THƠ NGA THẾ KỶ 19
Nicôlai Nhecraxốp (1821-1877)
Ngày hôm qua...
Ngày hôm
qua, khoảng sáu giờ, có việc,
Tôi đến
Xennaia, và rồi
Thấy người
ta rất công khai, tàn nhẫn
Đánh một
người phụ nữ trẻ bằng roi.
Người phụ
nữ không hề rên hay khóc,
Chỉ tiếng
roi nghe vun vút; Bấy giờ
Tôi khẽ
bảo Nàng Thơ tôi: "Nhìn đấy,
Cô gái này
là chị của Nàng Thơ!"
Với bản thân...
Với bản
thân, tôi vô cùng khinh bỉ,
Vì năm
tháng đời tôi, tôi bỏ phí,
Vì sức
tôi, tôi chẳng biết làm gì;
Thường
trách mình rất cay nghiệt nhiều khi.
Và lười
biếng, tôi xem mình nhỏ bé,
Tình
nguyện sống suốt đời như nô lệ;
Vì đến
nay, ba mươi tuổi trên đầu,
Tôi vẫn
chưa ky cóp đủ thành giàu
Để bầy
ngốc phải xun xoe sợ sệt
Và để cả
người thông minh ghen ghét.
Tôi khinh
tôi vì đã sống buồn sao,
Rất muốn
yêu mà không yêu người nào.
Tôi khao
khát, thèm được yêu tất cả
Mà phải
sống trong cô đơn băng giá,
Và vì tôi,
dù căm giận tràn đầy,
Nhưng mỗi
lần cầm súng lại run tay...
Afanaxi
Fết (1780-1892)
Bên cửa sổ phòng tôi
Bên cửa sổ
phòng tôi
Cây bạch
dương buồn bã
Để mùa
đông tuyết rơi
Phủ một
màu trăng xóa.
Tuyết bám
trên cành cây
Như chùm
nho trĩu nặng,
Trông thật
vui, thật hay,
Dù áo
tang, màu trắng.
Tôi thích
cây đứng im
Giữa bình
minh; và cũng
Sẽ rất
buồn, nếu chim
Đến và làm
tuyết rụng.
Anh đi đến tìm em...
Anh đi đến
tìm em, em yêu,
Để nói
rằng mặt trời đã dậy,
Rằng ánh
nắng vuốt ve, yêu chiều
Những tán
lá mùa xuân lộng lẫy.
Và để nói
rằng cả rừng cây
Đã thức
tỉnh từ lâu; cũng thế,
Cả đàn
chim tung cánh đang bay
Hân hoan
đón mùa xuân đẹp đẽ.
Và để nói
rằng anh yêu em,
Như hôm
qua, mùa xuân rộn rã,
Anh lại
đến tìm em, vì em,
Sẵn sàng
làm vì em tất cả.
Và để nói
rằng anh, em yêu,
Đâu cũng
thấy đầy hoa nở rộ,
Rằng anh
vui, muốn hát, có điều
Hát cái gì
thì chưa thật rõ.
Lại lần nữa trên cây
Lại lần
nữa trên cây
Mọc chồi
xanh sự sống.
Lại lần
nữa đó đây
Mùa xuân
đang trải rộng.
Mây ấm lại
như chim
Từng đàn
bay thong thả
Và lần nữa
trái tim
Mơ về điều
mới lạ.
Những bức
tranh nhiều màu
Luôn hiện
ra - trên phố
Người túm
tụm với nhau
Như đang
vui gì đó.
Mơ ước bay
lên cao,
Như có ai
chắp cánh.
Và trong
lòng người nào
Cũng mùa
xuân lấp lánh.
Khi không ít...
Không ít
khi những giấc mơ kỳ lạ
Đưa anh xa
vui vẻ chốn đô thành
Để đi tới
ngôi nhà em thôn dã
Giữa bốn
bề tĩnh mịch chốn rừng xanh.
Và ở đấy,
như bông hoa bé nhỏ
Của thiên
nhiên bình dị, giống bao lần,
Em lại ra
đón anh bên cầu gỗ
Vẫn bất
ngờ kêu cọt kẹt dưới chân.
Chiều,
không khí thấm đầy sương mát lạnh,
Cầm tay
anh, em đỏ mặt thầm thì,
Những lời
nói của em như có cánh
Làm rùng
mình tán lá dọc đường đi...
Đang mùa xuân...
Đang mùa
xuân, đêm trong vườn như thể
Có thần
linh nào đó trổ phép màu,
Tôi thong
thả bước đi và lặng lẽ
Bóng đổ
dài lẽo đẽo bước theo sau.
Con đường
nhỏ cây chưa che xẫm tối,
Mảnh trời
xanh còn vương ít nắng chiều.
Tôi bước
đi giữa dịu dàng gió thổi,
Nghe trong
vườn họa mi hót tình yêu.
Thêm lần
nữa bao ước mơ lại dậy,
Những ước
mơ không thể có đời này.
Và lần nữa
muốn ôm hôn ai đấy,
Ngực căng
phồng, tim đập mạnh, mê say.
Sẽ đến lúc
- biết làm sao - tất cả
Trong
thiên nhiên sẽ héo lụi, bấy giờ
Trái tim
này sẽ biến thành băng giá,
Sẽ không
còn cảm xúc, chỉ thờ ơ.
Trăng mờ ảo...
Trăng mờ
ảo bơi trong hồ nước lặng,
Cỏ đẫm
xương mát lạnh buổi chiều tà,
Và trái
tim lại mơ hồ lo lắng,
Núi in dài
bên thung lũng xa xa...
Đêm hôm
nay, như trong mơ, tất cả
Đều mông
lung, đều mọc cánh - ước gì
Để thoát
khỏi những bóng đen kỳ lạ,
Hai đứa
mình cùng dang cánh bay đi.
Lẽ nào ta
không tạm quên cay đắng,
Tạm thời
quên oan trái đủ bao điều?
Trăng mờ
ảo bơi trong hồ nước lặng,
Cỏ ngoài
đồng sương lấp lánh, em yêu...
Tôi nằm yên...
Tôi nằm
yên, úp mặt
Xuống đống
cỏ tươi mềm.
Sao trên
trời nháy mắt
Nhiều, rất
nhiều trong đêm.
Trái đất
bay đâu đấy,
Và tôi,
người đầu tiên
Trên đời
này lúc ấy
Mặt đối
mặt đêm đen.
Tôi rơi
vào bóng tối,
Hay sao
đến cùng tôi?
Hình như
tôi bị trói
Lơ lửng
treo ngang trời.
Chợt giật
mình, kinh hãi,
Tôi liếc
nhìn độ sâu
Mà tôi
rơi, rơi mãi,
Rơi, không
biết rơi đâu...
Buồn, biết thế...
Buồn, biết
thế mà phải đành bất lực.
Trái tim
khô như đất hạn lâu ngày,
Các cửa sổ
mở toang mà vẫn thức,
Ngoài khu
vườn, bên con suối, rừng cây.
Họa mi
hót, gợi về bao ký ức.
Cây phong
thẳng đứng kề bên cửa sổ.
Không reo
lên, không một tiếng thở dài,
Đứng lặng
lẽ trong suy tư và nó
Như trách
thầm con chim hót bên tai.
Trách cả
anh quá dễ dàng đau khổ.
Chỉ gần
sáng anh thiếp đi, tuy vậy,
Thấy vầng
dương đang hé đỏ rất gần.
Anh lại
thức và hiểu ngay lúc ấy:
Lần cuối
cùng anh được đón mùa xuân.
Em thì
chẳng bao giờ anh được thấy.
Ánh trăng...
Ánh trăng
ngập cả khu vườn lặng lẽ
Chảy vào
phòng, nằm sát cạnh chân anh.
Đàn mở
rộng, các dây đàn rung nhẹ
Như lòng
anh nghe em hát chân thành.
Em hát,
hát, rằng mình em duy nhất
Là tình
yêu anh đang có bây giờ.
Anh muốn
sống để yêu em chân thật,
Để được
cùng em khóc, để làm thơ...
Nhiều năm
tháng trôi qua, nay gặp lại,
Được nghe
em lần nữa giữa trời chiều,
Như ngày
nọ, hát rằng em mãi mãi
Là cuộc
đời, là duy nhất tình yêu.
Anh chợt
thấy như đời thôi tẻ nhạt,
Như với
anh, hạnh phúc nhất đời này
Không có
gì ngoài tin lời em hát,
Và được
cùng yêu ghét giống hôm nay...
F. Chutsep (1803-1873)
Mặt trời lười...
Mặt trời
lười, uể oải
Liếc nhìn
xuống cánh đồng,
Đất chau
mày sợ hãi
Nghe sấm
rền trên không.
Dông đầu
mùa, hơi ẩm,
Những giọt
mưa to, mềm...
Cánh đồng
mì xanh thẫm
Dưới mưa
càng xanh thêm.
Từ đám mây
trĩu nặng
Chớp vụt
lóe, tạo thành
Tia lửa
dài màu trắng
Chạy viền
vòng xung quanh.
Mưa ngày
càng nặng hạt
Làm bốc
bụi trên đồng.
Sấm ngày
càng chúa chát
Đang gầm
gừ trên không.
Bỗng mặt
trời lần nữa
Ló ra nhìn
dọc ngang,
Cả cánh
đồng hoảng sợ
Chìm ngập
trong ánh vàng.
Dùng thước đo nước Nga không dễ
Dùng thước
đo nước Nga không dễ,
Cũng khó
hiểu nước Nga bằng đầu.
Với nước
Nga đặc biệt, từ lâu
Chỉ nên
tin, tin thật lòng, chỉ thế.
Cảnh còn buồn...
Cảnh còn
buồn, trời còn xấu, đầy mây,
Nhưng cơn
gió đã mang mùa xuân đến,
Làm ngọn
cỏ khô trên đồng lung lay,
Làm cành
thông khẽ xạc xào e thẹn.
Chắc thiên
nhiên có lẽ một đôi lần
Trong giấc
ngủ của mùa đông chưa tắt
Đã thoáng
nghe hơi thở của mùa xuân
Đang bất
chợt khẽ mỉm cười dè dặt.
Trái tim
tôi đang lặng lẽ nằm im
Sao bất
chợt như bỗng bừng tỉnh dậy?
Cơn gió
nào đã thổi nhẹ qua tim
Và mang
theo bao ước mơ lộng lẫy?
Tuyết long
lanh, tuyết đã bắt đầu tan.
Máu chảy
mạnh, chân trời le lói nắng.
Hay rằng
đó là dấu hiệu mùa xuân,
Hay có ai
đang yêu tôi thầm lặng?
Tôi một mình...
Tôi một
mình ngồi suy nghĩ miên man,
Nhìn bâng
khuâng bếp lửa cháy sắp tàn
Bằng đôi mắt mờ mệt mỏi
Và buồn
nhớ những chuỗi ngày lê thê
Đã trôi
qua với tâm trạng nặng nề,
Buồn đến không lời để nói
Cái hôm
qua có thật đúng hôm qua?
Cái hôm
nay sẽ sống mãi, hay là
Bị quên một ngày nào đó?
Vâng, bị
quên như tất cả bị quên,
Bị chôn
vùi trong vĩnh viễn bóng đen,
Năm này tiếp theo năm nọ.
Năm tiếp
năm, hết đời nọ, đời này
Sao con
người, - chỉ lá cỏ, - xưa nay
Con người hết than lại khóc?
Vừa lớn lên,
lá cỏ héo rất nhanh.
Nhưng mùa
hè, một lá khác màu xanh
Thay lá vừa tàn, lại mọc.
Thêm lần
nữa cây cỏ mọc kín đồng,
Thêm lần
nữa sẽ lại có hoa hồng,
Tất nhiên kèm theo gai nhọn.
Chỉ mình
ngươi, bông hoa nhỏ ngây thơ
Là sẽ
không sống lại nữa bao giờ,
Bông hoa dịu dàng, khiêm tốn.
Với nỗi
buồn và thích thú, tay ta
Đã vô tình
ngắt đứt cả đời hoa,
Điều ấy có trời chứng giám.
Biết làm
sao, giờ hoa hãy nằm im
Trên ngực
ta, cho đến lúc trái tim
Ngừng đập và thôi sưởi ấm.
Alêcxây
Tôlxtôi (1817-1875)
Hai bên phơi đầy lưới
Hai bên
phơi đầy lưới,
Trên con
đường gồ ghề,
Ngựa bước
đi mệt mỏi,
Bâng
khuâng ngồi trên xe
Tôi nhìn
ra lơ đãng,
Ngắm bầu
trời âm u
Và vệt hồ
lấp loáng,
Khói làng
xa như mù.
Bước ngang
xe buồn bã
Một ông già
đáng thương;
Nước từ hồ
hối hả
Chảy tràn
qua mặt đường.
Xa xa một
thằng bé
Ngồi thổi
sáo trên cây.
Từ phía hồ
lặng lẽ
Vịt trời
bay lên, bay...
Ngồi bên
cối xay gió
Là một tốp
nông dân.
Con ngựa
già bé nhỏ
Chở lúa đi
lại gần.
Tôi thấy
sao thật lạ,
Dù chưa
tới nơi này,
Mà thân
quen tất cả -
Cậu bé,
hồ, rừng cây...
Rồi cả bờ
đê thấp,
Cả dòng
nước đục ngầu -
Hình như
tôi đã gặp,
Gặp mà
quên từ lâu;
Cũng thế,
con ngựa gầy
Chở những
bì thóc nhỏ,
Và ngồi
bên cối xay
Là đám
người nghèo khổ.
Và cũng
thế bên tôi
Ông già
kia đang bước
Hình như
gặp đâu rồi,
Tiếc là
không nhớ được.
Maria, nhớ không
Maria, nhớ
không,
Nhớ ngôi
nhà cổ kính,
Nhớ rầu rĩ
hàng phong
Đứng bên
hồ yên tĩnh?
Nhớ con
đường cây xanh
Khu vườn
con hoang vắng,
Trong
phòng, những bức tranh
Luôn nhìn
ta im lặng?
Maria, nhớ
không
Những
chiều hè óng ả?
Những bãi
cỏ, cánh đồng,
Những
tiếng chuông thong thả?
Em còn nhớ
sau làng
Dòng sông
trôi nhè nhẹ,
Nhớ thảo
nguyên rực vàng,
Những bông
hoa nhỏ bé?
Và khu
vườn, nơi ta
Lần đầu
tiên gặp mặt?
Nhớ không,
Maria,
Những ngày
ta để mất?
Mùa thu đến...
Mùa thu
đến, lá trong vườn đã rụng,
Lá vàng
bay, bay theo gió; ngoài đồng
Phía xa
xa, ngay sát rìa thung lũng,
Đang khoe
mình, đỏ rực cả rừng phong.
Anh khẽ
nắm bàn tay em - một lúc
Buồn và
vui lẫn lộn, giữa trời chiều
Anh nhìn
em, khóc lên vì hạnh phúc,
Vì vụng về
không biết nói anh yêu...
Những bông hoa chuông
Ôi những
bông hoa chuông
Màu tím
xanh lặng lẽ,
Những bông
hoa thảo nguyên,
Nhìn gì ta
như thế?
Hoa muốn
hỏi gì chăng,
Một ngày
xuân đầy nắng,
Mà khe khẽ
lắc đầu
Giữa cỏ
xanh im lặng?
Con ngựa
đang chở ta
Phi nhanh
trên đồng rộng.
Nó sẽ dẫm
nát hoa,
Dẫm nát
hoa dưới móng.
Ôi những
bông hoa chuông
Màu tím
xanh lặng lẽ,
Những bông
hoa thảo nguyên,
Đừng trách
ta vì thế.
Ta sẵn
sàng tránh xa,
Không làm
hoa kinh hãi,
Nhưng ngựa
ta đang phi,
Không thể
kìm giữ lại.
Ta phi,
phi như bay
Làm cuốn
mù bụi đỏ.
Con ngựa
mang ta đi
Đi đâu, ta
không rõ.
Hoàng hôn buông...
Hoàng hôn
buông, làm nguội dần cái nóng,
Sương mù
bay trên mặt nước yên lành,
Anh cảm thấy
giữa cảnh chièu thơ mộng
Em lại về,
quen thuộc trước mắt anh.
Vẫn nụ
cười mà anh yêu nhường ấy,
Mái tóc em
không bện, giống ngày nào,
Đôi mắt em
đang nhìn anh vẫn vậy,
Hơi đượm
buồn, e lệ, dịu dàng sao...
Lúc ấy là đầu xuân
Lúc ấy là
đầu xuân,
Cỏ non vừa
thức dậy,
Rừng mới
xanh từng phần,
Suối tan
băng, vừa chảy.
Tiếng tù
và ngoài đồng
Chưa vang
lên mỗi sáng,
Rêu ẩm
trong rừng thông
Còn dính
nhau từng mảng,
Lúc ấy là
đầu xuân,
Bên gốc
dương màu trắng,
Đứng trước
anh, tần ngần
Em cúi đầu
im lặng.
Nghĩa là
em yêu anh,
Cúi đầu
thay lời nói.
Ôi mặt
trời, cây xanh!
Ôi những
ngày sôi nổi!
Anh chợt
khóc vì vui,
Rồi nhìn
em, im lặng...
Lúc ấy là
đầu xuân
Bên gốc
dương màu trắng
Đồng lúa vàng...
Đồng lúa
vàng chìm sâu trong im lặng,
Tiếng
chuông rung lơ lửng giữa trời chiều
Đang vọng
tới từ khu làng thanh vắng...
Anh lại
buồn vì xa cách người yêu.
Vâng, lần
nữa anh lại thầm nhắc lại
Những lời
anh đã định nói nhiều ngày -
Những lời
trách và những lời thân ái
Mà trong
lòng anh giữ kín lâu nay.
Trong vũ hội...
Trong vũ
hội, vô tình
Giữa đám
người ồn ĩ
Anh gặp em
- rất xinh
Và ít
nhiều huyền bí.
Đôi mắt em
u buồn,
Nhưng
tiếng em thanh thót,
Trong như
nước mưa tuôn,
Dịu dàng
như chim hót.
Anh thích
dáng người em,
Thích cái
nhìn thân ái,
Và tiếng
cười của em
Trong lòng
anh ngân mãi.
Những đêm
dài cô đơn
Anh thích
nằm mệt mỏi,
Chiêm
ngưỡng mắt em buồn
Nghe những
lời em nói.
Rồi man
mát trong lòng,
Anh thiếp
đi, không rõ
Anh có yêu
em không
Nhưng hình
như là có...
Trong tim tôi...
Trong tim
tôi còn rất nhiều bài hát,
Nhiều ý
thơ, nhiều cảm xúc chân thành.
Nhưng thật
tiếc, bao lo toan tẻ nhạt
Của đời
thường làm chúng mất long lanh.
Từ rất lâu
trái tim tôi bé nhỏ
Phải đấu
tranh cùng cuộc sống thường ngày,
Nhưng đâu
dễ - Cuộc đời là bão tố,
Tim chỉ là
chiếc lá mảnh trên cây.
Hoàng hôn tắt...
Hoàng hôn
tắt nơi chân trời nhợt đỏ,
Các vì sao
đã nhấp nháy trên trời.
Họa mi hót
trong rừng dương đâu đó,
Cỏ nhú
mầm, hương thoảng nhẹ khắp nơi,
Anh biết
em đang nghĩ gì lặng lẽ,
Biết tim
em đang nhức nhối điều gì,
Và không
muốn em phải vờ vui vẻ,
Vờ mỉm
cười gượng gạo một vài khi.
Trái tim
em đầy mây buồn, đau khổ.
Không ngôi
sao để thắp sáng lúc này.
Em cứ
khóc, em yêu, đừng xấu hổ,
Khóc chừng
nào chim vẫn hót trên cây.
Vâng, chim
hót, chim họa mi tê tái
Hót đâu đây
trong tĩnh mịch êm đềm.
Em cứ
khóc, khóc đi em, đừng ngại,
Chỉ bầu
trời đầy sao sáng nghe em...
Em đừng tin...
Em đừng
tin mỗi lần anh giận dỗi
Nói rằng
anh không yêu em, đừng buồn.
Cũng đừng
tin lòng biển xanh giả dối
Khi thủy
triều lên xuống, đổi thay luôn.
Vì hết
giận, lại tràn đầy hy vọng,
Anh càng
yêu, yêu hơn trước, chân thành,
Như hết
rút, thủy triều lên, con sóng
Lại tìm bờ
để đến, giống như anh.
Ivan Xuricốp (1841-1880)
Đừng mong chờ ở tôi
Đừng mong
chờ ở tôi
Những bài
thơ vui vẻ,
Vì thơ của
tôi buồn
Như mùa
thu buồn tẻ.
Thơ của
tôi là mưa,
Là tiếng
rên của gió,
Là tiếng
khóc tâm hồn
Và trái
tim đau khổ
Những tiếng buồn...
Những
tiếng buồn đau đớn của lòng tôi
Tôi gánh
chịu đêm ngày không phải dễ.
Trái tim
luôn nhức nhối những lúc ngồi
Để viết ra
những dòng thơ như thế.
Trong bài
thơ, tôi không sống bằng đầu,
Mà bằng
chính tâm hồn tôi cay đắng,
Cũng vì
thế, tiếng lòng tôi buồn đau
Khi thành
thơ, luôn u sầu, trĩu nặng.
Phía chân trời...
Phía chân
trời màu hồng
Mây xếp
hàng từng dãy,
Trên bầu
trời xanh trong
Sao bắt
đầu nhấp nháy.
Hàng liễu
đứng cúi mình
Bên dòng
sông uốn khúc,
Và dòng
sông trong xanh
In bầu
trời màu lục.
Sáo ai
thổi êm êm
Thật hay
và thật đẹp.
Trong ngực
tôi, trái tim
Hình như
đang ngủ thiếp.
Suy nghĩ dọc đường
Tôi đánh
xe về nông thôn, mùa xuân
Bắt đầu
xanh cả rừng cây, bãi cỏ,
Trên cánh
đồng từng tốp lớn nông dân
Đang làm
việc, đất cày đen đây đó.
Còn trên
cao, đàn chim bay và kêu
Trong ánh
sáng một ngày xuân rực rỡ.
Tôi ngồi
yên giữa yên tĩnh trời chiều
Và bất chợt
vô tình tôi lại nhớ...
Tôi lại
nhớ cùng nỗi buồn, than ôi,
Rằng đã
hết những tháng ngày đẹp đẽ,
Rằng thiên
nhiên đã hào phóng cho tôi
Nhiều cảm
xúc, nhiều tình yêu mới mẻ.
Nhưng tiếc
thay, tôi mất chúng, dần dần
Tâm hồn
tôi thành giá băng, cằn cỗi,
Và bây giờ
ít lúc nắng mùa xuân
Làm sáng
lại trái tim tôi u tối.
Tất cả
chết trong tôi vì lo âu,
Tất cả bị
chốn đô thành vấy bẩn.
Nay cuốn
sách cuộc đời tôi buồn đau
Không còn
lại một trang nào lành lặn.
Rất nhiều
khi tôi muốn trốn cuộc đời
Trong yên
tĩnh cảnh đồng quê bình dị,
Để suy
nghĩ về cuộc sống, về người
Tốt và đẹp
như ngày xưa vẫn nghĩ.
Thế mà
ôi,, mong ước chỉ hão huyền.
Như trốn
chạy mà không sao trốn được,
Những con
ngựa của cuộc đời cuồng điên
Vẫn không
nghỉ, đưa tôi về phía trước.
Đêm yên tĩnh...
Đêm yên
tĩnh, cả khu vườn ngập tối,
Hàng cây
dương ngái ngủ đứng sau nhà.
Bên cửa sổ
ta ngồi im không nói,
Mùa xuân
về, không khí đượm mùi hoa
Sao nhấp
nháy trên đầu như đang hát.
Từ trên
cao, trăng chiếu dọi hiền từ,
Và chìm
ngập trong ánh trăng xanh nhạt,
Em đang
ngồi, mờ ảo giữa trầm tư.
Anh ngây
ngất ngồi bên em, lặng lẽ
Ngắm nhìn
em xinh đẹp giống thiên thần.
Mùi hoa
chảy vào phòng ta nhè nhẹ
Như những
dòng trăng sáng chảy bên chân.
Nếu có
thể, giữa lúc này thanh vắng,
Những điều
anh mong ước quả không nhiều:
Anh chỉ
muốn đời em trôi bình lặng
Không phải
buồn và đau khổ vì yêu...
A. Maicôp (1821-1897)
Chim én
Vườn của
tôi đang úa tàn, trống rỗng
Ngày một
thêm xơ xác, lá rơi đầy,
Dù đôi bụi
kim hoa liên lạc lõng
Nở cuối
mùa, đỏ rực giữa hàng cây.
Ôi, buồn
sao, tôi bực mình khó tả
Cả với tia
nắng nhạt buổi chiều tà,
Với hàng
dương đang hững hờ rụng lá,
Với nỗi
buồn con dế hát ngân nga.
Và mệt
mỏi, tôi nhìn lên cửa sổ
Xem tổ
chim ngay dưới mái nhà mình.
Những con
én đã không còn trong đó,
Chỉ một
vài cộng rạ, gió rung rinh...
Tôi còn
nhớ suốt nhiều ngày vất vả
Đôi chim
con xây tổ ở nơi này.
Chúng tha
về từng cọng rơm, chiếc lá,
Tha cả bùn
và que nhỏ về xây.
Chúng làm
việc thật vui và nhanh nhẹn,
Nhưng dù
sao vui nhất vẫn là giờ
Khi trứng
nở, cả bầy năm con én
Đã chào
đời bằng đôi mắt ngây thơ.
Thế mà nay
chỉ còn trơ chiếc tổ,
Đàn én bay
không ai biết mà tìm,
Xa, thật
xa, bay thật xa đâu đó,
Ôi ước gì
tôi có cánh như chim...
Ivan
Nikitin (1824-1861)
Chào đón mùa đông
Sáng hôm
qua trời mưa,
Mưa gõ vào
cửa sổ.
Trên mặt
đất, sương mù
Bay vật vờ
theo gió.
Cái lạnh
từ trên cao
Chui vào
tai vào tóc.
Có trời
biết vì sao
Khu rừng
già lại khóc .
Đến trưa
thì hết mưa,
Và những
bông tuyết trắng
Lên đất
bẩn mùa thu
Bắt đầu
rơi lẳng lặng.
Rồi đêm,
rồi bình minh,
Không khí
trong và nhẹ.
Dòng sông
đã đóng băng,
Trời không
mây, sạch sẽ,
Lên mái
nhà, lên sân
Tuyết rơi
dày thành mảng,
Và ánh lên
nhiều màu
Dưới mặt
trời buổi sáng.
Nhô những
chiếc đầu xanh,
Cả khu
rừng vui vẻ
Nhìn ra
những cánh đồng
Tuyết phủ
đều lặng lẽ.
Cao trên
cành bạch dương
Là những
giọt nước mắt
Như những
giọt kim cương
Đang chờ
rơi xuống đất
Chào bà
khách mùa đông
Xin mời
vào, hãy hát
Những bài
hát rừng xanh
Và thảo
nguyên bát ngát.
Chúng tôi
có đủ nơi
Để mùa
đông đi lại.
Hãy bắc
cầu qua sông,
Thảm tuyết
này hãy trải.
Ta quen
nhau từ lâu,
Mặc tuyết
rơi gió lộng -
Giữa băng
giá mùa đông
Tim người
Nga vẫn nóng.
Ngôi sao băng...
Ngôi sao
băng lóe rồi tan trong gió.
Chim họa
mi đã thôi hót lúc này.
Để thắp
sáng giọt sương trên lá cỏ,
Mặt trăng
nhìn sau tấm lưới cành cây.
Hoa hồng
ngủ, hình như ai huýt gọi,
Nhưng hình
như tiếng huýt cũng tan dần.
Một chiếc
lá sâu cắn ngang, gió thổi
Hình như
buồn, đang rơi nhẹ ngoài sân.
Chao, dưới
trăng em thật xinh, bí ẩn.
Và đêm
nay, đầy những giấc mơ vàng,
Anh những
muốn được kéo dài vô tận,
Cùng em
chìm trong trăng sáng mênh mang...
Những đám mây...
Những đám
mây được viền vàng xung quanh
Bay lững
lờ trên những cánh đồng xanh.
Sương mù
vương vào rừng cây mát ẩm.
Gió hình
như màu hồng và rất ấm.
Đã buôn
buốt cái lạnh của đêm đông.
Bông lúa
chín đứng trầm tư giữa đồng.
Mặt trăng
lên như quả cầu vàng óng,
Làm sáng
rực cả một khu rừng rộng.
Các vì sao
chụm vào nhau trên trời.
Chao,
thanh bình và yên tĩnh khắp nơi.
Và như
đứng giữa nhà thờ, lặng lẽ.
Tôi cầu
kinh thầm cảm ơn Thượng đế.
Yacôp
Pôlônxki (1819-1898)
Từ trong nôi...
Từ trong
nôi, chúng ta
Cho đến
khi nhắm mắt,
Tìm tình
yêu, tự do,
Vinh quang
và sự thật.
Nhưng ta
bán tự do,
Làm vinh
quang vấy bẩn.
Ta đau
buồn vì yêu,
Suốt đời
không thỏa mãn.
Sự thật
làm ta buồn,
Suốt đời
ta đau khổ,
Tìm bão
trong bình yên,
Bình yên -
trong bão tố.
Bài hát của cô gái xư-gan
Lửa lều em
đang cháy
Trong
sương mù đêm sâu,
Đêm không
ai nhìn thấy
Ta chia
tay trên cầu.
Vì sáng
mai là lúc
Cùng bạn
gái của em,
Theo sau
xe du mục,
Em đi vào
thảo nguyên.
Chiếc khăn
anh buộc chặt
Quanh cổ
em, và ta
Vững bền
như nút thắt
Dù từ nay
cách xa.
Ai yêu em
sắp tới?
Đời sẽ dữ
hay lành?
Ai là
người sẽ cởi
Nút thắt
này của anh?
Mỗi lần ôm
cô gái,
Nghe cô
hát trong đêm
Những bài
ca thân ái,
Hãy nhớ
em, nhớ em.
Lửa lều em
đang cháy
Trong
sương mù đêm sâu.
Đêm, không
ai nhìn thấy,
Ta chia
tay trên cầu...
Em tết tóc...
Em tết
tóc, chợt làm anh lại nhớ
Bằng khuôn
mặt rất trẻ con, bỡ ngỡ
Về hạnh
phúc ta mong ước bao ngày ,
Về mối
tình rất bồng bột, thơ ngây.
Em gợi nhớ
bằng mắt em đen nháy
Những đêm
trăng phương đông trời lộng lẫy,
Và dưới
trăng, một khuôn mặt dịu hiền,
Gợi nhớ về
những cảm xúc đầu tiên.
Bằng màu
áo màu xẫm đen, bình dị,
Em gợi nhớ
những gì anh yêu quí,
Nhớ nhiều
đêm đơn độc, nhớ ngôi mồ,
Nhớ những
dòng nước mắt đẫm buồn lo...
Em gợi nhớ
những gì anh để mất,
Nhớ tất cả
những gì may mắn nhất,
Những gì
anh đang mơ ước, ưu phiền...
Nhưng đồng
thời, em hãy để anh yên.
Thơ viết trong anbom của K.S
Nếu quả
thật là nhà văn, nhà văn
Phải là
sóng, và nước Nga là biển.
Và vì thế,
sóng không thể nằm yên
Khi biển
động, khi bão dông xuất hiện.
Nếu quả
thật là nhà văn, nhà văn
Phải là
dây thần kinh dân tộc.
Và vì thế,
không thể không thấy đau
Khi Tự Do
bị chà đạp tàn khốc.
Công chúa
Nhớ ngày
xưa, còn trẻ,
Hồn nhiên
và thơ ngây,
Tôi đã yêu
công chúa
Xinh đẹp
nhất đời này.
Vầng trán
nàng tỏa sáng
Rực rỡ như
mặt trời,
Tóc điểm
sao lấp lánh
Chưa ai
thấy trên đời.
Và nàng
công chúa ấy
Giam mình
trong lâu đài,
Chìa khóa
vàng nàng giữ.
Không hề
trao cho ai.
Chỉ đêm
đêm, rất khẽ,
Trong
rừng, dạo lang thang,
Nàng để
rơi nước mắt
Và rơi
chìa khóa vàng.
Chỉ những
ngày lễ lớn
Khi tôi
bước về nhà,
Từ rừng
cây rậm rạp
Nàng đưa
mắt nhìn ra.
Bỗng một
hôm, tôi nhớ -
Không biết
thật hay mơ -
Đang mùa
xuân, buổi sáng,
Nàng đã
đến bất ngờ.
Nàng đến,
hồng cửa sổ,
Hoa xòe
cánh vội vàng.
Tôi đứng
yên, nhắm mắt
Chờ cái
hôn của nàng.
Khi tôi
vừa mở mắt,
Chưa kịp
nhìn thấy gì,
Nàng hôn
tôi lên trán
Rồi bất
ngờ bay đi.
Vết hôn
nàng từ đấy
Tôi giữ
nguyên, giữ nguyên.
Tôi yêu
nàng tha thiết
Và không
bao giờ quên.
Tôi chờ
nàng sẽ tới
Hôn tôi
lần thứ hai.
Mong nàng,
cùng cái đẹp,
Cho tôi
vào lâu đài.
Vĩnh biệt
Vâng, vĩnh
biệt, anh buồn, nhưng vĩnh biệt!
Trong lòng
anh đau đớn biết bao điều.
Anh không
thể nói cho em cùng biết,
Như đồng
thời không thể giấu người yêu.
Anh và em
đều không quen giả dối,
Vốn xưa
nay không tin quá điều gì,
Nên không
muốn hoặc không vờ sôi nổi
Tin lòng
mình luôn ốm yếu, sầu bi.
Và cả hai,
dù chân thành, xúc động,
Trong chia
ly buồn bã phút giây này,
Ta cũng
chẳng bắt nhau thề long trọng
Những câu
thề thường khuôn xáo xưa nay.
Mà biết
đâu, - một ước mơ êm ái -
Anh và em
rất có thể sau này
Cùng hờ
hững, một ngày kia gặp lại,
Ta lại
ngồi cùng nhớ buổi hôm nay.
Và lúc ấy,
ta lại cười vui vẻ,
Ta chúc
nhau toàn điều tốt; thế là
Một lần
nữa ta chia tay cốt để
Không có
gì còn vương vấn lòng ta.
Trong rừng thông
Thoảng mùi
nhựa thơm thơm,
Sương mù
bay lặng lẽ,
Có cả mùi
mục khô
Lẫn mùi
mùa xuân trẻ.
Những cây
thông lâu đời
Bị dao
đâm, rìu chặt
Ứa những
dòng nhựa trong
Như những
dòng nước mắt.
Những buổi
sáng đầy sương
Dạo trong
rừng đâu đấy,
Tôi thích
hít mùi thơm
Những vết
thương như vậy.
Vì cả trái
tim tôi
Cũng bị
thương - cũng thế,
Đời tôi
vừa mục khô
Lại vừa
đầy xuân trẻ.
Tình yêu lạnh lẽo
Khi quá
bận vì lo toan ngày đêm,
Được em hôn tha thiết,
Mà anh
không đáp lại giống như em,
Đừng trách anh, đừng ghét.
Vì với em,
tình yêu anh từ lâu
Thôi không còn mơ mộng,
Mà trở
thành lá chắn che buồn đau.
Cho em trong cuộc sống.
Tình yêu
anh là áo giáp bằng đồng
Che ngực người tráng sĩ.
Vì là đồng
nên không ấm, ồ không,
Nhưng vững bền, chung thủy.
Anh yêu
em, nhưng nếu em bỏ anh,
Sẽ có ngày nào đó
Em hiểu
hơn về tình yêu của anh
Mỗi lần em đau khổ.
Ở một phố thân quen
Ở một phố
thân quen
Tôi nhớ
ngôi nhà cổ
Có cầu
thang tối đen
Và mành
che cửa sổ.
Ở đấy suốt
đêm thâu
Có ngọn
đèn le lói
Như ngôi
sao trên đầu,
Khẽ rung
mành, gió thổi.
Chao, cô
gái dịu hiền
Giữa đêm
khuya yên ả
Chờ gặp
tôi ngoài hiên
Mái tóc
dài để xõa.
Nàng áp
người vào tôi,
Ngây thơ
như đứa trẻ.
Nàng khẽ
nói, mỉm cười:
"Ta
trốn đi đâu nhé?"
Rồi chúng
tôi hôn nhau,
Hai má
nàng đẫm lệ.
Gió thổi
suốt đêm thâu
Làm chiếc
mành rung khẽ.
Ivan Bunin (1870-1953)
Con chim có tổ...
Con chim
có tổ, con thú có hang
Trái tim buồn đau, thất vọng
Khi tôi ra
đi vĩnh biệt khu làng,
Vĩnh biệt ngôi nhà đã sống.
Con thú có
hang, con chim có tổ,
Trái tim nhức nhối, u hoài
Khi tôi
bước chân vào ngôi nhà lạ
Với chiếc túi sờn trên vai
Nước nga
Ôi nước
Nga, chúng cười diễu nước Nga,
Chúng chê
trách và nhiều khi xấu hổ
Vì người
Nga quá giản dị, thật thà
Với muôn
thuở những túp lều đói khổ.
Cũng giống
thế khi bà mẹ từ quê
Ra thăm
con mà thằng con xấu hổ
Vì mẹ hắn
quá già yếu, vụng về
Giữa đám
bạn dân ăn chơi thành phố.
Hắn buồn
rầu nhìn người mẹ đáng thương,
Vâng,
người mẹ đang ngồi kia, xấu, bẩn,
Người đã
vượt hàng mấy trăm dặm đường
Để mang
đến những đồng xu nuôi hắn.
Dưới chân núi...
Dưới chân
núi, tôi là người bé nhỏ.
Bản thân
tôi cũng nhận thấy điều này,
Khi trước
mặt là núi cao đồ sộ
Đang vươn
mình sừng sững giữa trời mây.
Nhưng cuối
cùng, khi leo lên tới đỉnh
Vượt lên
trên bao gian khó, thấp hèn,
Một mình
đứng giữa bao la yên tĩnh,
Tôi thấy
mình như chắp cánh bay lên.
Dưới chân
tôi là đôi tay trái đất
Đang nâng
tôi lên tầm mới cuộc đời,
Hạnh phúc
đến làm tôi say, chóng mặt,
Thấy quanh
mình đều rực rỡ, vui tươi.
Nhưng nỗi
sợ chiều cao đang lặng lẽ
Đang làm
tôi chợt run sợ, kinh hoàng.
Vì phải
chăng tôi dám gần thượng đế?
Dám nhìn
Người bằng đôi mắt trần gian?
Sao nhấp nháy...
Sao nhấp
nháy trên đầu.
Từ hàng
cây xẫm tối
Gió thổi
nhẹ, mang theo
Hương mùa
xuân, đồng nội.
Đi về phía
hoàng hôn,
Tôi hít
căng lồng ngực,
Mặc gió
chiều vuốt ve,
Tôi đợi
chờ hạnh phúc.
Thật khó
tin rằng tôi
Sẽ chết,
chôn đâu đấy.
Không, tôi
ngủ vì vui,
Mặt trời
lên, lại dậy.
Họa mi đầu xuân
Trăng tan
trong mây im lặng,
Vườn táo
ra hoa màu trắng.
Từng đám
mây mỏng trôi nhanh
Bên trăng
mây có màu xanh.
Trên cành
cây cao, đột ngột
Con chim
họa mi bỗng hót.
Bên khung
cửa sổ, dưới trăng
Cô bé tết
bím tóc vàng.
Bài hát
mùa xuân chim hót
Dù nghe
trăm lần vẫn ngọt...
Chao, thật buồn...
Chao, thật
buồn, rất nhanh hoàng hôn tắt,
Trời tối
ngay như ai thổi tắt đèn.
Sau thửa
lúa rất gần thôi trước mặt,
Đã chỉ còn
nhìn thấy một màu đen.
Và bóng
tối một đêm thu lành lạnh
Bỗng từ
đâu che kín cả cánh đồng.
Chỉ phương
Tây đôi vệt mờ rất mảnh
Của mặt
trời còn sót lại trên không.
Không
tiếng động. Trái tim tôi vô cớ
Bỗng bâng
khuâng xao xuyến, bỗng buồn rầu...
Vì xung
quanh là bóng đen đáng sợ?
Vì đường
dài, đến chỗ nghỉ còn lâu?
Hay phải
chăng vì mùa thu lặng lẽ
Đến mang
theo cái hương vị buồn buồn
Của những
cánh đồng xa luôn vắng vẻ,
Những cảnh
chiều nông thôn?
Một tia chớp...
Một tia
chớp vụt lóe lên, sau đấy
Lại chìm
ngay trong đêm tối mịt mùng,
Nhưng tôi
kịp, dù rất nhanh, nhìn thấy
Cả bầu
trời đầy huyền diệu, mông lung.
Ở nơi ấy,
nơi thiên đường lặng lẽ
Đang mọc
lên những ngọn núi mây hồng,
Những
thành phố, những lâu đài tráng lệ,
Để rồi
chìm trong đêm tối mênh mông.
Nhưng lần
nữa lại bùng lên rực rỡ,
Chốn thần
tiên lại xuất hiện chói ngời,
Vì thượng
đế bằng bàn tay đáng sợ
Xé bức màn
đang phủ kín khắp nơi.
Ta cũng
thế, nhiều khi trong cuộc sống
Ta ước mơ
những giây phút huy hoàng,
Để sau đó
rơi ngay vào thất vọng,
Không
thánh thần, không cả chút hào quang.
Như tháng Tư...
Như tháng
Tư, giữa hàng cây, ban đêm
Làn khói
mỏng bay vấn vương, lặng lẽ.
Bầu trời
nhạt phía đàng sau thật êm,
Thật gần
gũi, trong, cao và thật nhẹ.
Cả tiếng
lá khô vàng kêu dưới chân,
Và bầu
trời đầy sao đêm nhấp nháy,
Và mây
bay... tất cả giống mùa xuân.
Cả cái
buồn bâng quơ này cũng vậy.
Lại lần
nữa cuối năm - và trái tim
Bất chấp
hết thời gian, đau khổ,
Tôi bước
đi, những bước khỏe, vững tin,
Và chờ đợi
một cái gì không rõ.
Ta khao khát...
Ta khao
khát, ta luôn tìm hạnh phúc,
Quên xung
quanh hạnh phúc có rất nhiều,
Có thể đấy
là bờ ao nước đục,
Là khu
vườn cùng những tiếng chim kêu.
Tôi từ lâu
nhìn đám mây xốp nhẹ
Giăng trên
cao thành một vệt...
Đời này ta
biết ít, mà những ai có thể
Nhận biết
nhiều mới hạnh phúc xưa nay.
Như tia
chớp, một con chim bay tới
Đậu chênh
vênh bên cửa sổ tôi ngồi,
Tôi ngừng
đọc, ngước nhìn lên, chờ đợi...
Ngày sắp
tàn, mây trắng bập bềnh trôi.
Tiếng cối
xay vọng đều đều, mỏi mệt...
Tôi hạnh
phúc - tôi nhìn, nghe và biết.
Như giữa cảnh hoang tàn...
Như giữa
cảnh hoang tàn, thành cột khói,
Mây mọc
lên cuồn cuộn phía rừng sồi.
Chiều nay
ấm, âm u, buồn, mệt mỏi,
Cả căn nhà
chỉ một, một mình tôi.
Tiếng chân
bước nghe trong phòng rất rõ.
Chùm đèn
rung như đáp lại hững hờ.
Phía xa xa
hoàng hôn đang cháy đỏ,
Đêm vẫy
chào bằng vẻ đẹp hoang sơ...
Hoàng hôn
Hơi băng
lạnh như những dòng khói nhẹ
Treo lửng
lơ, bất động giữa chiều tà.
Bên cửa
sổ, cây phong buồn lặng lẽ
Đứng một
mình như mờ ảo bóng ma.
Chiếc lò
sưởi cháy âm thầm mỏi mệt,
Bóng đêm
chui vào góc tối trong phòng,
Chỉ cái
buồn tiễn một ngày sắp hết
Đang ngập
ngừng đập cánh giữa chiều đông.
Cái buồn
lẫn trong lớp tro đang tắt
Giữa hoàng
hôn rực đỏ phía chân trời,
Trong hơi
ấm từ cành cây dè dặt
Cháy trong
lò, trong bóng tối khắp nơi.
Nỗi buồn
ấy luôn chau mày giận dỗi,
Như bóng
ma nhợt nhạt của ngày tàn,
Đứng lặng
lẽ nhìn tôi qua đêm tối
Với điều
gì đang suy nghĩ miên man.
Cảnh làng quê...
Cảnh làng
quê, những cánh đồng vắng vẻ,
Chân trời
xa rất yên tĩnh, và rồi
Cả bầu
trời âm u kia cũng thế,
Có cái gì
làm man mác lòng tôi,
Nhưng đồng
thời cũng làm tôi ấm lại,
Làm nguồn
thơ cảm hứng bỗng tràn đầy
Và gợi nhớ
về mối tình thân ái,
Về cái
buồn nào đó lúc chia tay.
Tôi nhìn
kỹ: những rừng sồi, tán lá
Bắt đầu
thay, vàng rực phía ven hồ.
Trông mỗi
ngày một thấp hơn - gốc rạ
Những cánh
đồng mới gặt đã vàng khô.
Tôi chợt
hiểu: với tôi càng yêu quí
Những phút
giây còn lại tự do này,
Cả chất
thơ của thiên nhiên bình dị,
Cả cánh
đồng vắng vẻ, cả hàng cây...
Cô đơn
Và bóng
đêm, và mưa, và gió thổi.
Trên mặt
gương nước lạnh đã bao lần
Tất cả
chết trước khi mùa xuân tới,
Cả khu
vườn cũng rụng lá chờ xuân.
Trong nhà
nghỉ ngoại ô, xa thành phố,
Anh một
mình, gió luồn qua cửa sổ.
Chiều hôm
qua em tới thăm, tuy thế
Hình như
em hơi gợn chút buồn rầu.
Khi trời
tối, anh thấy ta như thể
Là vợ
chồng đang hạnh phúc cùng nhau,
Cũng chẳng
sao, cho đến mùa hoa nở
Anh sẽ cố
sống một mình không vợ...
Còn hôm
nay, suốt cả ngày mây xám -
Vẫn là mây
hôm trước - lại bay về.
Dấu chân
em in trước hiên đen xạm,
Bị xóa
nhòa vì nước ngập, lá che.
Thật đau
nhói trong lòng anh là lúc
Ngồi một
mình, ngắm sương giăng mờ đục
Anh những
muốn kêu thật to: "Quay lại!
Anh van
em..." Nhưng phụ nữ thường tình
Khi không
yêu, đâu còn nghe phải trái.
Anh chỉ
còn là kẻ đáng coi khinh.
Thôi, đành
chịu. anh nhóm lò, sau đó...
Hay có lẽ
cần nuôi con chó nhỏ?
Bóng ma
Không,
người chết với chúng ta - vẫn sống.
Người
Scotland có truyền thuyết, đó là
Những
người chết đêm đêm không tiếng động
Vẫn hiện
về, dưới dạng những hồn ma.
Không ít
lúc họ đưa tay chạm khẽ
Dây đàn
Lia treo bám bụi trên tường
Làm bất
chợt các dây đàn rung nhẹ,
Những nốt
đàn vui sướng lẫn buồn thương.
Truyền thuyết
ấy ta xem như cổ tích,
Ta mù câm,
ta không hiểu ban ngày,
Nhưng đêm
đến, trong cô đơn tĩnh mịch,
Ta sống
bằng truyện cổ, gió và mây.
Ta không
tin vào bóng ma, có thể,
Nhưng tình
yêu không cho phép xem thường.
Tôi vẫn
nghe dây tình yêu rung nhẹ
Những nốt
đàn vui sướng lẫn buồn thương.
Lần nữa cao trên đầu
Lần nữa
cao trên đầu
Phía chân
trời màu ngọc
Đàn chim
bay về đâu,
Xếp thẳng
hàng, thành góc.
Mặt trời
to, màu hồng
Cháy sau
rừng lặng lẽ.
Đàn chim
bay trên không
Hơi dập
dềnh chao nhẹ.
Chao, chiều
thu bao la,
Ngước nhìn
lên, ta thấy
Như tan
trên đầu ta
Cả bầu
trời lộng lẫy.
Cợt trái
tim lâng lâng,
Ta như
say, chóng mặt,
Nhiều ý
buồn, bâng khuâng
Đưa ta rời
mặt đất.
