TRUYỆN QUAN ÂM THỊ KÍNH

 

1.

Trong các truyện cổ tích xưa, tôi nghĩ

Truyện Quan Âm Thị Kính được nhiều người

Biết và đọc, vì có nhiều triết lý

Về nhân tình thế thái, chuyện muôn nơi.

Sao thế nhỉ, sao cuộc đời cứ bắt

Người đàn bà phải gánh chịu buồn đau

Và oan trái, mới được tôn làm phật

Để quanh năm phải mưa nắng dãi dầu?

Trong khi đó, trong đời thường, lặng lẽ

Lo đảm đương các thiên chức đàn bà,

Họ là phật, phật chính danh, cứu thế,

Cứu hàng ngày cuộc sống thật chúng ta.

Họ là phật, hay cũng gần như vậy,

Thế mà ta không kính trọng, tôn thờ.

Cái khái niệm đàn bà và nước mắt

Không vô tình được nhắc mãi trong thơ.

2.

Chuyện kể xưa, có một người đức hạnh

Đã trải qua chín kiếp, chín đời người,

Luôn tu luyện mà vẫn chưa thành thánh,

Nên Thích Ca quyết định kiếp thứ mười

Cho đầu thai thành một trang nhi nữ,

Một gia đình khá giả nước Cao Ly.

Chả là Ngài lần cuối cùng muốn thử

Để cho thành Bồ Tát của Mầu Ni.

Cô bé ấy được sinh ra như ý,

Được đặt tên Thị Kính, lớn, đến ngày

Được gả chồng, thư sinh Sùng Thiện Sỹ,

Quả trai tài gái sắc, hiếm xưa nay.

Một tối nọ, vợ ngồi bên may vá,

Chàng thư sinh nằm đọc sách, và rồi

Chàng ngủ thiếp, thấy sợi râu trên má

Mọc khá dài, lại mọc ngược, khó coi,

Sẵn con dao, nàng cầm lên định cắt

Thì chồng nàng chợt tỉnh, vội kêu lên

Vì thầy vợ đang dí dao vào mặt,

Giết anh ta - một tội ác đê hèn!

Bỏ ngoài tai lời thanh minh của vợ,

Chàng thư sinh cùng bố mẹ, ông bà

Cứ một mực kết tội nàng vô cớ,

Rồi dắt nàng đem trả lại thông gia.

Thật nhục nhã, thật đau lòng, hơn thế,

Thật oan sai nhưng không biết làm gì,

Để giải oan và đền ơn bố mẹ,

Nàng cuối cùng đã quyết định ra đi,

Đi lặng lẽ, không một người hay biết,

Để than ôi, lần nữa lại đề tài

Của đàm tiếu, rằng hư thân, mất nết,

Nàng bỏ nhà, bỏ cha mẹ theo trai.

Nàng cởi bỏ bộ áo quần phụ nữ

Rồi cải trang thành nam giới, cạo đầu

Xin vào tu trong ngôi chùa Vân Tự,

Nguyện một lòng nương cửa phật dài lâu.

Sư trụ trì lâu năm ngôi chùa ấy,

Vốn vị tha, đã chấp nhận, và nàng

Được đổi tên thành Kính Tâm, từ đấy

Cuộc đời nàng lặng lẽ lật sang trang.

Tưởng như vậy đã yên xuôi mọi nhẽ,

Thế mà không, lại tai họa bất ngờ.

Trong làng ấy có một cô gái trẻ

Tên Thị Mầu, khá nhẹ dạ, ngây thơ.

Cô là con một phú ông có cỡ,

Theo mẹ cha lên lễ phật, và rồi,

Thấy Kính Tâm, bèn thầm yêu trộm nhớ,

Cũng nhiều lần tỏ tình ý, than ôi,

Nhà sư trẻ Kính Tâm không đáp lại,

Khiến cô ta rất thất vọng, buồn rầu.

Vốn lẳng lơ, và trong cơn tự ái,

Đã tư tình với đầy tớ, về sau

Đến ngày tháng, bụng to, làng phạt vạ.

Bị người ta căn vặn mãi, cô này

Bèn đổ lỗi cho Kính Tâm tất cả.

Thế là nàng, dẫu lý đúng, tình ngay,

Vẫn bị đánh rất đau, và sư cụ

Phải đứng ra xin nộp phạt, thế là

Được về chùa, không sống trong phòng cũ,

Mà ở ngoài mái chái, tít đằng xa.

Cái nhân vật Thị Mầu này, phải nói,

Gian thì gian, nhưng thú vị. Sau này

Được sân khấu tô vẽ thêm, rất nổi

Và cũng thường được nhắc đến xưa nay.

Một hình tượng dân gian vui, dân dã,

Nhất là khi có Mẹ Đốp đi kèm,

Vừa chua ngoa vừa lẳng lơ mà ả

Nhận được nhiều tán thưởng của người xem.

Khác Thị Kính suốt đời luôn nhẫn nhục,

Thị Mầu ta thì phản kháng, bất cần.

Một biểu tượng đấu tranh đòi hạnh phúc,

Đậm chất người, đầy sức sống, vân vân...

3.

Khi Thị Mầu sinh con trai, đứa bé

Bị phú ông bắt trả lại nhà chùa,

Trả Kính Tâm lúc này đang lặng lẽ

Ngồi một mình niệm Phật giữa ban trưa.

Nghe tiếng khóc, nàng đi ra, chợt thấy

Đứa con trai bị bỏ lại bên đường,

Còn Thị Mầu thì bước đi như chạy.

Vồn là người trắc ẩn, động lòng thương,

Nàng Thị Kính, tức Kính Tâm, vội vã

Đem về nuôi, từ đó một mình nàng

Vừa chịu nhục, vừa khổ tâm, vất vả

Bế con đi xin bú sữa khắp làng.

Khi thằng bé lên ba, ngoan, giống “bố”,

Cũng là khi Đức Phật Tổ nghĩ thầm:

Con người này nhận đủ phần đau khổ,

Đã đến ngày thành Bồ Tát Quan Âm.

Liền sau đó, thấy toàn thân bải hoải,

Sư Kính Tâm, không đau đớn, nhẹ nhàng,

Nằm xuống chết, có phong thư để lại

Nhờ con trai đưa đến hộ nhà nàng.

Lúc liệm xác chôn cất nàng, hết thảy

Rất ngạc nhiên và cũng rất đau lòng

Khi thấy nàng là nữ nhi. Nghe vậy

Người trong làng kéo nhau đến rất đông.

4.

Trong khi đó, thư sinh Sùng Thiện Sỹ,

Nhờ bức thư nàng gửi lại, lúc này

Biết mình sai, liền vội vàng chuẩn bị

Kíp lên đường đến dự lễ ma chay.

Sư trụ trì cùng nhà chùa làm lễ

Để giải oan cho Thị Kính; dân làng

Bắt phú ông chi tiền mua vật tế,

Còn Thị Mầu phải theo bước xe tang.

Bỗng đột nhiên một đám mây ngũ sắc

Từ trên cao hạ xuống đúng ngang tầm

Chiếc quan tài, Phật Thích Ca nghiêm khắc

Cho nàng thành một Bồ Tát Quan Âm.

Lại nói chuyện thư sinh Sùng Thiện Sỹ,

Rất đau lòng, khi kết thúc ma chay,

Muốn suốt đời được thảnh thơi yên nghỉ,

Đã đi tu, và ở lại chùa này.

5.

Nàng Thị Kính vậy là lên thành phật,

Nhưng than ôi, vẫn còn đó trên đời

Nhiều đau khổ và rất nhiều nước mắt,

Cũng rất nhiều những đứa bé con rơi.

Ít hy vọng nhiều người nơi hạ thế

Một ngày kia thành Bồ Tát, và Bà,

Dẫu nghìn mắt và nghìn tay, có thể

Cứu loài người thoát nỗi khổ trầm kha.                   

Vâng, rất ít, nhưng vẫn còn hy vọng

Và chúng ta phải cố bám, chừng nào

Ta còn khổ, nghĩa là ta còn sống,

Vì cuộc đời vẫn vậy, biết làm sao...