mở mắt nhìn như mới được hà hơi,

Ông bố vội hai tay cầm nắm giẻ,

Định vắt nước cho con, nhưng quá trễ.

Thằng bé chết, và thẫn thờ người bố

Ôm trên tay cái xác nhỏ không hồn

Mà lắc lắc, ru ru như thể nó

Sẽ bất ngờ sống lại. Đến khi con

Bị vứt xuống đại dương đang phẫn nộ

Nay thành mồ và vĩnh viễn vùi chôn,

Thì ông ngã để rồi không thể dậy,

Chỉ chốc chốc tay và chân run rẩy.

Chợt từ đâu, trên trời cao xuất hiện,

Xuyên qua mây là một chiếc cầu vồng,

Làm tất cả bỗng sáng bừng trên biển,

Như mặt trời xua gió rét mùa đông,

Như ngọn cờ bay cao trên trận chiến

Với bảy màu, rực rỡ cả tầng không.

Chiếc cổng lớn nhà trời to, đẹp thật.

Kia lung linh, rồi bất ngờ biến mất.

Là con đẻ của mặt trời, hơi nước,

Chiếc cầu kia luôn đổi sắc thay màu.

Như ảo thuật, sau không hề giống trước,

Đỏ rồi vàng, một chốc lại thành nâu.

Nó lấp lánh như trăng soi mặt nước,

Nửa vòng tròn bên tháp suốt canh thâu.

(Những vết xanh sau khi ta đánh bốc,

Trông cũng giống cầu vồng, thưa bạn đọc).

Người bị nạn thấy cầu vồng vội nghĩ

Đây điềm vui báo trước sự tốt lành.

Người Hy Lạp ngày xưa và người Ý

Đã nhiều lần tin như thế. Còn anh

Đang mệt mỏi, không cái ăn, thối chí,

Chỉ thấy trời và biển nước xung quanh,

Chắc cầu vồng sẽ làm anh hy vọng,

Và tin nó sẽ giúp anh được sống.

Cũng lúc ấy, một con chim nho nhỏ,

Giống bồ câu, chắc có lẽ lạc bầy,

Lông màu trắng, nhìn chiếc thuyền nghiêng ngó

Như đang tìm chỗ trú, nghỉ vài giây.

Nó lượn mãi quanh chiếc thuyền, muốn đỗ,

Thế mà rồi không chịu đỗ, cứ bay

Cho đến tối, rồi biến đi đột ngột.

Mọi người tin âu cũng là điềm tốt.

Tôi thì nghĩ, chắc không sai, lúc ấy

Nó rất khôn khi không đậu xuống thuyền:

Những con thú hai chân kia nó thấy

Chẳng bao giờ cam chịu để nó yên.

Vâng, cả chim của Nô-ê cũng vậy,

Nếu lúc này đỗ xuống, những người điên

Vì đói khát, sẽ ăn ngay một thể

Cả thịt chim và cả cành nguyệt quế.

Đêm lại đến, trời bắt đầu nổi gió.

Gió vừa thôi, sao vẫn sáng trên đầu.

Chiếc thuyền dạt về một nơi nào đó,

Nhưng mọi người không thể đoán về đâu.

Một số khoe là thực tình chính họ

Thấy đất liền. Một số bảo: Còn lâu.

Số còn lại thề họ nghe đại bác

Đang bắn nhau đâu đây, không thể khác.

Trời rạng sáng, không hiểu sao gió tắt.

Chợt có ai đứng trước mũi, đang nhìn,

Bỗng kêu to: “Kia rồi, kia, đất! Đất!” -

Phía chân trời một vệt thẫm mờ in.

Những người khác thì dướn chân, dụi mắt,

Dẫu rất mừng, lòng thực sự chưa tin.

Nhưng bờ biển đang hiện dần trước họ.

Núi, cây xanh trông mỗi ngày một rõ.

Liền sau đấy, người khóc to vô cớ,

Người ngạc nhiên đưa đôi mắt dại đờ

Ngắm xung quanh như còn chưa hết sợ,

Kẻ nhìn trời lì lợm, vẻ thờ ơ.

Người, có lẽ lần đầu tiên bỗng nhớ

Lạy Chúa Trời, không biết tỉnh hay mơ.

Chỉ ba anh vẫn ngủ say mê mệt,

Người ta gọi, nhưng hóa ra đã chết.

Ngày trước đó, họ tình cờ bắt được

Chú rùa to béo và đẹp, chú này

Đang khoan khoái ngủ yên trên mặt nước,

Nên chiếc thuyền ghé lại chẳng hề hay.

Họ được chén một bữa no. Khác trước,

Giờ tinh thần, hy vọng lại lên ngay.

Họ tin chắc: một đặc ân nhường ấy

Không ngẫu nhiên, mà do trời muốn vậy.

100

Một lúc sau bờ hiện lên rất rõ,

Núi và khe cùng cây mọc lút đầu.

Dòng hải lưu cũng chảy về hướng đó.

Mọi người nhìn và tranh cãi hồi lâu.

Họ bị lạc - đã bao lần đổi gió,

Biển mịt mùng, ai biết đấy là đâu.

Anh thì đoán là Etna, Hy Lạp.

Anh tự hỏi: Hay đây là nước Pháp?

101

Trong lúc ấy dòng hải lưu cứ chảy,

Đưa gần thêm cái đích họ mong chờ.

Như hồn ma Harôn, không động đậy,

Họ - bốn người còn sống sót, bơ vơ.

Cả đến xác ba bạn mình chết đấy,

Họ cũng đành, dẫu đói, phải làm ngơ.

Sát bên thuyền là hai con cá mập

Đoán có mồi, đang bơi theo rất gấp.

102

Nóng rồi lạnh, rồi buồn đau, khát đói

Đã làm xong, làm rất tốt việc mình.

Thật thảm hại, họ yếu gầy, mệt mỏi.

Mẹ họ giờ nếu gặp cũng thất kinh

Không nhận ra. Vì khó khăn trăm nỗi,

Họ chết dần, con số giảm rất nhanh.

Nhưng có lẽ Pedrillo quả thật

Đã làm họ phải lìa đời nhiều nhất.

103

Bờ mỗi lúc một gần hơn: trong gió

Như đã nghe hương cây, đất ngọt ngào.

Tuy còn xa, mọi người hình dung rõ

Cảnh um tùm tán lá khẽ xôn xao.

Lên vách đá sóng ì ầm đang vỗ,

Biển và trời xanh biếc, đẹp làm sao.

Ai cũng nghĩ: Thật khó tin, không lẽ

Mình thoát chết nhanh, bất ngờ như thế?

104

Sắp tới nơi, họ thấy bờ yên lặng,

Đá nhấp nhô, không một dấu chân nào.

Sóng giận dữ, luôn xô nhau bạc trắng,

Nhưng mọi người không sợ - có làm sao!

Lòng khao khát vào đất liền đã thắng.

Và con thuyền theo gió cứ đà lao.

Cứ đà lao đến khi va phải đá,

Thuyền lật sấp, mọi người chìm tất cả.

105

Nhưng Đôn Juan, rất may từ thuở bé

Sống gần sông nên bơi lội khá tài.

Sau lớn lên đã nổi danh vì thế,

Trở thành người bơi có một không hai.

Nếu cần thiết, anh ta còn có thể

Vượt vịnh Helespont, không thua ai.

Vượt vịnh ấy xưa nay không bị chết,

Chỉ có tôi, Linde và Ekenhet.

106

Nên tuy đói và tay chân mệt rã,

Juan vẫn bơi, hy vọng với cách này

Vượt sóng dữ, cố bò lên bãi đá

Trước mặt mình, xa chỉ một tầm tay.

Như đã nói, có bốn người tất cả,

Nhưng hai người rơi xuống nước chìm ngay

Vì không hề biết bơi, còn anh nữa

Cá mập đớp, người đứt thành hai nửa.

107

Còn nhân vật chúng ta, ai biết trước,

Cũng chìm thôi, nếu không gặp mái chèo

Rất ngẫu nhiên trôi ngang may vớ được -

Ơn chúa trời gửi giúp lúc gian neo.

Đang sắp xỉu, Juan buông mình trên nước,

Mặc sóng dồn, gió thổi cuốn đi theo.

Rồi cứ thế Juan trôi, bơi mệt mỏi

Và bị sóng hất lên bờ, hấp hối.

108

Mười ngón tay cắm rất sâu xuống cát,

Juan nằm im như tắt thở, gục đầu.

Biển giận dữ, sóng chồm lên ào ạt,

Muốn kéo chàng trở lại để vùi sâu.

Chàng nằm đấy, trước cửa hang râm mát,

Sống để còn thoi thóp biết mình đau,

Và sắp chết sau bao nhiêu gian khổ.

Giờ mà chết? Thật thế ư điều đó?

109

Chàng gượng sức, cố từ từ đứng dậy,

Nhưng than ôi lại gục xuống. Lúc này

Chàng đưa mắt như muốn tìm ai đấy

Trong những người chung số phận lâu nay.

Nhưng thật tiếc, xung quanh Juan chỉ thấy

Xác một người vừa chết đói gần đây

Giữa đất khách, nơi xa xôi, vắng vẻ

Anh ta kiếm chỗ chôn mình như thế.

110

Nhìn cảnh ấy, trong đầu Juan tất cả

Bỗng mờ đen, chàng liên tưởng đến mình,

Và bãi cát cùng bờ khe, núi đá

Bỗng quay cuồng, trôi giạt bốn xung quanh.

Chàng lại ngất, hai cánh tay mệt lả

Buông mái chèo còn đẫm nước long lanh.

Như bông huệ héo tàn, trên bãi cát

Juan nằm im, sóng bên chân dào dạt.

111

Không ai biết trong bao lâu chàng ngất,

Đã nằm yên như thế tự bao giờ.

Với Đôn Juan, cả thời gian, trời đất

Đều chập chờn nghiêng ngả giống trong mơ.

Chàng quên hết, cho đến khi chật vật,

Sự sống dần trở lại các bắp cơ,

Và máu chảy đều hơn tuy mỏi mệt,

Nhưng từng bước đang thắng dần cái chết.

112

Juan mở mắt, nhắm ngay rồi lại mở.

Chàng nhìn quanh, cứ tưởng ở trên tàu

Đang lắc lư giữa đại dương đáng sợ,

Nhưng cuối cùng chàng hiểu, một giây sau

Chàng lại trách là chúa trời sao nỡ

Bắt kéo dài cuộc sống quá buồn đau...

Bỗng bất chợt, như trong mơ chàng thấy

Một khuôn mặt, tuổi mười lăm, mười bảy.

113

Khuôn mặt ấy cúi gần, nhìn đã rõ,

Như sưởi Juan bằng hơi ấm của mình.

Đôi bàn tay dịu dàng như ngọn gió

Xoa trán chàng, đôi má, cặp mắt xinh.

Còn nhân vật của chúng ta lúc đó

Đáp thế này, tôi nghĩ cũng thông minh:

Chàng thấy đỡ và bắt đầu cử động,

Rồi thở dài - thế là Juan lại sống.

114

Áo của mình, cô kia đem đắp khẽ

Lên người Juan, lúc ấy nửa lõa lồ.

Còn đầu Juan, hai tay nàng nâng nhẹ,

Ôm vào lòng, vừa âu yếm, vừa lo.

Tóc của Juan ướt và dài như thế,

Cũng được nàng giũ sạch cát, vắt khô.

Nàng lặng lẽ lắng nghe từng tiếng đập

Trái tim Juan và tim nàng rất gấp.

115

Liền sau đó, cùng người hầu (phải nói,

Tuy già hơn nhưng nhanh, khỏe hơn nhiều),

Nàng đưa Juan vào hang sâu mờ tối,

Không bóng người, chỉ đá ướt và rêu.

Và giữa cảnh âm u kia, nàng vội

Nhóm lửa hồng, tiếng củi tí tách kêu.

Trong ánh lửa luôn lung linh, diễm lệ,

Nàng đứng đó như thiên thần giáng thế.

116

Trên vầng trán thông minh và rất trắng

Là sợi dây xâu một chuỗi tiền vàng.

Đôi bím tóc màu nâu to và nặng

Dài đến gần chấm gót, rẽ sang ngang.

Trong giới mình, nàng cao hơn, thon thẳng,

Như có gì rất kiêu hãnh, cao sang.

Cũng đúng thôi, điều này không khó hiểu -

Cô nào xinh, hơi kiêu là tất yếu.

117

Đôi bím tóc màu nâu, vâng, quả vậy,

Nhưng mắt đen như bóng tối một màu.

Đôi hàng mi cũng rất đen, đen láy,

Che cái nhìn say đắm sắc và sâu.

Như ta biết, nhiều khi đôi mắt ấy

Nếu nhìn ta, ta sợ, lánh xa mau,

Vì ta nghĩ: trước ta là đôi rắn

Thè lưỡi đỏ, đang xông ra định cắn.

118

Đôi má nàng thì ửng hồng, tươi sắc

Như hoàng hôn phơn phớt đỏ ráng chiều.

Đôi môi đẹp ai nhìn, tôi dám chắc,

Cũng thở dài trong liên tưởng, đăm chiêu.

Nàng rất xứng để các nhà điêu khắc

Chọn làm người mẫu tượng của tình yêu.

Tượng luôn đẹp hơn người, nghe bảo thế.

Tôi thì nghĩ đó là điều không thể.

119

Để chứng minh những lời trên, xin phép

Được dẫn ra một thí dụ thế này:

Có một nàng Tô Cách Lan xinh đẹp

Được chọn làm nhiều mẫu tượng lâu nay.

Nhưng các tượng, chao ôi, trông mà khiếp.

So với nàng đều thua hẳn. Không may

Nếu thời gian bắt da nàng nhăn lại,

Thì cái đẹp sẽ mất đi mãi mãi.

120

Nên người đẹp của chúng ta, tôi sợ

Khó mà ai lưu lại được cho đời.

Tuy đơn giản, quần áo nàng sặc sỡ,

Khác áo quần ta vẫn thấy khắp nơi

Ở đất nước Tây Ban Nha. Tôi nhớ

Khi ra ngoài có việc, hoặc vui chơi

Họ chọn loại áo dài màu giản dị,

Lê trên đất, nghe sao mà huyền bí.

121

Còn quần áo của nàng, như đã nói,

Màu hơi chua, nhưng xinh đẹp khác thường.

Từ mái tóc để xòa như chải vội,

Cổ tay ngà đeo chuỗi ngọc dễ thương,

Đến vầng trán với dãy tiền vàng chói,

Sợi dây chuyền bằng đá quý, kim cương -

Đều đẹp hết. Duy một điều, thú thật,

Là chân nàng đi giầy, nhưng không tất.

122

Quần và áo cô hầu, tuy không khác,

Vải xấu hơn, cũng sặc sỡ nhiều màu.

Cô ta chẳng có vàng nhưng có bạc

Trên trán mình, và bạc đó nghe đâu

Là cái vốn hồi môn. Khăn che mặt

Cũng không bằng, tuy na ná như nhau.

Mắt cũng đen, cũng xinh, nhưng thiết nghĩ,

Có hơi lác và bé hơn một tý.

123

Thế là Juan được hai cô gái ấy

Đem vào hang đang chăm sóc lúc này.

(Thì phụ nữ bao giờ mà chả vậy,

Coi giúp người là hạnh phúc, là may).

Xúp của họ có cái tên gì đấy,

Mà thực tình trong thơ phú xưa nay,

Từ cái thời của Homer sôi nổi,

Ngon thì ngon, nhưng chưa ai thấy nói.

124

Họ là ai? Bây giờ xin nói rõ,

Vì tính tôi là chúa ghét mập mờ.

Họ không phải thần hay tiên này nọ,

Mà hai người con gái rất ngây thơ.

Người thứ nhất là cô hầu, điều đó

Ta dễ dàng đoán ngay được, còn cô

Trẻ, đẹp hơn, con một người chân thật,

Sống trên biển, chuyên làm nghề đánh bắt.

125

Vâng, đánh bắt - một dân chài từ bé,

Ông ta nay vẫn tiếp tục hành nghề.

Bắt cả cá, cả cái gì hơn thế.

Người đồn ông phát đạt rất ghê,

Bằng cách cướp và bán mua nô lệ.

Ông bị đời từng lên án, trách chê,

Nhưng cứ giàu, ngày càng thêm thế lực,

Có bạc triệu, càng hành nghề thả sức.

126

Như tông đồ của Pete, ông bắt

Tất cả ai vô phúc ghé qua nhà.

Ông chăng lưới giữa thanh thiên bạch nhật,

Bắt những tàu ngờ nghệch trót đi qua.

Các hàng hóa tất nhiên ông lấy tất.

Còn con người - các thủy thủ tài ba

Và hành khách - ông biến thành nô lệ,

Đến nước Thổ bán giá cao khá dễ.

127

Vốn gốc gác là một người Hy Lạp,

Ông ta xây trên đảo một lâu đài,

(Hòn đảo nhỏ thuộc khu Cycláp)

Sống đàng hoàng, tôi nghĩ chẳng thua ai.

Còn về việc ông ta nay phạm pháp,

Việc bắt người - chưa hẳn đúng hay sai.

Tôi chỉ biết lâu đài ông tuyệt diệu,

Đủ tranh tượng, bạc và vàng không thiếu.

128

Ông ta có chỉ một cô con gái

Là Haiđê, xinh đẹp đến mê hồn,

Đẹp hơn cả gia tài cha để lại,

Hơn số tiền rất lớn của hồi môn.

Như chiếc cây luôn xanh tươi, mềm mại,

Trong dư thừa, cô cứ thế lớn khôn.

Nay đến tuổi, rất nhiều anh dạm hỏi,

Nhưng Haiđê đã thẳng tay từ chối.

129

Một sáng nọ, nàng Haiđê đi dạo

Thấy Đôn Juan đang hấp hối một mình

Trên bãi cát, hầu như không quần áo,

Nên thoạt nhìn, nàng hoảng hốt, thất kinh.

Nhưng vốn dĩ tính thương người ngoan đạo,

Thấy một chàng da rất trắng, lại xinh

Bị sóng đánh nằm mê man, đói rét,

Nàng không nỡ để anh ta phải chết.

130

Nhưng đưa thẳng anh ta về nhà bố

Haiđê cho hơi nguy hiểm phần nào,

Vì làm thế là đưa Juan xuống mộ,

Chẳng khác gì đem cá đặt đầu dao.

Bố của nàng thông minh, ai cũng rõ,

Biết làm gì và xử sự ra sao.

Ông nhất định nuôi cho Juan béo khỏe,

Rồi đem bán ở chợ trời nô lệ.

131

Thế là nàng theo cô kia gợi ý

(Chủ thường nghe ý kiến những người hầu)

Đưa chàng trai vào trong hang tạm nghỉ,

Rồi dần dần sẽ tính kế lo sau.

Nàng rất thương Đôn Juan, tôi thiết nghĩ

Cái điều này không khó hiểu lắm đâu.

Lòng thương người, như thánh Paul đã dạy,

Sẽ mở cửa thiên đường cho ta thấy.

132

Họ nhóm lửa mong cho Juan khỏi lạnh.

Củi ở đây không hiếm, đốt tha hồ.

Khắp bãi biển bao năm nay sóng đánh

Dạt lên bờ từng đống gỗ rất to.

Tàu gặp đá, vỡ tan thành muôn mảnh

Để bây giờ trên cát bẩn phơi khô.

Nhờ ơn Chúa - ván, chèo, dây, gỗ mục

Đủ đốt lửa hai mươi nơi một lúc.

133

Để làm giường cho Đôn Juan lúc ấy,

Họ trải chăn và áo ấm chàng nằm.

Họ chỉ sợ anh chàng đau, tỉnh dậy.

Và cuối cùng, như thể chẳng yên tâm,

Họ còn đắp lên chàng hai chiếc váy

Sau khi thề nhất định sẽ đến thăm

Mờ sáng mai, không quên mang một ít

Trứng, cà phê, bích quy và cả thịt.

134

Thế là Juan phải một mình tối đó

Trú trong hang luôn vắng vẻ im lìm,

Ngủ như chết, ngủ say như khúc gỗ,

Như xác người, bên đống lửa nằm im.

Chàng không nhớ chuyện chìm tàu gian khổ.

Cả nỗi buồn luôn nhức nhối trong tim

(Cái làm ta nhiều đêm không chợp mắt

Nằm trăn trở) Juan bây giờ quên tất.

135

Trước khi đi, Haiđê còn sửa gối

Đắp cho Juan rất âu yếm dịu dàng,

Vừa bước ra, không hiểu sao bối rối,

Nàng ngập ngừng quay lại đứng bên hang.

Nàng nghe rõ chàng trai kia đang gọi

Đúng tên ngàng - ôi, cất bước sao đang?

Haiđê quên một điều là lúc ấy

Juan không thể biết tên nàng như vậy.

136

Với dáng điệu rất suy tư, căng thẳng,

Từ biệt Juan, nàng bịn rịn ra về.

Dặn Dôiê (tên cô hầu) im lặng.

Cô gái này rất hiểu ý Haiđê.

Trên thực tế cô ta, xin nói thẳng,

Tuy hơn nàng hai tuổi, chẳng gì ghê,

Nhưng chừng ấy, theo tôi, khi biết nghĩ

Cũng đủ hiểu khá nhiều điều tế nhị.

137

Trời rạng sáng, Juan vẫn chưa tỉnh dậy,

Vẫn say sưa trong giấc ngủ ngon lành.

Cả tiếng suối róc rách kêu gần đấy,

Cả mặt trời, cả sóng vỗ xung quanh -

Chàng không biết, vẫn ngủ say, vẫn ngáy

Đúng như người vừa mấy tháng lênh đênh

Trên biển cả. Ông nội tôi điều đó

Viết trong cuốn Naratives rất rõ.

138

Nàng Haiđê thì không sao ngủ được,

Thức suốt đêm, mơ với mộng đủ điều.

Nàng nằm mơ thấy tàu chìm xuống nước,

Xác những chàng trai trẻ đẹp, đáng yêu

Nằm trên cát. Nàng tung chăn dậy trước,

Gọi cô hầu và nô lệ dậy theo.

Những người này tất nhiên đang muốn ngủ,

Nên lúng búng trách tính tình cô chủ.

139

Haiđê nói hôm nay nàng muốn dậy

Ngắm bình minh nhuốm đỏ nửa chân trời,

Ngắm Phebus uy nghiêm và lộng lẫy,

Ngắm khu rừng đang ướt đẫm sương rơi.

Còn bóng tối của màn đêm lúc ấy

Bị vầng dương xé rách toạc khắp nơi,

Như khăn tang của một bà vợ góa

Bị xé bỏ khi bà ta tái giá.

140

Tôi cũng thích ngắm bình minh rực đỏ

Nên nhiều hôm tôi thức đến rạng ngày

Tuy bác sĩ luôn nhắc tôi điều đó

Là một điều rất không tốt xưa nay.

Tôi thành thật khuyên những ai muốn có

Vừa cả tiền, vừa sức khỏe, vận may,

Thì phải dậy khi gà chưa kịp gáy,

Trước khi chết cũng khuyên con làm vậy.

142

Haiđê chạy về phía hang vắng vẻ,

Dấu chân con in xinh xắn trên đường.

Những tia nắng đầu tiên hôn nhè nhẹ

Lên môi nàng mát dịu bởi hơi sương.

Mới nhìn nàng, rất xinh tươi, diễm lệ,

Ta dễ nhầm là Phemit dễ thương.

Cái đáng quý thực ra còn ở chỗ:

Khác các thần, nàng không tan trong gió.

143

Nàng rón rén đi vào hang và thấy

Juan của ta - các vị biết, lúc này

Như đứa trẻ đang nằm yên chưa dậy,

Nàng ngập ngừng lo nghĩ rất thơ ngây.

Vâng, nàng sợ, nhưng cũng liền sau đấy

Rất dịu dàng cúi xuống, khẽ đưa tay

Kê lại gối, tìm thêm chăn nàng đắp,

Và nín thở lắng nghe tim chàng đập.

144

Như đức Chúa bên con chiên hấp hối

Cúi bên Juan, nàng âu yếm vỗ về,

Mà anh chàng chẳng hay gì, khốn nỗi,

Chỉ cựa mình, ú ớ nói trong mê.

Còn Dôiê thì một mình đang vội

Thái bánh mỳ, luộc trứng, nấu cà phê,

Vì cô biết hai người kia chắc chắn

Sẽ đòi ăn, nên nhanh tay làm sẵn.

145

Ai cũng cần được ăn, và ăn khỏe.

Còn Đôn Juan thì cái đó khỏi bàn.

Vốn lúc này đang không yêu, vì thế

Thấy phần nào trong bụng đã râm ran,

Và lạnh nữa, nên Dôiê lặng lẽ

Chuẩn bị nhiều cho cô chủ và Juan

Nào trứng, bơ, nào giăm-bông, bánh ngọt,

Chỉ thiếu trà, nhưng mà thôi, cũng tốt.

146

Khi món trứng được làm xong, béo ngậy,

Ấm cà phê đun nóng, rót ra rồi,

Cô muốn gọi Đôn Juan nhưng lúc ấy

Chủ vội vàng đặt ngón trỏ ngang môi,

Nghĩa là im. Thôi thì đành chịu vậy,

Chịu ngồi nhìn tất cả nguội mà thôi.

Đành chốc nữa lại đem hâm. Cô chủ

Còn muốn để chàng trai kia được ngủ.

147

Juan nằm im, tay và chân duỗi thẳng

Như khi ta đang hấp hối trên giường.

Trán in rõ những nếp nhăn cay đắng

Của bao ngày trên sóng dữ đại dương.

Chỉ đôi má hơi ửng hồng sắc nắng

Buổi chiều tà nhợt nhạt gió và sương.

Mái tóc đẹp xoăn và dài để xõa

Còn ẩm ướt, lẫn mùi thơm biển cả.

148

Nàng cúi xuống, chàng Đôn Juan lúc đó

Vẫn ngủ say trong hai cánh tay nàng,

Như cây liễu đứng yên khi lặng gió,

Như đêm về, biển không sóng mênh mang.

Chàng dễ thương như thiên thần bé nhỏ,

Như bông hồng sắp lụi héo… Đôn Juan,

Nói tóm lại, rất đẹp trai, thiết nghĩ,

Làn da chàng hơi hơi vàng một tí.

149

Juan chợt tỉnh, tất nhiên ngay lúc ấy

Đôi mắt Juan sẽ nhắm lại bất ngờ

Nếu khuôn mặt của Haiđê không thấy,

(Mặt các nàng Juan chẳng thể làm ngơ).

Lúc còn bé, khi cầu kinh đã vậy,

Cậu vẫn thường nhìn đây đó bâng quơ,

Không ngắm thánh có râu xồm oai vệ,

Mà ngắm mặt Maria - Đức mẹ.

150

Juan nhỏm dậy, tay tì lên chiếc gối.

Nàng Haiđê xấu hổ cúi thấp đầu.

Hai má đỏ, nàng ngập ngừng bối rối

Nói điều gì rất khó hiểu hồi lâu.

Đôi mắt đẹp thì trong khi miệng nói

Vẫn nhìn chàng, sung sướng lẫn lo âu.

Juan thì hiểu (chính nhờ đôi mắt ấy)

Rằng cơm sáng đợi kia, xin mời dậy.

151

Vâng, quả thế. Không là người Hy Lạp,

Tất nhiên Juan không hiểu một từ nào,

Nhưng tiếng nàng du dương như tiếng nhạc,

Như trên cành chim đang hót thấp cao.

Juan vừa nghe và vừa nhìn ngơ ngác:

Những tiếng này thật giản dị, thanh tao

Có sức mạnh bắt cười hay nhỏ lệ.

Chàng chưa nghe tiếng gì hay đến thế.

152

Juan tỉnh dậy, công bằng ra mà nói,

Chính là do chàng ngửi thấy vô tình

Mùi thức ăn của Dôiê, mùi khói,

Mùi lửa hồng đang nhảy múa lung linh.

Ngay lập tức chàng thấy mình rất đói,

Đói vô cùng, quằn quại, đói rất kinh.

Quên hết khổ, quên hết đau, hết mệt,

Juan muốn ăn, nhất là ăn bít-tết.

153

Nhưng bít-tết tiếc thay, không thể có,

Vì ở đây chưa có lệ nuôi bò.

Chỉ có cừu, hàng trăm con lớn nhỏ,

Đủ mọi người cứ thả sức ăn no.

Dân thì thưa, chỉ dăm ba lều cỏ

Mọc bên đường, men dốc đá quanh co,

Nhưng hòn đảo mà giờ tôi đang kể

Lại khá giàu, đất phì nhiêu, tuy bé.

154

Ai cũng biết người Anh, thưa các vị,

Cần thịt tươi để được chén hàng ngày.

Còn việc họ thích uống bia, tôi nghĩ,

Sợ lạc đề nên không nói ra đây.

Họ còn thích chiến tranh và vũ khí

(Một trò chơi tốn kém, dẫu mê say)

Tôi nghe nói người Cretan cũng vậy.

Họ giống nhau ít ra nhờ khoản ấy.

157

Xin kể tiếp: Juan tì tay lên gối,

Nhìn đăm đăm vào các món ngon lành

Bày trước mặt, thèm ăn không chịu nổi.

Đã bao ngày trên sóng biển lênh đênh

Phải nhá giẻ, ăn thắt lưng, nhịn đói,

Vớ được gì cũng ngốn ngấu nhai nhanh,

Nên dễ hiểu Juan thèm ăn như hổ,

Như cá mập, chim ưng hay cha cố.

158

Và chàng ăn, Haiđê ngồi cạnh đấy

Cứ luôn tay tiếp nọ, cái này,

Như bà mẹ thấy con vừa ốm dậy

Ép ăn nhiều cho bõ đói lâu nay.

Nhưng Dôiê thông minh hơn, thấy vậy

(Tuy chưa hề cầm quyển sách trên tay)

Biết là Juan mà cứ ăn như thế

Thì vỡ bụng là một điều rất dễ.

159

Nên cô ta liền ra tay cương quyết

Bắt Juan thôi, vì quả thực bấy giờ

Chàng mà cứ ăn thêm là sẽ chết.

Tính mạng chàng cô không thể làm ngơ.

Ai chẳng biết ăn là điều cần thiết,

Nhưng từ từ, phải chọn lúc, tùy cơ.

Chứ đến ngựa mà ăn nhiều cách ấy,

Thì ăn xong cũng lăn kềnh ra đấy.

160

Đợi ăn xong, vì Juan trần như nhộng,

Hay ít ra gần thế thật, hai nàng

Đem quần áo mặc cho Juan, trông giống

Một anh chàng Hy Lạp loại giàu sang,

Hay anh Thổ… nhưng thôi, không quan trọng.

Tiếc một điều: Tôi không thấy Juan mang

Gươm và súng như thổ dân nước đó.

Quần thì rộng thênh thang, trông đến ngộ.

161

Nàng Haiđê bắt đầu lên tiếng nói.

Juan của ta không hiểu một từ nào,

Nhưng chăm chú lắng nghe nàng sôi nổi

Nói những lời âu yếm, dịu dàng sao,

Cho đến khi nàng bất ngờ bối rối

Im giữa chừng, vì kinh ngạc xiết bao -

Ồ thì ra tiếng nàng đang diễn tả

Đối với Juan là hoàn toàn xa lạ.

162

Nàng lập tức quay sang ngôn ngữ khác,

Nói bằng tay, bằng ánh mắt, nụ cười.

Đôn Juan hiểu (tôi tin không hiểu lạc)

Cũng bắt đầu bằng những nụ cười tươi,

Bằng ánh mắt, những cái nhìn chính xác

Như của nàng, Juan đáp lại. Theo tôi

Nàng thấy, hiểu trong mắt Juan lúc đó

Những ý nghĩ mà chàng chưa thổ lộ.

163

Và cứ thế, bằng ngón tay, bằng mắt,

Bằng cách luôn bắt chước khá vụng về,

Juan học nói tiếng nàng, nhưng thú thật,

Mắt không rời khuôn mặt của Haiđê.

Như các nhà thiên văn xưa giỏi nhất,

Sách không cần, mà chỉ thích say mê

Ngắm trời sao. Đôi mắt chàng, phải nói,

Giúp chàng học rất nhanh và rất giỏi.

164

Học ngoại ngữ là rất nên, hẳn thế,

Nhất là khi gặp cô giáo nhiệt tình,

Khi cả trò, cả cô đều đang trẻ,

(Như một thời tôi học tiếng La-tinh),

Những lúc ấy, đúng hay sai cũng kệ,

Cô chỉ cười, khen tốt, giỏi, thông minh.

Rồi sau đó, tay cầm tay, hôn, cấu -

Và thêm tiếng tình yêu, tôi chẳng giấu.

165

Ngày còn trẻ, một số từ Hy Lạp

Và La-tinh tôi cũng học cách này.

Tôi mù tịt tiếng Nga và tiếng Pháp,

Tiếng nước mình - tôi rất kém xưa nay.

Tôi học nói ngôn ngữ Anh phức tạp,

Qua những bài giảng đạo chép bằng tay

Của Blair, Barrow, nhưng thú thật,

Vừa đọc xong là tôi quên, quên tất.

166

Còn phụ nữ của nước Anh, về họ

Nói gì đây? Tôi, một kẻ xa nhà,

Như người khác, tôi đã từng đau khổ,

Đã từng buồn, từng khao khát phong ba.

Nhưng mọi cái trên đời, ai cũng rõ

Sẽ dần dần theo năm tháng trôi qua.

Nên những người xưa làm tôi suýt chết

Nay thậm chí tôi cũng quên, không ghét.

167

Xin trở lại chuyện Đôn Juan học nói,

Theo Haiđê bập bẹ thế hàng giờ.

Chàng bỗng thấy một cái gì sôi nổi

Dậy trong lòng, không rõ nét, bâng quơ.

Hay chàng yêu? Đúng, yêu nàng, khốn nỗi,

Cũng được nàng không lãnh đạm, thờ ơ.

Một tình yêu rất tự nhiên, tôi nghĩ,

Như ta yêu, tôi yêu, như các vị.

168

Từ hôm đó, vâng, sáng nào cũng vậy,

Nàng thăm Juan rất sớm, những lúc này

Tất nhiên Juan còn nằm yên chưa dậy

Như những chàng mê ngủ rốn xưa nay.

Nàng chỉ đến để nhìn Juan, để thấy

Khuôn mặt chàng xinh đẹp, để luồn tay

Vào mái tóc và hôn, như ngọn gió

Nhẹ nhàng hôn lên bông hoa hồng nhỏ.

169

Ngày tiếp ngày Juan càng thêm khỏe mạnh,

Nay đã trông tươi tỉnh, khá hơn nhiều,

Ra sức khỏe làm ta xinh là thế,

Nó, nghe đồn, là phân bón tình yêu.

Nhất là khi anh nhàn và đang trẻ,

Nó là nguồn cảm hứng đẹp, cao siêu.

Ai cũng biêt: đến cả nàng Venus

Cũng không xinh nếu thiếu thần Bachuss.

170

Khi Venus hâm cho tim rực nóng

(Nguội, tất nhiên, là không thể có tình)

Thì Bachuss và Xêrê hào phóng

Cho dạ dày đủ các thứ linh tinh,

Như rượu, trứng, khoai tây, bơ, mỳ ống.

Vì chúng cần cho những cặp mắt xinh,

Và trái tim - vì tình yêu trước hết

Cũng cần ăn, chứ nếu không thì mệt.

171

Sáng mở mắt, bao giờ chàng cũng thấy

Các thức ăn được dọn sẵn đang chờ.

Thêm vào đó là đôi môi nồng cháy,

Cặp mắt huyền làm Juan nghĩ bâng quơ.

Nhưng thôi đủ, tôi nói rồi chuyện ấy -

Lặp là điều rất tối kị trong thơ.

Xin vắn tắt: Ăn xong Juan ra biển

Tắm rồi về, uống cà phê, nói chuyện.

173

Với Haiđê là niềm vui khó tả

Được thấy Juan. Nàng xấu hổ cúi đầu

Cùng Juan đứng, khi kề môi, áp má;

Khi hai người cùng im lặng hồi lâu.

Nàng mong muốn chia cùng chàng tất cả,

Và sẽ buồn nếu họ phải xa nhau.

Juan là của Haiđê, là kho báu.

Đây lần đầu nàng yêu, tôi chẳng giấu.

174

Hơn một tháng nàng Haiđê chăm chỉ

Tới thăm Juan rất đều đặn hàng ngày.

Và việc ấy nàng tinh khôn giấu kỹ,

Nên mọi người sống cạnh chẳng hề hay.

Bỗng một hôm ông bố nàng chuẩn bị

Lại dong buồm ra biển giống xưa nay.

Không phải để bắt Iô, hẳn thế,

Mà bắt tàu lấy hàng và nô lệ.

175

Nghĩa là nàng được tha hồ thoải mái

(Bố đi xa, mẹ thì chết lâu rồi),

Được tự do như các bà quý phái

Đã có chồng (xin các vị tin tôi)

Được thả sức chọn nhân tình, nhân ngãi,

Gây cho đời rất lắm chuyện lôi thôi.

(Đây tôi nói những nước nào phụ nữ

Trong cung cấm của chồng không bị giữ).

176

Được tự do, và tất nhiên vì thế

Gặp nhiều hơn và nói chuyện cũng nhiều.

Vốn thông minh, Juan bây giờ có thể

Nói một lèo: “Ta đi dạo, em yêu”.

Do chán cảnh trong hang sâu vắng vẻ

Phải một mình nằm tư lự, đăm chiêu,

Juan rất thích được cùng nàng đi dạo,

Cùng chờ trăng, ngắm hoàng hôn mờ ảo.

177

Hòn đảo nhỏ buồn quanh năm im ắng,

Cát bao quanh, sóng biển vỗ đêm ngày.

Những mỏm đá vươn cao mình im lặng,

Như những người lính gác đứng trong mây.

Người thủy thủ lênh đênh trên sóng trắng

Mải mê nhìn mà những muốn vào đây.

Còn những hôm giữa chiều hè êm ả,

Biển như hồ, nước lặng im, sáng lóa.

178

Mặt nước phẳng, sóng lăn tăn gợn nhẹ,

Như sâm banh sủi bọt, dướn lên bờ,

Trông thật đẹp, như khi đời đẹp đẽ

Khi ta cầm cốc rượu, nghĩ bâng quơ.

Các vị thích cái gì, tôi mặc kệ,

Riêng tôi thì, tôi thích rượu và thơ.

Tôi chỉ uống vì vui, vì phái đẹp,

Cho đến lúc cầu kinh còn liếm mép.

179

Người thông minh phải uống say bởi lẽ

Không gì hơn cái cảm giác ngà ngà.

Chúng ta sống trên đời, ai cũng thế,

Say rượu, tình, say phú quý, hào hoa.

Cũng đúng thôi, vì không say có thể

Ta thấy đời chỉ đáng ghét, xấu xa.

Nên cứ uống, uống thật nhiều cho bõ,

Cho sáng dậy đầu đau như búa bổ.

180

Sáng anh tỉnh, gọi người hầu đi lại

Kiếm xô đa và rượu nhẹ mang vào.

Anh nhấm nháp, một mình thôi, khoan khoái,

Sẽ thấy đời đáng sống, đẹp làm sao.

Cả đức vua Xécxê xưa vĩ đại

Cũng không hề khinh ghét rượu là bao.

Ai mất ngủ, thất tình hay mỏi mệt,

Chỉ cốc rượu là cuốn phăng đi hết.

181

Còn bãi biển, vâng, vừa rồi tôi kể,

Rất nên thơ - hôm ấy quả im lìm,

Không một dấu chân nào in lặng lẽ,

Biển như trời, trong giấc ngủ nằm im.

Chỉ đây đó đàn cá heo quẫy nhẹ,

Cao trên trời nhao nhác một bầy chim;.

Sóng thi nhau chui vào hang róc rách,

Những tảng đá trên đường đi rửa sạch.

182

Juan và nàng dắt tay nhau đi mãi.

Vì Haiđê, tôi đã nói, bây giờ

Được gặp chàng mà không hề sợ hãi.

Tội cô hầu từ sáng sớm tinh mơ

Phải xách nước, thổi cơm, luôn đi lại,

Hoặc giúp nàng chải mái tóc, thắt nơ

(Cũng nhờ thế mà đôi khi cô chủ,

Để thưởng công, cho khăn hay áo cũ).

183

Vâng hôm ấy hoàng hôn buông, dịu mát,

Mặt trời lăn như quả bóng màu hồng

Trên dãy núi xa xa màu tím nhạt.

Đám mây vàng uể oải đứng trên không.

Chiều êm ả, trời cao xanh, bát ngát,

Biển rì rào như ngái ngủ, mênh mông.

Một ngôi sao to và luôn nhấp nháy

Trong ráng đỏ như mắt người mới dậy.

184

Họ cứ thế bước đi trên cát lạnh,

Dẫm chân lên những viên sỏi nhiều màu,

Những vỏ ốc và vỏ sò lấp lánh,

Cả hai người im lặng dắt tay nhau.

Trên vách đá bao đời nay sóng đánh

Thành những hình rất quái dị. Hồi lâu

Họ ngồi đấy, nghe bên mình sóng vỗ,

Cùng chiêm ngưỡng trời hoàng hôn cháy đỏ.

185

Vâng, họ ngắm ánh hoàng hôn lụi tắt,

Nơi đại dương hòa lẫn với bầu trời,

Ngắm ngôi sao cô đơn luôn nháy mắt,

Ngắm trăng tròn trên ngọn sóng xa khơi.

Họ ngắm biển rồi ngắm cây, ngắm đất,

Ngắm bốn bề, nhưng thật lạ, khắp nơi,

Họ chỉ thấy ánh mắt nhau, sau đấy.

Họ hôn nhau một cái hôn nồng cháy.

186

Một cái hôn, rất, rất dài, quả thế,

Và tất nhiên mang trong cái hôn này

Là sắc đẹp, là tình yêu, tuổi trẻ,

Là tâm hồn đang rạo rực mê say.

Cái hôn đó, theo ý tôi có thể

Gây trong lòng động đất chẳng ai hay.

Hoặc động tim là một điều chắc chắn.

Bao nhiêu độ, tùy hôn dài hay ngắn.

187

Dài ở đây ta không đo bằng mét,

Mà bằng giây, bằng phút hoặc bằng giờ.

Nụ hôn dài (bao lâu tôi chẳng biết)

Họ xem bằng khoảnh khắc ngắn trong mơ.

Tất, tất cả trên đời này quên hết,

Để mình chìm trong hạnh phúc ngây thơ,

Họ say đắm như con ong hút mật

Bay xuống đậu lên bông hoa đẹp nhất.

188

Họ đơn độc, nhưng không như người khác

Bị giam trong lạnh lẽo bốn bức tường.

Bên chân họ là vầng trăng dát bạc,

Biển thầm thì, cây ngái ngủ trong sương.

Họ cảm thấy như rơi vào cực lạc

Giữa trời chiều đầy yên tĩnh, yêu thương.

Họ bên nhau, tưởng trên đời còn lại

Chỉ hai người, hai tâm hồn sống mãi.

189

Họ không sợ mắt tai ai nhòm ngó,

Cũng không lo cả bóng tối trên đầu.

Tuy khác tiếng nhưng tình yêu giúp họ

Qua những lời vô nghĩa hiểu, tin nhau.

Cái ngôn ngữ của tình yêu không khó -

Liếc, thở dài là đủ, có gì đâu.

Nhờ Êva, từ khi nàng phạm lỗi,

Với tình yêu, thở dài là tiếng nói.

190

Không kiểu cách, không nghi ngờ, gạn hỏi

Không bắt Juan phải hứa hẹn hay thề,

Chưa từng biết thế nào là giả dối,

Chẳng nói mình tốt hoặc xấu, Haiđê

Chỉ biết yêu bằng trái tim sôi nổi,

Bằng tấm lòng luôn trong trắng, say mê.

Nàng chưa biết tình yêu kèm đau khổ,

Kèm bao cái rất, rất phiền theo nó.

192

Chiều hôm ấy trời sao yên tĩnh lạ,

Làm ai ai cũng xao xuyến trong lòng.

Họ lại trẻ và yêu nhau ghê quá,

Lại vắng người nên các vị biết không,

Họ quyết định làm một điều, hậu quả

Đã được ghi trong Kinh Thánh: cuồng phong

Dưới địa ngục sẽ trút lên đầu họ

Trận mưa băng vì những trò cám dỗ.

193

Ôi Haiđê, ôi Đôn Juan, có lẽ

Chưa có ai thơ mộng thế bao giờ.

Chỉ Ađam và Êva có thể

Sánh hai người. Qua Kinh Thánh, qua thơ,

Haiđê biết, tôi rất tin là thế,

Về con sông dưới địa ngục - Xticơ.

Nhưng nàng quên những điều kia đáng sợ

Đúng vào lúc lẽ ra nàng phải nhớ.

194

Trong vòng tay rất thon, mềm, rất trắng,

Nàng ôm Juan. Juan âu yếm cúi đầu

Vuốt tóc nàng, rồi cả hai im lặng

Ngắm trăng vàng trong say đắm mắt nhau.

Và cứ thế, giữa đêm khuya thanh vắng

Hai người ngồi như một cặp chim câu

Đang quấn quýt - nửa trần truồng, trông họ

Rất cổ điển, như người Hy Lạp cổ.

195

Hơi thấm mệt vì tình yêu, sau đấy

Juan ngủ quên không biết tự lúc nào,

Trong vòng tay nàng Haiđê lộng lẫy.

Nàng ngắm chàng, âu yếm, dịu dàng sao.

Hết nhìn Juan với tình yêu nồng cháy,

Nàng một mình lơ đãng lại nhìn sao.

Và trái tim, trái tim nàng thổn thức

Bên tim Juan nàng đang ôm vào ngực.

198

Nàng ngây ngất ngắm Đôn Juan xinh, trẻ

Giữa trời khuya rất yên tĩnh, một mình

Cùng tình yêu, cùng núi cao vắng vẻ,

Biển dập dờn những đốm sáng lung linh.

Trông bề ngoài thì Haiđê lặng lẽ

Nhưng trong lòng đang nổi sóng rất kinh.

Cả trời sao nép vào nhau, nghiêng ngó,

Im lặng ngắm má nàng đang ửng đỏ.

199

Đúng tình yêu quả là nguồn hạnh phúc,

Dẫu đôi khi cũng nguy hiểm ít nhiều,

Vì phụ nữ đời mình không ít lúc

Đặt con bài may rủi của tình yêu.

Nếu thua bạc, là buồn đau, tủi nhục.

Chút ngọt ngào mà cay đắng bao nhiêu.

Yêu, phụ nữ tự bắt mình đau khổ,

Bắt chúng ta cũng phải đau theo họ.

200

Ta, đàn ông, những con người tội lỗi,

Về khoản yêu cũng chẳng tốt hơn gì.

Không ai bắt mà chúng ta giả dối,

Bằng cách này làm hư họ nhiều khi.

Ta làm họ yêu mà không dám nói,

Chỉ biết chờ trong im lặng, hoài nghi

Để một hôm, một ông già đến bắt,

Rồi tình nhân, nhà thờ…và xuống đất.

201

Một số lấy tình yêu làm nghĩa sống,

Một số lo kinh kệ suốt đêm ngày.

Một số khác chăm việc nhà, lao động,

Hay ngoại tình, hay chỉ suốt ngày say.

Không ít bà chán cuộc đời trống rỗng,

Bỏ những gì đang có sẵn lâu nay,

Bỏ cung điện đến hang rừng róc rách

Để đau khổ, làm thơ hay viết sách.

202

Là con gái của thiên nhiên hoang dã,

Với tình yêu rất sâu nặng, chân thành,

Haiđê sinh nơi mặt trời nóng quá,

Nóng rực người làm náo nức xung quanh.

Nên tình cảm của nàng, ta chẳng lạ.

Nàng đã yêu là tha thiết và nhanh,

Bên người yêu nàng vui, không thấy sợ.

Và cái chính là nàng không mắc cỡ.

203

Thế là họ đã thành hôn - sao sáng

Trên trời cao luôn nhấp nháy thay đèn.

Cha linh mục là vị thần im lặng,

Với hai người làm chứng - núi hai bên.

Giường cưới họ - đêm tân hôn hoang vắng

Giữa hài hòa thơ mộng cảnh thiên nhiên.

Họ sung sướng trong tình yêu ngây ngất

Như chủ nhân của thiên đường trái đất.

205

Ôi tình yêu, Xêđa anh dũng thế

Mà bên ngươi - chỉ cậu bé học trò.

Titus - nạn nhân, Anthony - nô lệ;

Cũng vì tình mà đau khổ, buồn lo.

Không ít người chắc đã từng nghe kể

Về chuyện tình bi thảm của Sapho.

Ôi tình yêu, ngươi gây bao tội lỗi

Dù thiếu ngươi không người nào sống nổi.

206

Bao đạo lý, gia đình - ngươi phá hết,

Để vợ hư bêu riếu các ông chồng.

Cả Xêđa, Pompei, Mohamet -

Những anh tài từng nổi tiếng Tây Đông

(Mà sử sách rất nhiều trang đã viết),

Đủ binh quyền, vương quốc rộng mênh mông,

Toàn tài giỏi, lại anh hùng, danh giá,

Thế mà họ bị cắm sừng, thật lạ.

208

Còn Đôn Juan thì sao đây, không lẽ

Anh ta quên cô bạn cũ hôm nào?

Câu hỏi khó, khó vô cùng, quả thế,

Tôi xin hàng, không biết trả lời sao.

Cũng có thể lỗi vì trăng, có thể.

Sáng chi hoài cho lòng dạ nôn nao.

Trăng đã sáng, lại tròn, thưa các vị,

Là nhất định sẽ làm ta suy nghĩ.

209

Tôi là anh thường không ưa thay đổi,

Nên tất nhiên tôi rất ghét những người

Trong tình yêu không trung thành, giả dối,

Thay vợ chồng như thay áo, son môi.

Tôi là thế, nhưng vừa qua dự hội,

Gặp một nàng khá xinh đẹp, và tôi

Xin thú thật, ra về đêm nhơ nhớ,

Và suy nghĩ không ít điều dễ sợ.

210

May Lý Trí kịp nhắc tôi, may quá:

Phải giữ sao cho đúng đạo vợ chồng!

Vâng, hẳn thế, tôi cướp lời vội vã,

Nhưng môi nàng, đôi má, cặp mắt trong...

Sao khó quên. Nàng là ai? Quen, lạ?

Có gia đình, tôi muốn biết, hay không?

Nhưng Lý Trí nhìn tôi, tôi phát ngượng:

Xin anh thôi, từ nay đừng tơ tưởng!

211

Thì tôi thôi, tất nhiên, nhưng thiết nghĩ,

Cái người ta vẫn gọi không trung thành

Chẳng qua do anh hơi yêu một tí

Một mẩu đời xinh đẹp có bên anh,

Như pho tượng, bông hoa, bức tranh quý,

Cái rất nhiều ta vẫn thấy xung quanh,

Nên việc tôi yêu nàng là hợp phép,

Vì tôi yêu chỉ là yêu cái đẹp.

212

Nếu các nàng ta yêu không giả dối,

Đẹp, ngây thơ như ta gặp lần đầu,

Như Êva những ngày chưa phạm tội,

Thì cánh mình không mắc bệnh tim đau,

Lại đỡ tốn, đỡ buồn lo bao nỗi,

Nên bây giờ, xin mạn phép khuyên nhau,

Là chỉ yêu một nàng cho đỡ bấn -

Vừa lợi tim, lại vừa không hại thận.

215

Thận của ta là cơ quan kiểm dịch,

Nhưng chức năng nó thực hiện rất tồi.

Chính vì nó, lần đầu ta yêu thích,

Cũng lần đầu ta đau khổ, than ôi.

Chính vì nó mà ghen tuông, hiềm khích,

Và căm thù, giận dữ cứ sinh sôi.

Như núi lửa phun ra nham thạch đỏ,

Bao cái xấu cũng phun ra từ nó.

216

Như chương trước, chương này tôi đã viết

Hơn hai trăm mười mấy khổ khá dài,

Mà tiểu thuyết của tôi, ta đã biết,

Hai chục chương liền, hay có thể hăm hai.

Thôi, dừng bút, trước khi ta tạm biệt

Và đón chờ những chương mơí nay mai,

Chúc các vị trăm điều may, mạnh khỏe,

Chúc cả Juan và người yêu cũng thế.

THÁI BÁ TÂN

Xem theo thể loại

Wednesday, February 25, 2015

BAI-RƠN: ĐÔN JUAN - CHƯƠNG HAI

No comments:

Post a Comment