Tuesday, March 31, 2015

MẤY BÀI ĐƯỢC ƯA TÍCH.



còn gọi là TẢN MẠN TRỜI MƯA, viết một hôm trời mưa phùn suốt ngày

ĐÔI KHI

Đôi khi có ai đó
Bước vào cuộc đời ta.
Và rồi ta chợt hiểu
Khi người ấy đi xa.

Rằng chính nhờ người ấy
Ta biết mình là ai.
Biết được đời là ngắn,
Nhưng đời cũng còn dài.

Đôi khi có những chuyện
Thật bất ngờ, xót xa
Và đau đớn đến mức
Tưởng không thể vượt qua.

Nhưng khi vượt được nó,
Dẫu mất mát, hy sinh,
Ta thực sự hiểu được
Sức mạnh của chính mình.

*
Mọi việc có nguyên cớ.
Không có gì ngẫu nhiên.
Cái gì cũng có giá,
Mà không hẳn bằng tiền.

Đau đớn và mất mát
Giúp ta sớm trưởng thành.
Bệnh tật và đau ốm
Giúp ta bảo vệ mình.

*
Ngay cả khi tuyệt vọng,
Hy vọng vẫn đang còn.
Hãy để đốm lửa ấy
Thắp sáng lại tâm hồn.

Không kéo dài mãi mãi
Tuyệt vọng và buồn đau.
Khi cái cũ biến mất,
Cái mới sẽ bắt đầu.

*
Nếu ai đó bất chợt
Làm bạn thấy tổn thương.
Hãy bình tĩnh đáp lại
Bằng tình yêu, tình thương.

*
Không ai có thể biết
Chuyện xẩy ra ngày mai.
Nhưng dù gì đi nữa,
Hãy tin vào ngày mai.


HÃY CẢM ƠN

Hãy cảm ơn rằng bạn
Chưa thật sự lớn khôn.
Đời mà lớn khôn quá
Có thể sẽ rất buồn.

Hãy cảm ơn rằng bạn
Tạm thời vẫn còn nghèo.
Vì nghèo là động lực
Vươn lên để thoát nghèo.

Sống mà không động lực
Cũng không hay lắm đâu.
Hãy cảm ơn lần nữa
Rằng bạn còn chưa giàu.

Hãy cảm ơn thử thách
Và bão tố cuộc đời.
Vì đời ít thử thách,
Ít cơ hội thành người.

Hãy cảm ơn cả việc
Bạn đọc sách chưa nhiều.
Vì cái cần khám phá
Thực sự đang còn nhiều.

Hãy cảm ơn rằng bạn
Ngu ngốc kiểu trẻ con.
Không có cái ngu ấy,
Sẽ không có cái khôn.

Hãy cảm ơn rằng bạn
Đôi khi mệt rã rời.
Bạn mệt vì nỗ lực
Cho mình và cho đời.

Hãy cảm ơn con cái
Khi quấy nghịch trong nhà.
Điều ấy giúp bạn hiểu
Ơn sinh thành mẹ cha.


DỄ VÀ KHÓ

Dễ nhất là bới móc,
Chê lỗi lầm chúng sinh.
Khó nhất là chiến thắng
Cái sợ hãi của mình.

Có thể quá khứ đẹp.
Có thể tương lai hay.
Nhưng ngày tuyệt vời nhất
Chính là ngày hôm nay.

Người gây bất hòa nhất
Là người hay phàn nàn.
Người tâm hồn yếu nhất
Chưa khó đã kêu than.

Trải nghiệm cay đắng nhất
Là không còn tin mình.
Cảm giác mãn nguyện nhất
Là hài lòng với mình.

Nhu cầu to lớn nhất
Với ta, sống làm người,
Không phải là vật chất,
Mà ý nghĩa cuộc đời.

Quà tặng quí giá nhất
Mà bạn cho người ta,
Rất nhỏ mà rất lớn,
Đó là lòng vị tha.

Điều đáng lo nghĩ nhất
Sống ở đời, dẫu sao,
Không phải là cái chết,
Mà sống như thế nào.

Điều ta đáng làm nhất
Không phải cố làm giàu,
Mà tích lũy, chia sẻ
Tình yêu thương cho nhau.


NHỮNG BÀI HỌC NHO NHỎ

Quan tâm đến người khác
Tưởng như chẳng khó gì.
Thế mà trên thực tế
Là điều khó cực kỳ.

Ai đấy đang tuyệt vọng,
Ta an ủi đôi lời.
Lạ - không chỉ người ấy,
Mà ta cũng nhẹ người.

Ai đó đang đau khổ,
Ta nói lời thương yêu.
Ta sẽ thấy cuộc sống
Có ý nghĩa hơn nhiều.

Phật dạy: Làm việc thiện
Để cứu giúp chúng sinh.
Ta, mỗi người phải chọn
Một việc thiện cho mình.

Phải nằm yên một chỗ
Trên giường bệnh, chúng ta
Mới suy ngẫm nghiêm túc
Việc xấu tốt đã qua.

Tâm hồn, như cơ thể,
Cũng đau ốm nhiều khi.
Nên tâm hồn cần được
Khám và chữa định kỳ.

Sự giúp đỡ lớn nhất
Ta dành cho một người
Là giúp được người ấy
Sống có ích cho đời.

Thời gian cứ lặng lẽ
Thản nhiên trôi từng giây,
Cho dù ta bận rộn
Hay nằm lười suốt ngày.

Thời gian là phương thuốc
Chữa bách bệnh trên đời.
Đặc biệt các đau đớn
Trong tâm hồn con người.

Ta không thể thay đổi
Cả thế giới xung quanh,
Nhưng cái ta có thể
Là thay đổi chính mình.

Khi ai yêu ai đó
Vô tư và thực lòng,
Người ta sẽ chăm sóc
Vô tư và thực lòng.

Nếu muốn, ta có thể -
Xin hãy tin điều này -
Biến phiền muộn nhỏ nhặt
Thành niềm vui hàng ngày.

Một người mà không biết
Tự giúp đỡ chính mình,
Thì cũng khó hy vọng
Giúp đỡ được chúng sinh.


HÃY DÀNH CHÚT THỜI GIAN

Chúng ta ai cũng bận
Vì cuộc sống mưu sinh,
Nhưng hãy dành, nếu được,
Chút thời gian của mình

Để hàng ngày lặng lẽ
Soi gương rồi mỉm cười.
Điều ấy giúp giảm bớt
Những lo âu cuộc đời;

Để đêm nằm chiêm nghiệm
Những việc làm trong ngày,
Rồi tự rút kết luận.
Rất quan trọng điều này;

Để tận hưởng cuộc sống,
Ngắm cây cỏ, thiên nhiên.
Tức là ta một bước
Lại gần hơn Tâm Thiền;

Để tranh thủ đọc sách.
Đọc sách là con đường
Nhanh nhất đến Trí Tuệ,
Tình Yêu và Tình Thương;

Để nhận của ai đó
Chút hơi ấm tình yêu;
Để ta yêu lại họ.
Hạnh phúc vốn hai chiều;

Để chung vai chia sẻ
Đau buồn và khó khăn.
Với mọi người có thể.
Nhất là với người thân…

Một ngày không dài lắm,
Nhưng vẫn là một ngày.
Nếu ta sống ích kỷ,
Tức là phí một ngày.


HÃY BƯỚC ĐI THONG THẢ

Hãy bước đi thong thả
Giữa dòng đời ồn ào.
Đêm, dù bận, hãy cố
Ngước nhìn bầu trời sao.

Hãy để lòng rộng mở
Để lắng nghe mọi người.
Chúng ta ai cũng có
Nỗi niềm riêng cuộc đời.

Dù chuyện gì đi nữa,
Hãy luôn là chính mình.
Đời chỉ một lần sống,
Vậy hãy sống hết mình.

Thời gian không quay lại
Để chúng ta sửa sai,
Cảm ơn hay luyến tiếc.
Mà đời cũng không dài.

Quan trọng là ý nghĩa,
Chứ không phải sống lâu.
Cuộc đời thường ý nghĩa
Một phần nhờ khổ đau.

Hãy đặt một mục đích
Rồi theo đuổi đến cùng.
Lặng lẽ sống nghĩa hiệp,
Lặng lẽ thành anh hùng.

Hãy tự tin, đừng cố
Che giấu cảm xúc mình.
Cứ thản nhiên mà sống.
Đừng khoe mình thông minh.

Hãy rèn luyện sức mạnh
Không chỉ của bắp cơ,
Để sẵn sàng đối phó
Với tai họa bất ngờ.

Dũng cảm và mạnh mẽ
Thường chính là những người
Trong giây phút bão táp
Giữ được lòng thảnh thơi.


HÃY TIN

Hãy tin điều tốt đẹp
Mà bạn đã từng tin.
Dù người ta bảo xấu,
Dù người ta không tin.

Cả khi bạn tuyệt vọng,
Hãy tin sẽ có ngày
Sớm muộn rồi sẽ đến,
Tốt đẹp hơn hôm nay.

Cuộc đời đầy phép lạ.
Nếu bạn thực lòng tin,
Rồi phép lạ sẽ đến
Như câu chuyện thần tiên.

Hãy tin vào cuộc sống.
Hãy tin vào tình người.
Cho mà không chờ đợi
Sự đền ơn của đời.

Hãy tin vào nhân loại.
Nhân loại như đại dương.
Dẫu vài giọt vẩn đục,
Vẫn xanh đẹp bình thường.

Hãy tin và hành động
Vì mục đích tốt lành.
Mọi lý thuyết đều xám.
Chỉ cây đời mãi xanh.

Mục đích mình đã chọn
Hãy đeo đuổi đến cùng.
Đừng bao giờ bỏ cuộc,
Dù bị chê điên khùng.

Hãy tin và cảm nhận
Cái đẹp của tình yêu.
Hãy bớt tin mù quáng
Vào những kẻ giáo điều.

Cả khi cô đơn nhất,
Hãy tin rằng bên mình
Vẫn có người đang đợi,
Chìa bàn tay thân tình.

Niềm tin là đôi cánh
Nâng đỡ mọi ước mơ.
Đừng bao giờ đánh mất.
Nhớ nhé, đừng bao giờ.


GIÁ TRỊ CỦA THỜI GIAN

Để nhận biết giá trị
Của một năm, xin mời
Hỏi sinh viên năm cuối
Thi rớt, đang chán đời.

Để nhận biết giá trị
Của một tháng, dài không,
Xin hỏi các bà chửa
Chờ sinh con đầu lòng.

Để nhận biết giá trị
Của một ngày bao nhiêu,
Hỏi người làm công nhật
Lĩnh lương vào buổi chiều.

Để nhận biết giá trị
Của dẫu chỉ một giờ,
Hãy hỏi đôi trai gái
Đang tâm tình mộng mơ.

Để nhận biết giá trị
Chỉ một phút cỏn con,
Hãy hỏi ông hành khách
Nhỡ chuyến bay, đang buồn.

Để nhận biết giá trị
Của một giây đời thường,
Hãy hỏi người thi đấu
Suýt đoạt được huy chương.

Để nhận biết giá trị
Của cả một đời người,
Hãy hỏi người bệnh nặng
Đang sắp sửa lìa đời.

Thời gian bạn quí lắm.
Hãy tận hưởng từng giây
Để sống có ý nghĩa
Và hạnh phúc hàng ngày.


DẪU THẾ NÀO ĐI NỮA

1
Khi bạn sống chân thật,
Dễ tin người, tất nhiên
Sẽ có kẻ lừa bạn,
Cả tình và cả tiền.

Dẫu thế nào đi nữa,
Hãy cứ sống chân tình.
Cứ tin và ứng xử
Đúng với bản chất mình.

2
Bạn tỏ ra tử tế.
Sẽ có người dèm pha
Bạn âm mưu gì đó
Nên mới giúp người ta.

Người đời thường vẫn thế.
Không cần quan tâm nhiều.
Hãy cố sống tử tế
Bằng tình thương, tình yêu.

3
Những gì tốt đẹp nhất
Bạn dâng hết cho đời.
Không được khen thì chớ,
Có kẻ còn chê cười.

Không sao, hãy lặng lẽ
Bỏ qua lời thị phi.
Còn có cái tốt đẹp,
Cho được thì cho đi.

4
Bạn thấy bị xúc phạm,
Bị lừa dối phũ phàng.
Nhiều khi muốn phát khóc,
Thậm chí muốn đầu hàng.

Bình tĩnh, đời vẫn vậy,
Vẫn thích làm bạn đau.
Nhưng nếu thấy mình đúng,
Hãy sống, ngẩng cao đầu.

5
Bạn giúp đỡ ai đó.
Được việc, họ sẽ khen.
Nhưng rồi chẳng mấy chốc,
Rất vô ơn, họ quên.

Dẫu thế nào đi nữa,
Đừng vì thế mà buồn.
Nếu được, cứ giúp đỡ,
Cả khi biết sẽ buồn.

6
Có lúc bạn thất vọng
Vì trót tin nhầm người.
Mà cái giá phải trả
Có khi cả cuộc đời.

Đúng là quả đau thật
Khi đặt niềm tin sai.
Tuy thế, đau hơn cả
Là khi không tin ai.

7
Bạn thành công, giàu có,
Nhiều người đến “ăn theo”.
Rồi chính những người ấy
Bỏ đi khi bạn nghèo.

Sự đời luôn vẫn thế,
Trơ trẽn và đau lòng.
Dẫu thế nào đi nữa,
Hãy giàu và thành công.


TẤT CẢ ĐỀU DO MÌNH

Rơi vào cảnh tuyệt vọng,
Có người vội đầu hàng.
Nhưng có người điềm tĩnh
Mặt đối mặt, hiên ngang.

Khi gặp chuyện mất mát,
Có người chỉ kêu rên.
Có người gạt nước mắt,
Lần nữa lại đứng lên.

Trong khó khăn, thử thách,
Có người thích kêu ca.
Nhưng có người lặng lẽ
Cố tìm cách vượt qua.

Khi thất bại, thật tiếc,
Có người buồn, cúi đầu.
Có người rút bài học
Để thành công lần sau.

Cuộc đời luôn vẫn thế.
Có người nọ, người này.
Có thành công, thất bại,
Có xui xẻo, gặp may.

Ta sống, thích đổ lỗi
Cho Số Phận, thần linh,
Quên, hoặc vờ không biết
Tất cả đều do mình.


Monday, March 30, 2015

ĐẠT LAI LẠT MA

Các tư tưởng triết lý
Của Đạt Lai Lạt Ma
Là ngọn đèn chân lý
Soi đường cho chúng ta.


Đó là trí tuệ Phật,
Hướng thiện và từ bi
Trong một thế giới động,
Bạo lực và ngu si.


Con người mất định hướng.
Cái Ác đang hoành hành,
Thiên nhiên bị tàn phá,
Ngùn ngụt lửa chiến tranh.


Giản dị và sâu sắc,
Lắng đọng và tâm tình.
Những điều lành Ngài dạy
Giúp ta tìm lại mình.


Hãy buông bỏ lo lắng.
Hãy xả lòng từ bi.
Để tịnh tâm hướng Phật,
Bỏ cái Tham - Sân - Si.


1
Quan trọng là phải biết
Hài lòng với những gì
Hiện tại ta đang có.
Không than vãn, suy bì.


Sự hài lòng nội tại
Giúp ta thấy yên bình
Quan sát và đánh giá
Cuộc sống xung quanh mình.


2
Khi có ai cố ý
Làm ta thấy tổn thương.
Hãy tha thứ cho họ.
Không bận tâm vấn vương.


Là vì họ làm thế,
Chưa hẳn do xấu xa.
Mà họ đang đau khổ.
Có khi hơn chúng ta.


3
Hãy làm việc bố thí
Mà không mong đợi gì.
Bố thí là nền tảng
Của Nhân Ái, Từ Bi.


Bằng Tình Yêu, bố thí
Giúp chúng ta, nghèo, giàu,
Vượt qua thói ích kỷ
Để lại gần với nhau.


4
Với kẻ thù, đừng giận,
Mà hãy học cảm ơn.
Họ là người giúp bạn
Trở thành khôn lớn hơn.


Họ dạy bạn nhẫn nhục,
Bao dung và từ bi.
Và điều quan trọng nhất -
Họ không đòi hỏi gì.


5
Tài sản quí giá nhất
Bạn có, là tình yêu,
Lòng từ bi, nhân ái.
Chỉ thế, không cần nhiều.


Hạnh phúc hay đau khổ,
Giàu sang hay thấp hèn
Là nhờ những cái ấy,
Chứ không phải nhờ tiền.


6
Việc giải trừ vũ khí
Phải bắt đầu trước tiên
Từ giải giáp tâm thức,
Để tâm thức bình yên.


Thế giới không vũ khí
Là ước mơ của tôi.
Tạm thời ước mơ ấy
Vẫn chỉ ước mơ thôi.


7
Thấy ai đó hạnh phúc,
Cả khi mình khổ đau,
Hãy chia vui với họ.
Bạn không mất gì đâu.


Ngược lại, khi làm thế,
Bạn sẽ tin rằng mình
Có ngày cũng hạnh phúc
Như những người xung quanh.

8
Làm người, ai cũng sợ.
Đó là chuyện bình thường.
Xua đi nỗi sợ ấy
Là từ bi, yêu thương.


Người mà có tâm thiện
Luôn dũng cảm, yên hòa.
Đừng quên chính tâm thức
Chi phối cuộc đời ta.


9 -
Hãy tu tập để sống
Hài hòa với chính mình
Cả khi đang gặp khó,
Cả với người xung quanh.


Một khi tâm thức thiện,
Thì không ai, không gì
Làm bạn thấy bất hạnh
Thậm chí buồn, tin đi.


10
Phật dạy, quan trong nhất
Là giây phút lìa đời
Phải an bình, tĩnh tại,
Mãn nguyện và thảnh thơi.


Để có trạng thái ấy,
Thì trong suốt đời mình
Phải tu tập tâm thiện,
Tĩnh tại và an bình.


11
Muốn cháy, cần có củi.
Ai đó chọc tức mình,
Đừng để mình bốc cháy
Rồi rơi vào vô minh.


Nhẫn nhục là phẩm hạnh,
Cũng một dạng từ bi.
Bạn nhẫn nhục, chắc chắn
Không ai làm được gì.


12
Cuộc sống chỉ ý nghĩa
Khi ta đặt cho mình
Một mục đích cao cả
Là phục vụ chúng sinh.


Đời không chỉ tồn tại,
Càng không phải ăn chơi
Để hưởng thụ lạc thú.
Đời là sống làm người.


13
Hãy làm đẹp thế giới
Bằng việc làm từ tâm.
Bất kể lớn hay nhỏ,
Miễn là tốt, từ tâm.


Hãy thương yêu người khác
Như thương yêu chính mình,
Hãy xem phúc người khác
Như phúc của chính mình.


14
Đời vô thường, phù phiếm.
Đừng ghen tị với người.
Sinh ra ta trần trụi.
Trần trụi ta lìa đời.


Để chết được thảnh thản,
Thì khi sống, hàng ngày
Phải học sống thanh thản,
Học buông bỏ hàng ngày.


15
Để tâm thức giác ngộ,
Thoát khỏi vòng vô minh
Và gần hơn với Phật,
Thì thân xác của mình


Không nuông chiều thái quá,
Nhưng cũng không bỏ bê.
Thân xác giúp tu tập,
Vượt qua dòng Sông Mê.


16
Không kìm được thèm muốn,
Tức là ta vô tình
Cách này hay cách khác
Tự trói buộc chính mình.


Ta trở thành nộ lệ
Của những thói phù hoa.
Tâm thức không tĩnh tại,
Cuộc sống không yên hòa.


17
Khi làm việc bố thí,
Không được gây tổn thương
Cho người nhận bố thí,
Dẫu nhỏ nhặt, bình thường.


Ta bố thí người khác,
Tức là ta giúp mình.
Ta làm đau người khác,
Tức là làm đau mình.


18
Ở đời, luyện nhẫn nhục
Là luyện lòng yêu thương
Để tha thứ cho kẻ
Làm ta thấy tổn thương.


Yêu thương là liều thuốc
Dài lâu và vạn năng
Chữa lành cho tâm thức,
Làm cuộc sống cân bằng.


19
Phần vì thiếu sáng suốt,
Phần vì do vô minh,
Nhiều khi ta tự nguyện
Gây bất hạnh cho mình.


Ta hành động như thể
Chỉ mình ta trên đời.
Quên rằng ta cũng chết
Y hệt như mọi người.


20
Tâm thức sẽ bệnh hoạn
Nếu chỉ lo làm giàu.
Nhiều của cải vật chất
Chưa thể gọi là giàu.


Một người giàu thực sự
Là giàu về tâm linh,
Mang cho đời hạnh phúc
Bằng nụ cười của mình.


21
Khi tức giận ai đó,
Thì việc làm đầu tiên
Là cố thương người ấy,
Rồi nhắm mắt, nhập thiền.


Khi làm được điều ấy,
Mọi cái sẽ vô thường.
Thuốc hóa giải giận dữ
Chính là lòng yêu thương.


22
Tình cảnh của Tây Tạng
Oan trái như ngày nay
Là kết quả của Nghiệp
Và việc làm trước đây.


Nhưng Nghiệp khác Định Mệnh.
Người dân của chúng tôi
Phải và đang tranh đấu
Để bảo vệ giống nòi.


23
Từ Bi là tâm điểm
Của Đạo Phật Thích Ca.
Từ Bi là cứu rỗi
Cho người và cho ta.


Đấng chân tu, giác ngộ
Tâm nguyện giúp chúng sinh
Hiểu cội nguồn đau khổ
Để cứu người, cứu mình.


24
Hạnh phúc, như ta biết,
Chỉ có ở những người
Biết sống vì người khác
Và dâng hiến cho đời.


Điều ấy không có nghĩa
Họ không sống vì mình.
Để giúp đỡ người khác,
Trước hết phải giúp mình.


25
Ta, một phần bé nhỏ
Của vũ trụ bao la.
Trong Vũ Trụ, mọi cái
Liên kết và hài hòa.


Mỗi việc làm, dù nhỏ,
Của ta và của người,
Có tác động tương hỗ
Đến Vũ Trụ và Đời.


26
Không giúp được ai đó,
Thật tiếc, nhưng chẳng sao.
Vấn đề là cách nói,
Cách từ chối thế nào.


Để người cần giúp đỡ,
Dẫu ra về tay không,
Cảm thấy được an ủi
Và chút ấm trong lòng.


27
Thỉnh thoảng phải nên nhớ
Rằng hạnh phúc của mình
Phụ thuộc vào hạnh phúc
Của những người xung quanh.


Mình muốn sống hạnh phúc
Và thảnh thơi ở đời,
Thì việc làm trước hết
Là phải cố giúp người.


28
Việc tu tập Đạo Pháp
Là quá trình dài lâu,
Kiên nhẫn và liên tục,
Ngày nào cũng như nhau.


Lúc đầu sẽ rất khó.
Nhưng dần dần sẽ quen.
Tự lúc nào không biết,
Ta đạt tới Chân Thiền.


29
Trong khi mang thai nghén,
Kể cả thời kỳ đầu,
Tâm thức mẹ an tịnh,
Thì đứa con về sau


Tâm thức cũng an tịnh,
Hướng thiện và yên bình.
Vậy đừng quên thai giáo,
Cả khi con chưa sinh.


30
Nuôi con bằng sữa mẹ
Là cách nuôi tuyệt vời.
Sữa mẹ không đơn giản
Là sữa, mà tình người.


Nó là chất xúc tác
Để mẹ truyền cho con
Tình yêu vô bờ bến
Và hơi ấm tâm hồn.


31
Mưu sinh, ai cũng bận.
Chẳng mấy ai an nhàn.
Muốn, ta vẫn có thể
Dành được chút thời gian


Để tĩnh tâm suy nghĩ,
Hoặc dạo chơi một mình
Để thanh lọc ý nghĩ
Và cuộc sống tâm linh.


32
Thường thì ta cảm nhận
Sự vật xung quanh mình
Chủ quan và cảm tính,
Làm tâm mất an bình.


Biết nhìn nhận chính xác
Sự vật trong tự nhiên,
Nghĩa là ta một bước
Gần hơn với Chân Thiền.


33
Vạn vật trong vũ trụ
Vô thường và nhất thời.
Cũng tương tự như vậy,
Sống chết một kiếp người.


Biết được thế, cuộc sống
Sẽ đơn giản hơn nhiều.
Đơn giản cả sống chết,
Khổ đau và thương yêu.


34
Tất nhiên không phải dễ
Cải thiện tâm thức mình.
Nhất là trong xã hội
Hiện đại và văn minh.


Tâm thức dễ suy thoái
Trong xã hội ngày nay.
Vì vậy phải tu tập
Kiên nhẫn và hàng ngày.


35
Muốn tâm thức tốt đẹp,
Phải khởi phát Từ Bi.
Cố tinh tấn tu tập
Bỏ cái Tham - Sân - Si.


Nên bắt đầu bằng việc
Vận dụng trí thông minh
Để nhìn nhận, đánh giá
Chính xác bản thân mình.

36
Chúng ta quá chú ý
Tới Quá Khứ, Tương Lai
Mà quên mất Hiện Tại,
Quên cả mình là ai.

Hiện Tại mới là lúc
Ta cảm nhận chính mình
Để rèn luyện tâm thức
Và cứu giúp chúng sinh.


37
Khi ta chợt ghen tị
Với ai đó hơn mình,
Thì hãy nên bình tĩnh
Để suy xét thông minh.


Sau đấy hãy nhắm mắt,
Nghĩ tốt về người ta.
Cảm giác ghen tị ấy
Dần dần sẽ trôi qua.


38
Cái độc ác, ngu dốt
Là vô tận ở người.
Nhưng vô tận hơn thế
Là cái thiện ở người.


Muốn gì sẽ có ấy.
Tình thương, sự bao dung,
Từ bi và bác ái
Cũng vô tận, vô cùng.


39
Phát lộ cái tâm thiện
Để giúp đỡ chúng sinh,
Tức là giúp người khác
Và cũng giúp chính mình.


Ngược lại, khi ghen ghét,
Ta làm ác với người.
Thì người nhận ác một,
Mà ta nhận ác mười.


40
Thiền giúp ta tĩnh tại,
Dễ và rất giản đơn,
Để chấp nhận cuộc sống
Thanh thản và vui hơn.


Cơ thể bẩn, ta tắm.
Ý nghĩ bẩn trong đầu
Có thể được gột rửa
Bằng ngồi thiền thật lâu.

Saturday, March 28, 2015

CÁC TÍCH CỔ VIỆT NAM



TRUYỆN LƯU BÌNH, DƯƠNG LỄ

Truyện Lưu Bình, Dương Lễ
Được truyền tụng từ lâu,
Truyện về hai người bạn,
Một nghèo và một giàu.

Họ chơi thân từ nhỏ.
Vì nhà giàu, Lưu Bình
Mời bạn đến cùng ở,
Thật chí đức, chí tình.

Biết phận nghèo, Dương Lễ
Rất chịu khó học hành.
Chàng đi thi, đỗ trạng,
Thành công và thành danh.

Còn Lưu Bình, thật tiếc,
Cậy giàu, thích ham chơi,
Nên thi trượt, chán nản,
Chán mình và chán đời.

Cũng vì chán, của cải
Cứ theo nhau ra đi,
Chẳng bao lâu chợt thấy
Trong nhà không còn gì.

Chàng đến gặp Dương Lễ,
Lúc này là quan to,
Dương Lễ không chịu tiếp,
Còn mời ăn cơm khô.

Giận bạn quên ân nghĩa,
Lòng ngậm ngùi, xót xa,
Chàng quyết tâm học giỏi
Để cũng được vinh hoa.

Khi trở về quán trọ,
Còn tủi nhục trong lòng,
Chàng gặp một cô gái
Có tên là Châu Long.

Nàng dịu dàng, xinh đẹp,
Có vẻ con nhà giàu.
Hai người cảm, rồi mến,
Rồi cuối cùng yêu nhau.

Có điều, Châu Long nói,
Nàng sẽ chỉ lấy chàng
Khi chàng thi, đỗ đạt
Mang về nhà vinh quang.

Được Châu Long khích lệ
Và giúp đỡ tận tâm,
Lưu Bình chăm chỉ học
Ròng rã suốt ba năm.

Nàng lo từ sách vở
Đến quần áo, cái ăn,
Chu đáo như người vợ,
Nhưng vẫn không cho gần.

Rồi Lưu Bình thi đỗ,
Như mở cờ trong lòng,
Về nhà, rất kinh ngạc
Khi không thấy Châu Long.

Chàng tìm mãi không thấy,
Mà không hiểu vì sao,
Bèn đến nhà Dương Lễ,
Trách mắng chuyện năm nào.

Dương Lễ ra đón bạn,
Ân cần mời vào nhà.
Lưu Bình chưa kịp nói
Thì Châu Long bước ra.

Khi chàng được cho biết
Châu Long là thiếp yêu
Của bạn mình, Dương Lễ,
Chàng hiểu hết mọi điều.

Thì ra, để khích bạn
Nhanh chóng đạt công danh,
Dương Lễ vờ bội bạc,
Bị bạn trách cũng đành.

Nàng Châu Long xinh đẹp,
Tận tâm vì bạn chồng,
Vẫn giữ tròn danh tiết,
Giúp Lưu Bình thành công.

Từ đó hai người bạn
Lại gắn bó như xưa.
Mọi chuyện thế là rõ,
Có bàn thêm cũng thừa.

Vậy là tôi kể hết
Chuyện Dương Lễ, Lưu Bình,
Hy vọng các bạn trẻ
Rút bài học cho mình.


TRUYỆN PHẠM CÔNG, CÚC HOA

1.
“Phạm Công, Cúc Hoa” truyện
Được biết đến từ lâu,
Chữ Nôm, thể lục bát,
Bốn nghìn sáu trăm câu.

Tức là truyện dài nhất
Trong thơ Nôm xưa nay.
Trước không rõ người viết,
Nhưng nghe nói gần đây

Đã tìm ra tác giả,
Nhờ nhiều năm sưu tầm,
Là Dương Minh Đức Thị,
Cách đây hai trăm năm.

Tuy nhiên, chính Đức Thị
Là ai, và thế nào,
Thì còn chờ nghiên cứu.
Chờ thì chờ, không sao.

2.
Gặp cảnh nghèo, mới lớn,
Phạm Công phải ở nhà
Lo làm thuê cuốc mướn
Giúp đỡ đần mẹ cha.    

Cha mất, gặp năm đói,
Chàng phải đi ăn mày
Để nuôi mẹ, mẹ chết,
Chàng một mình, trắng tay.

Vốn là người hiếu học,
Lại tư chất thông minh,
Phạm Công xin thụ giáo,
Học Quỷ Cốc tiên sinh.

Ở đấy, cùng theo học
Còn có nàng Cúc Hoa,
Con gái quan tri phủ,
Hạng danh giá con nhà.

Kiểu gần rơm lửa cháy,
Hai người đã yêu nhau,
Rồi lấy nhau, hạnh phúc,
Rất ý hợp tâm đầu.

Phạm Công từ biệt vợ,
Khăn gói lên kinh kỳ.
Nhờ dùi mài kinh sử,
Chàng đỗ đầu khoa thi.

Thế mà nhiều tai họa
Đã ập xuống đầu chàng.
Chàng trở thành gai nhọn
Trong mắt nhiều lân bang.

Kể ra ai cũng thích
Khi đi thi đỗ đầu.
Cũng thích - lấy công chúa,
Vừa xinh lại vừa giàu.

Nhưng Phạm Công thì khác.
Chàng yêu thương Cúc Hoa,
Từ chối lấy công chúa,
Mới sinh lắm phiền hà.

May công chúa nước Triệu,
Vốn nhân hậu, từ tâm
Giúp được chàng họ Phạm
Thoát khỏi chốn giam cầm.   

Thế là chàng đoàn tụ
Cùng vợ mình Cúc Hoa.
Mọi việc đều tốt đẹp,
Việc công và việc nhà.

Rồi Cúc Hoa sinh hạ
Hai con ngoan, lớn dần,
Con trai là Tiến Lực,
Con gái là Nghi Xuân.

3.
Tưởng tột cùng hạnh phúc,
Thế mà rồi hóa không:
Ba mươi tuổi, vợ chết,
Bỏ lại con và chồng.

Khóc đến mòn hai mắt,
Phạm Công nghe lời khuyên,
Lấy vợ hai - con gái
Của viên quan huyện bên.

Tên ả là Tào Thị,
Đẹp thì đẹp, tiếc thay
Mưu mô và hiểm độc,
Còn thích trò gió mây.

Rồi Phạm Công vâng chiếu
Lên trấn thủ Cao Bằng,
Chốn khỉ ho cò gáy,
Giữa điệp trùng núi dăng.

Ở nhà, ả Tào Thị,
Tìm bạn tình, tư thông,
Còn ngang nhiên đánh đập
Hai con riêng của chồng.

Bọn gian phu, dâm phụ
Còn mưu giết con chàng,
Khiến chúng đêm, hoảng sợ,
Bỏ nhà đi lang thang.

Cúc Hoa ngay tối ấy
Từ cõi âm hiện về
Để giúp hai con nhỏ,
Báo chồng về mụ kia.

Sau ba năm trấn thủ,
Phạm Công trở về nhà,
Thẳng tay đuổi Tào Thị,
Một dâm phụ gian tà.   

Trời nổi giông lập tức.
Sấm sét nổ vang trời.
Sét đánh chết Tào Thị,
Xác tung tóe khắp nơi.

Nhờ công chúa nước Trịnh,
Có tên là Xuân Dung,
Và Tề Thiên Đại Thánh,
Và Diêm Vương, cuối cùng

Phạm Công xuống âm phủ
Gặp lại nàng Cúc Hoa.
Cúc Hoa sinh lần nữa,
Rồi được cho về nhà.

Chàng Phạm Công sau đó
Được vua Trịnh nhường ngôi,         
Cưới Xuân Dung công chúa,
Sống hạnh phúc suốt đời.


TRUYỆN TỐNG TRÂN, CÚC HOA

1.
Cảm động và ý nghĩa,
Nội dung câu chuyện này
Có tích thuần chất Việt,
Hơn hai trăm năm nay.

Truyện theo thể lục bát,
Một nghìn bảy trăm câu,
Không biết tên tác giả,
Rất nhiều người thuộc làu.

Giờ tôi xin viết lại,        
Đúng ý, đúng tinh thần,
Ngắn gọn và giản dị,
Chuyện Cúc Hoa, Tống Trân.

Tống Trân mồ côi bố
Khi vừa mới lên ba.
Chàng là con cầu tự,
Mẹ chàng lại mù lòa.

Lớn lên, vì nghèo đói,
Chàng dắt mẹ xin ăn,
Tới một nhà giàu có
Nổi tiếng khắp xa gần.

Mở cửa, ra bố thí
Là con gái chủ nhà,
Một cô gái xinh đẹp,
Có tên là Cúc Hoa.

Nàng giản dị, tốt bụng,
Đa cảm và thương người,
Chuyên tâm làm việc thiện,
Lo tích đức giúp đời.

Vừa đưa xong bát gạo,
Ngước mắt nhìn Tống Trân,
Trái tim nàng thổn thức,
Bước chân đi tần ngần.

Nàng yêu chàng say đắm
Từ cái nhìn đầu tiên,
Đem chuyện thưa với bố,
Xin kết nghĩa nhân duyên.

Xấu hổ và tức giận,
Bố và mẹ Cúc Hoa,
Sau khi khuyên không được,
Đuổi nàng ra khỏi nhà.

Thế là thành chồng vợ,
Cúc Hoa và Tống Trân.
Nàng không hề ca thán,
Cam chịu cảnh thanh bần.

Nàng vất vả làm việc,
Không chỉ thờ mẹ chồng,
Mà nuôi chồng ăn học,
Mong đến ngày thành công.  

Cuối cùng, kỳ thi đến,
Tống Trân đỗ trạng nguyên,
Vua muốn gả công chúa,
Xinh đẹp và dịu hiền.

Chàng nhất mực từ chối.
Công chúa giận, xui cha
Bắt chàng sang Trung Quốc,
Giải quyết mối bất hòa.

Đang bực mình, khó chịu
Với nước Nam, vua Tần
Tìm cách gây khó dễ
Với sứ thần Tống Trân.

Vốn thông minh, khôn khéo,
Sứ Việt đã vượt qua
Các thử thách vua bẫy,
Giải quyết được bất hòa.

Vua Tần thôi không ghét,
Để cho chàng được yên,        
Còn ban lộc, phong tặng
Chức Lưỡng quốc Trạng nguyên.   

Vua muốn gả công chúa,
Nhưng nhớ vợ ở nhà,
Chàng khôn khéo từ chối,
Không mất lòng ông ta.

Vậy là bảy năm chẵn
Chàng xa xứ, long đong,
Để Cúc Hoa nuôi mẹ
Và một mực chờ chồng.

Bố nàng thấy con gái
Chờ chồng, chồng không về,
Ép nàng lấy Đình Trưởng,
Một người giàu cùng quê.

Nàng nhất quyết không chịu,
Bị cha nhốt trong nhà,
Còn đánh đập tàn nhẫn,
Nhốt cả bà thông gia.

Cúc Hoa quá đau khổ,
Để giữ trọn chữ tình,
Nàng lên núi Sơn Vĩ
Định liều mình quyên sinh.

Một bức thư tuyệt mệnh
Nàng để lại cho chồng.
Thần Sơn Tinh cám cảnh,
Liền vội hóa thành rồng

Rồi mang bức thư ấy
Đưa tận tay Tống Trân.
Chàng khóc thương, lặng lẽ
Đưa nó cho vua Tần.

Vua Tần tuy quyến luyến
Sứ đất Việt tài hoa,
Đọc xong thư, quyết định
Cho chàng về quê nhà.

Trong khi đó Đình Trưởng
Hết hạn chờ ba năm,
Cha Cúc Hoa cho cưới,
Một tiệc cưới nghìn mâm.

Tống Trân về đúng lúc
Tiệc cưới rất linh đình
Và người vợ chung thủy
Sắp liều mình quyên sinh.

Rồi mừng mừng, tủi tủi
Rồi sum họp một nhà.
Một đoạn kết có hậu
Cho Tống Trân, Cúc Hoa.

Hai người sống hạnh phúc
Tới đầu bạc, răng long.
Một tấm gương chung thủy
Của đạo nghĩa vợ chồng.       

Nay bên bờ sông Luộc,
Huyện Phù Cừ, Hưng Yên,
Vẫn còn ngôi đền cổ
Thờ Lưỡng quốc Trạng nguyên.

2.
Lại nói nàng công chúa
Con gái vua nước Tần,
Buồn rầu và đau khổ
Khi không còn Tống Trân.

Nàng xin sang nước Việt.
Vua cấp thuyền, cho đi.
Một khi con đã quyết,
Bố còn biết làm gì?

Không may gặp bão lớn,
Nàng bị dạt lên bờ,
Được hươu nai cứu sống,
Giữa núi rừng hoang sơ.

Một hôm, đang săn thú,
Tống Trân nhìn thấy nàng,
Lại mừng mừng, tủi tủi,
Lại lệ chảy hai hàng.

Tiễn đưa nàng công chúa,
Muông thú xếp hàng dài.
Còn Cúc Hoa hào hiệp
Cho nàng làm vợ hai.


TRUYỆN PHẠM TẢI, NGỌC HOA

1.
Có gia đình giàu có
Xưa ở huyện Thanh Hà,
Bố làm quan, nhân đức,
Con gái là Ngọc Hoa.

Đương nhiên là nàng đẹp
Lại gia giáo, đa tài.
Nhiều người muốn dạm hỏi,
Nhưng nàng không lấy ai.

Ở Sơn Tây lúc ấy
Có một chàng thư sinh
Có tên là Phạm Tải,
Tuấn tú và thông minh.

Bố mẹ chàng mất sớm,
Gia cảnh sa sút dần,
Để tiếp tục theo học,
Chàng đành đi xin ăn.

Chắc chàng khôi ngô lắm,
Hay có gì khác thường,
Mà Ngọc Hoa vừa gặp,
Đã đem lòng yêu thương.

Dẫu không thật vừa ý,
Bố mẹ nàng dằn lòng
Để cho cô con gái
Lấy Phạm Tải làm chồng.

Có một tên vô lại
Tục danh là Biện Điền,
Trước bị nàng từ chối,
Giờ tức giận, phát điên.

Không ăn thì đạp đổ -
Triết lý hắn rõ ràng.
Hắn lấy một khúc gỗ,
Đẽo bức tượng giống nàng.

Bức tượng quả giống thật.
Hắn đem tặng Trang Vương,
Một tên vua háo sắc,
Khinh luân lý, đạo thường.

Vua cho ngay quân lính
Bắt nàng về triều đình.
Thấy Ngọc Hoa xinh đẹp,
Hắn ép phải lấy mình.  

Nàng Ngọc Hoa không chịu,
Vua dọa chém cũng không,
Một mực nàng chỉ nói:
“Thiếp là gái có chồng!”       

Vua cho đòi Phạm Tải,
Bắt ký giấy nhường nàng.
Vì tội không nhượng vợ,
Vua đã đầu độc chàng

Ngọc Hoa khóc, thương xót
Bên xác chồng thân yêu.
Nàng rạch mặt, cắt tóc,
Mặc áo tang vào triều,

Rồi giả vờ đồng ý
Lấy Trang Vương, để nàng
Có ba năm thanh thản
Thờ chồng và chịu tang.

Hết hạn, vua đòi cưới,
Ngọc Hoa nhảy xuống sông.
Dưới âm phủ, lần nữa,
Nàng lại được gặp chồng.

Rồi hai người thưa kiện,
Quỳ trước điện Diêm La,
Kiện Trang Vương tàn ác
Hại vợ chồng Ngọc Hoa.

Diêm Vương, vua âm phủ,
Vốn là em Trang Vương,
Nhưng ông là vua tốt,
Rất coi trọng kỷ cương.

Xử vụ này, vua nói:
“Thương anh, để trong lòng,”
Ác giả phải ác báo,
“Việc quan cứ phép công!”

Vua nén khóc, quay mặt,
Ném anh vào vạc dầu.  
Một tấm gương xử án
Cho các quan về sau.

Ngọc Hoa và Phạm Tải,
Vì đau khổ, vì oan,
Được Diêm Vương ký lệnh
Cho trở về dương gian.

2.
Vậy là tóm lược hết
Cuốn “Phạm Tải - Ngọc Hoa”.
Nội dung chỉ có thế,
Ngắn gọn và nôm na.

Đây là cuốn sách cổ,
Gần một nghìn câu thơ
Viết theo thể lục bát,
Truyền tụng đến bây giờ.

Như nhiều truyện Nôm khác,
Tác giả tập thơ này      
Còn vô danh, chưa biết.
Thơ dung dị mà hay.

Tôi chỉ muốn con trẻ
Biết vốn cổ cha ông
Ngay từ thời đi học,
Thậm chí cấp vỡ lòng.

Đọc để hiểu nhân nghĩa
Và đạo lý, luân thường,
Để làm người nhân ái
Còn biết yêu, biết thương.

Mục đích rất khiêm tốn
Ham muốn cũng không nhiều.
Các cháu nhỏ đọc nhé.
Ông yêu các cháu nhiều.


TRUYỆN TRÊ CÓC

Viết theo thể lục bát,
Ba trăm chín tám câu,
Trê Cóc là câu chuyện 
Đã có từ rất lâu.

Truyện ngụ ngôn, giáo huấn       
Của tác giả vô danh,
Đời sau thường chuyển thể
Thành văn xuôi, truyện tranh.

Truyện kể rằng xóm nọ
Có vợ chồng Cóc nghèo,
Sống cạnh một ao nước
Trong túp lều vẹo xiêu.

Láng giềng có cô Diếc,
Bác Cua, chú Cá Mè
Ông Ếch, anh Nhái Bén
Và vợ chồng Cá Trê.    

Hai vợ chồng nhà lão
Giàu có nhưng khó gần,
Lại thêm tính hách dịch,
Nên không ai chơi thân.

Một ngày nọ, cô Cóc
Đến mùa sinh, bất ngờ
Đẻ ra một bọc trứng
Trôi trên ao nhờ nhờ.

Rồi từ bọc trứng ấy
Một bầy nòng nọc con
Nở ra, trông thật thích,
Đuôi dài, đầu tròn tròn.

Lão Cá Trê đi dạo,
Tưởng chúng là cá trê
Vì đuôi dài, đầu lớn,
Nên lão bắt mang về.

Vợ chồng Cóc biết chuyện,
Đem Trê kiện lên quan.
Quan giam lão vào ngục,
Dù lão cứ kêu oan.

Bị lính đánh đau quá,
Trê ông bảo Trê bà
Phải lo đường đút lót
Để nhanh chóng được tha.

Thế là lão Lý Ngạnh
Và Chánh Quạ nhận tiền
Cùng rất nhiều lễ biếu,
Rồi chúng đút quan trên.

Trước quan xử: Nòng nọc
Không phải con Lão Trê,
Mà con vợ chồng Cóc,
Nay quan cười hề hề,

Bảo để rồi xem lại.
Rồi quan cử sai nha
Gồm Lý Ngạnh, Chánh Quạ
Xuống tận nơi điều tra.     

Hai đứa này, ta biết,
Do nhận lễ, ăn tiền,
Nên chúng xuống chiếu lệ,
Chỉ đánh chén triền miên.

Chúng bèn xin quan lớn
Thả lão Trê ra ngay.
Quan, cũng nhận hối lộ,
Còn băn khoăn việc này.

Lại nói vợ chồng Cóc,
Không có tiền đút quan,
Nên nhờ anh Nhái Bén
Bày cách gỡ mối oan.

Nhái Bén vốn hay chữ,
Học đến héo quắt người,
Sau khi nghe sự việc,
Nhẩm tính rồi mỉm cười:

“Hai bác đừng lo sợ.
Chờ vài ngày nữa thôi
Mọi việc sẽ sáng tỏ.
Cứ yên tâm tin tôi.”

Hai ngày sau, nòng nọc
Rụng hết đuôi, bình thường
Lại thành cóc, bé xíu
Trông thật là dễ thương.

Sau đó cả nhà cóc
Kéo nhau lên gặp quan.
Giờ con ai đã rõ,
Điều ấy không cần bàn.

Dù đã ăn của đút
Của vợ chồng nhà Trê,
Quan đưa ra mức phạt
Phải nói, cũng rất ghê:

Vợ chồng Trê bị đánh
Mỗi người một trăm roi
Rồi bị đày biệt xứ,
Đày vĩnh viễn, suốt đời.

Còn Lý Ngạnh, Chánh Quạ,
Vì tội thiếu công tâm,
Tức là ăn của đút,
Bị treo chức mười năm.

Còn gia đình nhà Cóc
Thì mở tiệc ăn mừng,
Mời bà con, hàng xóm
Làm một bữa tưng bừng.


TRUYỆN TRƯƠNG VIÊN, PHƯƠNG THỊ

1.
Truyện rằng xưa, làng nọ
Có người tên Trương Viên,
Một chàng trai khỏe mạnh,
Chất phác và rất hiền.

Bỗng lệnh vua ban xuống
Bắt tất cả tráng đinh
Phải đầu quân chiến đấu
Trong quân đội triều đình.

Vợ chàng là Phương Thị,
Vừa đẹp vừa đảm đang,
Rất giỏi bề gia chánh,
Nổi tiếng tốt khắp làng.

Ngày lên đường nhập ngũ,
Khăn ướt, lệ dầm dề,
Chàng dặn vợ, chạy giặc,
Nên tạm lánh về quê.

Và rồi, quả sau đó,
Giặc nổi lên ngút đồng,
Phương Thị đành phận gái
Đưa mẹ về quê chồng.

Gặp muôn vàn trở ngại,
Đường vừa khó, vừa xa.
Nàng là dâu hiểu thảo,
Nhường cơm, cõng mẹ già.

Một sáng nọ, đói khát,
Họ đi qua một nơi,
Thấy dân làng chạy đến,
Với bộ mặt vui cười.

Hai mẹ con được họ
Còn cho ăn uống no.
Có chuyện gì thế nhỉ?
Đang lúc họ tò mò,

Thì một vị bô lão
Liền giải thích thế này:
Mỗi năm làng phải tế
Cho hung thần ở đây

Một cặp mắt phụ nữ.
Trước còn của dân làng,
Sau chuyển thành lấy mắt
Của những người đi ngang,

Tức là người hôm ấy
Đến làng này đầu tiên.
Vậy năm nay hiến mắt
Sẽ là mẹ Trương Viên! 

Phương Thị nghe, hoảng hốt,
Sụp lạy trước dân làng,
Xin được thay cho mẹ.
Rồi họ móc mắt nàng.

Cảm tấm lòng chí hiếu,
Một bà tiên hiện ra,
An ủi nàng rồi tặng
Một chiếc đàn tỳ bà.

Khi trao đàn, bà nói:
“Con quả là dâu hiền.
Nó sẽ giúp con sống
Cho đến ngày đoàn viên.”

Vậy là mù hai mắt,
Phương Thị dẫn mẹ già
Đi xin ăn khắp chợ,
Xin, và chơi tỳ bà.

2.
Lại nói, binh đao hết,
Chàng Trương Viên trở về,
Không thấy vợ và mẹ,
Chàng lên đường về quê.

Tới chỗ làng có lệ
Lấy mắt người cúng thần,
Chàng đau xót khi biết
Mọi chuyện về người thân.

Chàng cất công tìm kiếm,
Tìm mãi, tìm khắp nơi,
Cuối cùng đến khu chợ
Thì gặp được hai người.

Vợ chàng đang ngồi hát,
Chiếc đàn lạ trên tay.
Mẹ chàng xin bố thí
Bằng chiếc bát ăn mày.

Rồi mừng mừng, tủi tủi,
Ba người khóc, ôm nhau.
Nàng Phương Thị khóc mãi,
Đến khi từ hố sâu

Của đôi mắt bị khoét,
Ứa hai cục máu hồng.
Và rồi sự lạ đến,
Trước mặt mẹ và chồng,

Nàng ôm đầu quằn quại.
Đôi mắt mù ngày nào
Bỗng nhiên giờ lại sáng,
Sáng như hai ngôi sao.

3.
Đây là phần tóm lược
Một vở chèo rất hay,
Tích Trương Viên - Phương Thị,
Tôi mới xem gần đây.

Trong các loại hát cổ,
Tôi thích nhất là chèo,
Áo mớ ba, mớ bảy,
Đủ màu, trông thật yêu.         

Là đặc sản Bắc Bộ,
Hóm hỉnh và thông minh,
Chèo đầy chất dân dã,
Có duyên, lại có tình.

Nhân tiện, xin nhắc lại,
Rằng Hoa Lư, Ninh Bình,
Là gốc của chèo cổ,
Có từ thời nhà Đinh.

Và người tạo ra nó
Là bà Phạm Thị Trân,
Một nữ sĩ tài giỏi,
Chắc cũng đẹp tuyệt trần.

Rồi chèo dần phổ biến
Từ Nghệ Tĩnh trở ra
Khắp cả vùng Bắc Bộ,
Thành một dạng dân ca.

Một thế kỷ sau đó,
Khi ta thắng quân Nguyên,
Ta tóm được một chú
Người Mông Cổ, rất hiền.

Chú đánh nhau thì kém,
Nhưng giỏi hát, giỏi đàn,
Nên đã đưa Kinh Kịch
Của Tàu vào nước Nam.

Trước chèo chỉ có nói
Và lời ngâm dân ca,
Nay nhờ chú, thêm hát,
Những câu hát mặn mà.        


SÚY VÂN GIẢ DẠI

1.
Tích “Súy Vân giả dại”
Trong vở chèo Kim Nham
Được xem là kinh điển
Của môn chèo Việt Nam.

Giả dại để chồng bỏ,
Để đi theo tình nhân,
Rồi tình nhân ruồng rẫy,
Cuối cùng phải xin ăn.

Cái giá là thế đấy,
Giá của những cô nàng
Thích tham sung bỏ ngãi,
Thích phú quí, giàu sang.

Vậy mà tôi, thật lạ,
Thương thương cho Súy Vân.
Kiếp nữ nhi bèo bọt,
Chẳng biết đâu mà lần.

2.
Ngày xưa ở Nam Định
Có anh gốc bần hàn,
Tên Kim Nham, hiếu học,
Trọ học ở Tràng An.

Ông quan huyện họ Tể
Có con là Súy Vân,
Một cô gái xinh đẹp,
Nết na và tảo tần.

Cũng vì đức tính ấy,
Tức tảo tần, nết na,
Nàng thích sống giản dị,
Cam chịu phận đàn bà.

Không quen nghĩ sâu sắc,
Ít tiếp xúc với đời,
Chỉ lo bề gia chánh,
Nàng rất dễ tin người.

Thấy Kim Nham học giỏi,
Tướng mạo cũng đàng hoàng,
Ông quan huyện họ Tể
Gả Súy Vân cho chàng.

Mọi chuyện đều tốt đẹp,
Ai cũng thấy hài lòng.
Súy Vân thì hạnh phúc,
Đơn giản vì có chồng.

Thế mà người chồng ấy,
Lần nữa lại đi xa,
Ra kinh thành học tập,
Để mình nàng ở nhà.

Súy Vân đành lẻ bóng,
Chờ chồng và buồn rầu.
Nàng chỉ nghĩ đơn giản,
Vợ chồng phải bên nhau.

Có một gã giàu có
Ở Đông Ngàn, Bắc Ninh,
Tên Trần Phương, đẹp mã,
Và nổi tiếng phong tình.

Thấy Súy Vân xinh đẹp,
Hắn buông lời lẳng lơ,
Còn hứa lấy làm vợ,
Thôi không phải đợi chờ.

Hắn xui nàng giả dại,
Để Kim Nham bỏ nàng,
Sau đấy hắn sẽ lấy,       
Có cưới xin đàng hoàng.

Vốn thơ ngây, nhẹ dạ,
Không quen thiếu đàn ông,
Súy Vân nghe lời hắn,
Giả điên để lừa chồng.

Chàng Kim Nham, tội nghiệp,
Phải vất vả, ưu phiền,
Lo chữa trị cho vợ,
Mà bệnh tình vẫn nguyên.

Không còn cách nào khác,
Theo đúng ý của nàng,
Chàng ký giấy thừa nhận,
Nàng không phải vợ chàng.

Súy Vân, lòng khấp khởi,
Liền đi tìm Trần Phương,
Những tưởng sắp hạnh phúc,
Những tưởng lên thiên đường.

Thế mà thằng vô lại,
Sau khi chiếm được nàng,
Đã thẳng tay ruồng rẫy,
Tráo trở và phũ phàng.

Lòng chua xót, xấu hổ,
Nàng không dám về nhà,
Điên giả thành điên thật,
Ngẫm mà lòng xót xa.

Kim Nham khoa thi ấy
Thi đỗ, được làm quan.
Súy Vân nơi phố chợ
Xin ăn, thân héo tàn.

Một lần, thấy vợ cũ,
Đang xin ăn, thương thay,
Chàng lấy một nén bạc
Giấu dưới bát cơm đầy.

Thấy tên lính lễ phép
Đưa bát cơm cho mình,
Bẻ ra, có nén bạc,
Nàng hiểu hết sự tình.

Xấu hổ và đau đớn,
Nàng gieo mình xuống sông.
Lại thêm một bài học
Về đạo nghĩa vợ chồng.