THÁI BÁ TÂN: THƠ CỔ BA TƯ - KHAYYAM

Ôma Khayyam sinh năm 1040 ở thành phố Nissapurê (miền đông Iran ngày nay), lớn lên nổi tiếng khắp cả vùng Trung Á rộng lớn như một nhà triết học, toán học, thiên văn học kiệt xuất của thời đại. Ông được vua chúa nhiều nước mời đến triều đình làm việc, là tác giả một loạt tác phẩm quan trọng về vật lý và toán học. Cuộc đời ông đầy những năm tháng lưu lạc và gian khổ. Ông đi nhiều, lang thang hết nước này đến nước khác, cuối cùng trở về thành phố quê hương và mất ở đó vào năm 1112. Hiện nay vẫn còn giữ được lăng mộ của ông ở Nisapurê.

Ôma Khayyam chỉ viết thơ trong những phút rảnh rỗi và buồn chán. So với các công trình khoa học, di sản 450 bài bốn câu (rubai) của ông không lớn. Cho mãi tới thế kỷ 19, khi chưa được người châu Âu “phát hiện”, ông hầu như chỉ được biết đến như một nhà khoa học. Sau sự phát hiện đó, nghĩa là sau bản dịch tiếng Anh 75 bài của Fitzgerald (1809 - 1883) năm 1859, ông “đột nhiên” trở thành nhà thơ nước ngoài được ưa thích nhất ở châu Âu và châu Mỹ. Lúc ấy đã xuất hiện, có nơi còn giữ đến ngày nay, nhiều quán rượu và câu lạc bộ say mang tên ông. Số thứ tự các bài do người dịch đặt.

Tôi đã đi nhiều nơi, và nhiều điều tôi thấy,

Tôi cứ tưởng rằng tôi biết rất nhiều, tuy vậy,

Tôi chỉ biết rằng tôi không biết một điều gì -

Cái sự thật cuối cùng tôi tìm ra thế đấy.

Tôi quần quật quanh năm như một thằng nô lệ.

Cái trường học cuộc đời với tôi không phải dễ.

Mà cuộc - sống - người - thầy nghiêm khắc quá, thành ra

Nay tóc bạc, than ôi, tôi vẫn anh trò bé.

Trước mắt tôi là cuộc đời đau khổ,

Là bầy người đang tranh nhau xuống mộ,

Là vua chúa uy nghiêm, là mỹ nữ tuyệt vời

Đang làm mồi cho giun ăn dưới cỏ.

Tôi bỗng nghe tiếng đất kêu thảm thiết

Dưới chân anh thợ vắt bình mỏi mệt:

"Ôi chớ dẫm lên tôi, vì chỉ mới hôm qua,

Mới hôm qua tôi là người chưa chết"

Bởi cái chết đời này không thể ai gia hạn,

Bởi thượng đế bắt ta phải lo âu, buồn chán,

Bởi đời này tất cả rất mong manh,

Thì thử hỏi cần gì phải khóc than, các bạn?

Sà vào đĩa người ta là xấu hổ.

Đừng như nhặng tham ăn mà mạng bỏ.

Khayam tôi thà nhìn đói còn hơn

Để thằng đểu hắn cho ăn như chó!

Ai cũng biết là Khayam già yếu,

Ai cũng biết là Khayam nghiện rượu,

Nhưng chẳng ai hay chính nhờ rượu, Khayam

Mới thắng nổi cái buồn và cái yếu.

Khi đang tỉnh, như cua, tôi cứng đờ, gượng gạo.

Nhưng khi say đầu óc tôi không tỉnh táo,

Nên khoảng cách thiên thần giữa tỉnh và say

Là cái đích tôi tôn thờ, tôi mộng ảo.

Tất cả hoa đời này cho anh đang nở rộ.

Nhưng đừng tin hoa nào - tất cả là cám dỗ.

Anh cứ việc hái hoa, nhưng nên nhớ sau này

Người ta cũng hái anh vào một ngày nào đó.

Ngôi nhà cuộc đời Ra - Vào hai cửa rộng.

Ngôi nhà đầy buồn, đầy lo mà trống rỗng.

Hạnh phúc ư? Chỉ một phút, ích gì .

Hạnh phúc là người không sinh ra, không sống!

Công việc chẳng ra sao, quả đời tôi không dễ.

Không yên tĩnh tâm hồn, không lâu đài tráng lệ.

Chỉ bất hạnh, lo âu là được phép tha hồ...

Thì tôi cũng cảm ơn đức Alla vì thế.

Liệu thằng tôi phải còng lưng bao lâu?

Đến bao giờ tôi được nghỉ, bao lâu?

Tôi thở dài hỏi mình, nhưng khốn nỗi

Tôi đang còn được thở dài bao lâu?

Đừng thấy sang mà ghen, đừng thấy vàng mà hám.

Trời rực rỡ bình minh, nhưng hoàng hôn sẽ xạm.

Với cuộc đời này ngắn ngủi, phù hoa,

Hãy bình tĩnh mà xem như món hàng mượn tạm.

Bỏ nhà thờ, anh em, ta vào quán.

Trước ông chủ ta cầu kinh không nản.

Cuộc sống ta, ta để mất ở nhà thờ,

Giờ lại thấy trong cốc này, các bạn.

Ở đời này khi say là tốt nhất.

Nghe cô gái hát hay là tốt nhất.

Và tốt nhất là người được suy nghĩ tự do,

Bao điều cấm không hay là tốt nhất.

Hãy coi chừng các cô mắt long lanh, má đỏ,

Vì cái đẹp, tình yêu; hai ngọn nguồn đau khổ.

Cái đẹp, tình yêu không vĩnh cửu, lâu bền,

Đến bắt anh buồn đau rồi bay đi theo gió.

Thằng nghèo tưởng mình là vua, khi say.

Con gà tưởng mình là công, khi say.

Và khi say người già thấy mình trẻ lại,

Người trẻ thông minh như người già, khi say.

Ta, bầy rối dễ thương, bé nhỏ

Cho thượng đế dật dây, thế đó,

Thượng đế đưa ta lên sân khấu cuộc đời,

Và diễn xong, lại đá ta vào xó.

Hạnh phúc là cái gì? Chẳng là gì, đúng thế.

Chết, anh để lại gì? Chẳng để gì, đúng thế.

Tôi đã sống say sưa, tất cả tưởng của mình,

Nhưng nhìn kỹ hóa ra chẳng có gì, đúng thế.

Anh chàng kia cứ luôn miệng: Tôi đậy!

Đồng tiền vàng kêu xủng xoẻng: Tôi đây!

Nhưng chưa kịp làm gì, anh chàng kia đã thấy

Thần chết chờ bên cửa sổ: Tôi đây!

Trên đời này anh thông minh, lỗi lạc? Thì đã sao!

Và luôn luôn làm gương cho người khác? Thì đã sao!

Trên đời này anh định sống một trăm năm?

Và nhất định phải lâu hơn người khác? Thì đã sao!

Cả vương quốc Trung Hoa, cốc rượu này đáng giá.

Cả vườn tiên đầy hoa cốc rượu này đáng giá.

Cay đắng tất nhiên là mùi vị cốc này,

Nhưng tuy thế còn hơn bao ngọt ngào xảo trá.

Đừng cầu xin tình yêu khi anh yêu tha thiết.

Đừng đến nhà người yêu khi anh yêu tha thiết.

Cứ bơ đi, bơ đi, như anh chẳng cần gì.

Có làm thế người yêu mới yêu anh tha thiết.

Địa ngục, thiên đường đều trên trời - nghe bảo thế.

Nhưng, ngẫm soi mình, tôi lại cho -hông hẳn thế.

Địa ngục, thiên đường không phải ở đâu đâu,

Mà ở hai phần trái tim ta, vâng quả thế.

Nếu gặp may, anh giàu và mạnh nhất,

Đủ can đảm đấu tranh cho sự thật,

Thì cũng xin chớ trách giận những người

Vì sự thật, không muốn đầu bị mất.

Cầm chiếc bình trên tay, tôi khoái trá

Cười, giơ cao, ném tung vào tảng đá.

"Này, đừng quên, - bình nói, - một ngày kia

Rồi người ta cũng ném anh vào đá!"

Thà uống rượu cho tiêu tan mệt mỏi,

Hơn buồn đau nhớ ngày xưa chói lọi.

Khi không say anh tự trói lòng mình,

Nhưng chén rượu sẽ giúp anh cởi trói.

Là ảo ảnh - cuộc đời, nhưng phải vui mà sống.

Trong rượu và ăn chơi, vâng phải vui và sống.

Anh chỉ sống một giây rồi sẽ chết, nhưng anh

Dù chỉ một giây thôi, cũng phải vui mà sống.

Giữa quỉ sứ và thiên thần - chỉ một giây ngắn ngủi.

Giữa kết thúc và bắt đầu - chỉ một giây ngắn ngủi.

Nhưng hãy quí giây kia ngắn ngủi, giữ cho mình,

Vì cuộc đời trước sau chỉ một giây ngắn ngủi.

Đau khổ cần cho óc và tim

Như muốn sáng, ngọc cần bóng đêm.

Anh buồn đau, và lòng anh trống rỗng?

Nhưng lòng anh đầy lại, rồi anh xem.

Một hiền triết bảo tôi khi tôi ngủ:

"Hạnh phúc trong mơ chưa ai hay, thôi đủ!

Ngủ là chết khác gì, thôi hãy dậy, Khayam.

Sau khi chết tha hồ anh sẽ ngủ!"

Giữa sa mạc cuộc đời anh trần truồng lê bước,

Thế mà anh còn kiêu, quả là anh hài hước.

Mỗi bước anh đi anh tính toán kỹ càng,

Nhưng mỗi bước anh đi trời từ lâu định trước.

Bí mật cuộc đời tôi và anh không biết.

Chỉ biết rượu và tình yêu bất diệt.

Thế giới ra sao thì cũng thế mà thôi,

Vì trước sau tôi và anh cũng chết.

Từ địa ngục, thiên đường, xưa nay và mãi mãi

Chưa có ai chết rồi đã một lần quay lại

Anh có tội hay không, nghèo đói cũng như giàu.

Bỏ thế giới này đi đừng mong ngày trở lại.

Tim biến ta từ lâu thành nô lệ.

Gánh buồn đau trên vai ta lớn thế.

Thử hỏi ta sinh, ta sống để làm gì,

Khi dù muốn, đổi đời ta chẳng thế?

Cả những người thông minh và tiếng tăm đến thế

Mà bóng tối xung quanh muốn đuổi đi - không thể.

Đêm họ kể ta nghe bao chuyện lạ trên đời,

Xong rồi lại lên giường như chúng ta, cũng thế.

Không thiên đường, không địa ngục - Ôi trái tim của tôi!

Không đau buồn, không hạnh phúc - Ôi trái tim của tôi!

Đừng hy vọng, đừng chờ mong - Ôi trái tim của tôi!

Đừng lo âu, đừng nhẫn nhục - Ôi trái tim của tôi!

Cuốn sách đời tôi trang cuối cùng đã lật.

Chỉ sót lại nỗi buồn của những ngày vui nhất.

Như con chim, tuổi trẻ đến lúc nào,

Và không biết lúc nào, đã lại vù bay mất.

Chúng ta chết, than ôi, công danh không để lại.

Mà trái đất cứ quay và còn quay mãi mãi.

Trước đã chẳng có ta, rồi cũng thế sau này.

Đời chẳng tốt, tồi thêm vì chúng ta tồn tại.

Sáng ngủ dậy hoa hồng tôi ửng đỏ.

Hoa hồng tôi đang nở tròn trước gió,

Nhưng than ôi, vừa mới nở, hoa tàn -

Trời độc ác bắt hoa tôi thế đó.

Anh có biết về gì gà đang gáy?

Hay gà kêu: Người chết rồi không dậy?

Thêm một đêm không trở lại, đã qua,

Anh thì ngủ, không quan tâm điều ấy?

Ôi, thượng đế, tôi chán rồi cái đói,

Tôi chán rồi bao hão huyền mong mỏi.

Hãy cho tôi cuộc sống khác tốt hơn,

Nếu thượng đế toàn năng như vẫn nói.

Chúng ta sống lẽ nào đê tiện thế,

Cho dục vọng suốt đời là nô lệ?

Thử hỏi xưa nay ai mong ước của mình

Thỏa mãn hết mọi điều lớn bé?

Là nguyên nhân mọi đau buồn vui sướng,

Tốt rồi tối, rồi đê hèn, độ lượng -

Con người ta đa dạng giống như đời,

Khi quá nhỏ, khi lớn không thể tưởng.

Tôi với anh là mồi, và đời là cái bẫy,

Ai biết vì sao đuổi lùng ta như vậy.

Đời gây nên bao cái xấu trên đời,

Rồi đổ lỗi cho chúng ta làm bậy!

Khi cung điện, bạc vàng, bao cái hay, cái dễ

Ngài đem cho thằng ngu, thằng hại đời như thế,

Và bắt kẻ ngay hiền phải nô lệ kiếm ăn.

Thì công lý của ngài, tôi đếch cần, thượng đế.

Nếu cứ vậy suốt đời anh chỉ tìm lạc thú.

Lo rượu, gái, vui chơi, lo tiền tài có đủ,

Thì tất cả trước sau anh cũng bỏ mà thôi.

Vì đời là giấc mơ - đến bao giờ anh định ngủ?

Kìa mây đen lại đang rơi nước mắt!

Khi không say nhìn cảnh này buồn thật.

Vì hôm nay tôi trên cỏ nằm chơi,

Nhưng ngày mai tôi đã nằm dưới đất.

Hãy tìm rượu, quẳng sách kinh ở đấy.

Chân lý nhà chùa trong cốc này mới thấy.

Sư không ôm nổi váy đời mình,

Thì hãy lại ôm váy nàng kia vậy.

Tìm rượu ngon, tìm cái vui, cái lạ,

Tôi bỗng thấy bông hồng khô trong lá.

"Ôi hoa ơi, sao nông nỗi thế này?"

"Vì trước kia tôi say và vui quá".

"Ôi vì sao - hoa hồng kêu trong máy, -

Nỡ ép tôi thành dầu thơm như vậy?"

"Thành nước mắt suốt đời - Họa mi nói cùng hoa -

Là cái giá một ngày ngươi vui đấy!"

Giữa vườn hoa, người yêu, ly rượu nhỏ -

Là thiên đường xưa nay tôi muốn có.

Khi chưa ai được hưởng thú trên trời,

Thì vui tạm dưới này, trên bãi cỏ.

Xem cây thông lưỡi nhiều như vậy

Mà đứng im - phải khen thông điều ấy.

Còn anh kia, chỉ một lưỡi mà thôi,

Mà lắm mồm - kể điều này nên thấy.

Số mệnh đuổi, cuộc đời ngắn ngủi đã trôi qua.

Hờ hững, hững hờ như ngọn khói, đã trôi qua.

Dù hạnh phúc chưa hay và đau khổ chịu nhiều,

Tôi vẫn tiếc cuộc đời ngắn ngủi đã trôi qua.

Sau cơn mưa, hoa hồng chưa khô.

Trong tim tôi nhiệt tình chưa khô.

Đóng quán sớm làm gì, ông chủ,

Nắng còn vương trên kính, chưa khô.

Chỉ là bóng những gì anh đang thấy.

Chỉ cái vỏ bề ngoài anh đang thấy.

Không ai thấy phần trong, đừng cố thấy làm gì.

Hãy ngồi xuống mà uống bia đi vậy.

Tôi uống rượu không phải vì thích uống,

Cũng chẳng phải để tìm vui tôi uống.

Tôi uống vì nay tất cả trên đời

Tôi muốn quên, để giải sầu tôi uống.

Như tuột khỏi lưỡi câu, đời bỗng vụt trôi qua.

Như trong một đêm say, đời ảm đạm trôi qua.

Mỗi giây phút cuộc đời lâu ngang bằng sáng thế,

Như cát qua kẽ tay, đời lặng lẽ trôi qua.

Nếu anh có giữa đời này chó má

Một miếng bánh, một túp lều lợp rạ.

Và anh chẳng hầu ai, không ai phải hầu mình,

Thì chắc chắn đời anh vui hơn cả.

Cứ la cà hết quán này, quán nọ,

Suốt đời say, tự do như ngọn gió.

Hãy cầm dao đứng đón dọc đường,

Cướp thằng giàu mà chia cho kẻ khó.

Nếu thằng tôi mà là thượng đế,

Thì đời này tôi quyết không để thế.

Đời khác tốt hơn tôi dựng mới hoàn toàn,

Và chỉ quý những người ngay, tử tế.

Tôi yêu hoa hồng bằng tình yêu của tôi,

Tôi tưới hoa hồng bằng nước mắt, mồ hôi,

Khi hoa nở, người hái hoa, ôi thượng đế,

Sao là ai mà không bao giờ tôi?

Trái tim là anh mù, luôn chui đầu vào bẫy,

Để cám dỗ gạt lừa, để thiên thần xúi bậy.

Trong nhà thờ làm lính mới không vui,

Thà ra quán, Khayam, mà làm vua ở đấy.

Trước cám dỗ tầm thường tôi mãi là nô lệ, than ôi!

Và hối hận rất nhiều để đời trôi như thế, than ôi!

Cả khi được thánh thần tha tội chết, chắc tôi

Vẫn xấu hổ, trước thánh thần, có lẽ, than ôi!

Vào đời này tôi như chim sa bẫy,

Đầy buồn lo và đau thương như vậy.

Trong lồng nhỏ cuộc đời nơi không có đường ra,

Ta lạc vào mà không hay điều ấy.

Người thông minh không tham tiền, liêm khiết,

Nhưng thông minh mà không tiền cũng mệt:

Bông hồng giàu trong tủ kính đẹp sao,

Bông lau nghèo bên ao đang lụi chết.

Tôi muốn quên người yêu nay phụ bạc.

Tôi muốn quên để được yêu người khác,

Nhưng nước mắt than ôi, không muốn thế, cứ trào,

Như muốn che không cho nhìn người khác.

Này anh ngốc, anh đang sa vào bẫy

Của cuộc đời rất phù hoa, tôi thấy.

Anh đi đâu vội thế? Hãy cho tôi

Một cốc rượu rồi đường anh, anh cứ chạy.

Anh nổi danh - người ta chê nhìn đời nửa mắt.

Anh hiền từ - người ta chê giả vờ chân thật.

Nên theo tôi, không ai biết đến mình,

Và mình chẳng biết ai là tốt nhất.

Không sợ chết, không trách đời khổ quá,

Không hy vọng lên thiên đường xa lạ.

Tâm hồn tôi, tôi mượn tạm Alla,

Hết hạn mượn, yên tâm, tôi sẽ trả!

Trước mặt mọi người anh làm tôi phải bẽ.

Anh gọi tôi thằng say và mắng tôi thậm tệ.

Được, không sao, tôi có thể nghe anh,

Nhưng anh xứng hay chưa để gọi tôi như thế?

Mày là đĩ rất đáng khinh - vua nói.

Con đĩ đáp: thưa vâng, tôi chẳng chối,

Nhưng vua hãy làm ơn ngắm lại chính mình,

Xem có đúng như bắt tôi phải gọi?

Hãy coi chừng đôi bàn tay số phận.

Kiếm thời gian đang treo kia, cẩn thận.

Khi cuộc đời đút kẹo ngọt cho anh -

Có thuốc độc, đừng ăn! Luôn cẩn thận!

Anh được chọn làm người trong cuộc sống.

Làm cha cố - hẹp hòi, làm quan tòa - trống rỗng.

Tôi khuyên anh chỉ mỗi một điều này:

Ai cũng được, nhưng tấm lòng phải rộng.

Ơ đời này nhiều tai ương nghiệp chướng,

Tôi cầu trời hãy ban ơn, độ lượng,

Trời không nghe, chỉ quý những thằng ngu,

Nhưng tôi đâu thông minh như trời tưởng!

Người là một mớ điều mâu thuẫn nhất:

Tay cốc rượu, tay sách kinh nắm chặt.

Và cứ thế yên tâm, ta sống chẳng hay mình

Nửa ngoan đạo, nửa coi khinh trời phật.

Ta từ đâu, đi đâu, không ai biết.

Ta sống để làm gì? Không ai biết.

Ôi xưa bay bao kẻ cháy thành tro,

Và ngọn khói bay đâu - không ai biết.

Trong hư ảo đời này bao lâu tôi phải bước?

Đến bao giờ tôi thôi không làm anh hài hước?

Tôi chán lắm rồi cái cặn bã nhà ngươi,

Như cặn rượu cốc kia, ước gì tôi đổ được!

Tôi chỉ cần tình yêu, chứ không cần tôn giáo, ồ không.

Tôi là anh thường dân, không vua quan, trượng lão, không.

Và mảnh giẻ che thân tôi đang khoác lên người

Không phải lụa, không uy nghi quần áo, ồ không.

Trên đời này ai là không có lỗi?

Ta sinh ra để gây bao thứ tội.

Thượng đế tất nhiên bắt tội lại chúng mình,

Nên thượng đế khác gì ta mà nói!

Ta không thể ngăn thời gian, không thể, cả anh và tôi.

Và cũng chết như nhau thôi, cũng thế, cả anh và tôi.

Nhưng khi ta nâng cốc rượu, tức là

Chân lý ở trong tay ta, quả thế - cả anh và tôi.

Dù bị cấm, rượu ngon là cám dỗ.

Được người yêu đưa cho - càng cám dỗ.

Cả thế gian là quán rượu đắt hàng,

Gì bị cấm, xưa nay đều cám dỗ.

Anh thất tình và rồi anh buồn đau? Cứ phớt lờ tất cả.

Khóc làm gì ta hãy uống cùng nhau! Cứ phớt lờ tất cả.

Khi không say, tôi buồn than không ít,

Nhưng khi say, tôi đếch cần, hơi đâu! Cứ phớt lờ tất cả.

Người hiểu biết, có tài, người ham mê khoa học

Phải đi vắt sữa dê... Nhìn đời mà phát khóc.

Làm thông minh là dại dột đời này -

Cái đầu giỏi rẻ hơn cả củ hành ngu ngốc.

Không ít người trước cô, xin nói thật,

Nổi tiếng đẹp và giàu sang bậc nhất,

Thế mà nay đều chết hết, và cô

Cũng sống vội để chóng thành bụi đất.

Hết bạn rồi thù - tất cả đã ra đi.

Ác thiện, vui buồn - tất cả đã ra đi.

Nhưng cũng phải yên tâm với những gì còn lại,

Dù trước hoặc sau, tất cả cũng ra đi.

Tôi vừa gặp một anh nghèo vui vẻ.

Anh ta khinh cả nhà thờ, thượng đế.

Pháp luật, lương tâm, sướng khổ bất cần...

Ai từng thấy anh nào can đảm thế?

Nếu phải chết - chỉ một lần phải chết.

Nên hãy chết một lần cho được biết.

Anh chẳng qua - một tí thịt, tí hồn,

Mà sợ mất? Chết đi! Đừng sợ thiệt!

Thật đáng thương cho trái tim không yêu.

Thật đáng thương cho trái tim đang yêu.

Nếu anh sống ngày nào mà không say ngày ấy.

Thì đời anh, anh để hoài bao nhiêu.

Hơn một nửa bạn bè tôi đã chết,

Số phận ta đều giống nhau phần kết.

Không ít kẻ cùng ta mới nâng cốc hôm nào,

Thế mà cốc đời mình nay uống hết.

Thế giới này, vân, do đâu mà có?

Đấy, câu hỏi đức Alla đã đố.

Các bác học thi nhau tranh cãi khá là nhiều

Nhưng cuối cùng cũng không ai biết rõ.

Ê, hiền triết, hãy nhìn kia, cậu bé

Đang nghịch cát, phá rồi xây vui vẻ.

Hãy bảo cậu ta nên cẩn thận, chớ đùa

Với cát bụi những trái tim đẫm lệ.

Đừng khóc những gì hôm qua anh để mất.

Dùng cân hôm qua đo hôm nay là không thật.

Đừng tin hôm qua, cũng đừng tin ngày mai -

Chỉ tin hôm nay, thế mới là đúng nhất.

Ai dễ tin sẽ lầm đường, phạm lỗi.

Ai suy nghĩ - sẽ hồ nghi, mệt mỏi.

Nhưng tôi sợ ngày kia thượng đế nói: Chúng mày

Đều ngu ngốc, cả hai cùng lạc lối.

Thà nghèo đói, xin ăn hay chịu chết

Chứ không kiếm thức ăn thừa chưa hết!

Đừng cam tâm làm con chó chờ ăn

Bên chân kẻ có chức quyền đáng ghét.

Ta thời bé tìm thầy học chân lý,

Như bây giờ trò tìm ta. Thiết nghĩ

Chân lý ở đâu? Ta từ nước mà ra,

Rồi thành gió - Thế thôi, thưa các vị.

Chẳng là gì núi cao và suối chảy.

Chẳng là gì những ước mơ nồng cháy.

Và những gì ta tha, nhặt về hang

Đều cũng chẳng, chẳng là gì hết thẩy.

Thôi, vĩnh biệt cái lồng đời đau khổ,

Chẳng có gì là vững bền trong đó,

Mặc những người định sống một nghìn năm

Sẽ nhìn theo, cười chê tôi này nọ.

Thưa thượng đế đầy uy quyền, xin hỏi:

Sao chúng tôi không sống lâu nghìn tuổi?

Nếu hoàn thiện, chúng tôi, sao phải chết, phải buồn?

Còn nếu không, ai là người có lỗi?

100

Thay mặt trời để chiếu sáng khắp nơi - tôi không thể.

Thành thông minh hiểu bí mật cuộc đời - tôi không thể.

Tôi chỉ nhặt ngọc trai trong biển ý và từ,

Nhưng xâu chúng thành vòng, than ôi, tôi không thể.

101

Một số yên tâm với cuộc đời có thật.

Một số ước mơ cuộc đời sau khi mất.

Mà cái chết là bức tường, khi đang sống không ai

Biết được những gì bức tường kia che khuất.

102

Nếu ta sống vì cái gì - tôi biết,

Tôi sẽ biết vì cái gì ta chết.

Những cái than ôi tôi chẳng biết lúc này,

Sau khi chết tôi không hy vọng biết.

103

Cứ yêu đi, cứ say đi, bởi lẽ

Không dại gì làm vua quan bệ vệ.

Thượng đế trên cao, tôi thừa biết, đếch cần

Cả râu tôi, cả ria anh đẹp thế.

104

Tôi - số phận bắt suốt đời phải khổ.

Anh thì sướng hết ngày này, ngày nọ,

Nhưng chớ vội yên tâm, nên cẩn thận, vì đời

Tráo trở lắm, đang chờ anh đâu đó.

105

Thật tội nghiệp những người than với khóc,

Hay để bụng, cứ bắt mình khó nhọc.

Hãy hát đi khi chưa đứt dây đàn.

Hãy uống đi chừng nào chưa vỡ cốc.

106

Nếu tự tôi, tôi đã không vào đây.

Nếu tự tôi, tôi không ra khỏi đây.

Cũng không sinh trên đời, nếu tự tôi quyết định,

Không bao giờ đi đâu, không ở đây.

107

Bằng cái đẹp, bằng hương hoa, đời này

Đã trót làm Khayyam yêu và say.

Nhưng dòng suối của cuộc đời cứ cạn,

Muốn hay không, anh cũng đành bó tay.

108

Tim ta ơi, đời này yêu giả dối,

Tình thương yêu tim sẽ không kiếm nổi.

Cũng thế xưa nay chưa có thuốc chữa buồn,

Mà cũng chẳng có đâu đừng kiếm vội.

109

Hãy mang rượu ra đây, đừng ỡm ờ!

Rót nữa đi, rót đầy, ngay bây giờ!

Già không nên giả vờ không uống,

Vì không uống lúc này thì bao giờ?

110

Với người chết không có gì quan trọng -

Rượu hay nước, tình yêu hay cuộc sống.

Sau cái chết chúng ta, như trăng khuyết, trăng tròn.

Hàng vạn lần giữa đời này biến động.

111

Cái thượng đế đã cho, thôi giữ lấy.

Không thể bớt, không thể thêm, đành vậy.

Chỉ cốt dùng sao có lợi nhất cho mình

Để không cướp, không phải vay ai đấy.

112

Rót nữa đi, chủ quán, rót vào đây

Thứ nước thần tôi uống đến kỳ say.

Cho đến khi con người tôi bèo bọt

Bị vắt thành chiếc cốc cầm trên tay.

113

Nếu đời tôi nằm trong tay thượng đế,

Và không ai thèm hỏi tôi như thế,

Thì rót đi, rót thêm nữa, nỗi buồn

Tôi cùng uống theo cốc này luôn thể.

114

Sáng, tỉnh dậy, bắt tay nhau, hãy cố

Quên những cái vẫn làm ta đau khổ.

Hãy hít sâu bầu không khí trong lành,

Hít đầy ngực, chừng nào đang biết thở.

115

Cá hỏi vịt: Dòng nước kia đang chảy

Có bao giờ lại đây cho ta thấy?

Vịt trả lời: Khi bị nấu trong xoong,

Xoong sẽ nói cho cô hay điều ấy.

116

Đừng giận dữ, oán người, sa nét mặt,

Đừng thấy tiền mà cúi đầu sát đất.

Nếu bạn anh, anh không giúp kịp thời -

Cửa nhà anh, sau này anh cũng mất.

117

Tôi bị gọi là thằng say - Quả đúng thế,

Thằng bất lương, thằng mặt dày - Quả đúng thế.

Nhưng tôi vẫn là tôi, ai nói gì mặc kệ,

Vẫn là Khayam này! - Quả đúng thế.

118

Hỡi hiền triết, gặp thằng ngu nói láo,

Khi đêm đen là bình minh hắn bảo,

Thì cũng hãy vờ ngu, đừng cãi hắn làm gì,

Vì bây giờ thông minh là ngu, là phản đạo.

119

Như mặt trời luôn cháy mà không tắt - tình yêu là thế.

Như con chim giữa bầu trời xanh ngắt - tình yêu là thế.

Than thở, đau buồn chưa thể gọi tình yêu.

Phải dám chết vì tình can đảm nhất - tình yêu là thế.

120

Cỏ nhú xanh và hoa hồng hé đỏ.

Trong nụ vui sẽ có mầm đau khổ,

Vì chúng ta chưa kịp ngoái lại nhìn,

Hoa đã héo, đã có người cắt bỏ.

121

Đừng ám ảnh về tương lai - đau khổ

Là những người lo ngày mai này nọ.

Kể đời này không quá chật với anh

Nếu anh biết tìm đúng mình, đúng chỗ.

122

Cứ để lửa trái tim anh rực cháy.

Cứ để mặc trái tim anh bay nhảy.

Cứ nằm yên trên cỏ ngắm trời sao,

Đêm cứ ngủ, và rạng ngày cứ dậy.

123

Đừng lo lắng vì đời trôi nhanh thế.

Hãy cứ yêu, hãy cứ say vui vẻ.

Trời chẳng cần ta tận tụỵ, trung thành,

Hãy trung thành với các cô gái trẻ.

124

Phá đời ta, số phận thật tàn ác.

Loáng một cái, hồn đã lìa khỏi xác.

Hãy ngồi đây, trên đám cỏ, sợ gì.

Ta cũng chết trước sau như người khác.

125

Tôi nghe nói thiên đường đầy suối mật,

Có đồng cỏ, có vườn cây đẹp nhất.

Rót rượu đi, tôi chẳng thiết thiên đường,

Tôi chỉ thích cốc này trên trái đất.

126

Nếu anh yếu, hãy phục tùng thượng đế.

Nếu anh mạnh, hãy đấu tranh, có thể.

Nhưng với ai xác bị bắt thành bình,

Xin hãy để người ta yên, nên thế!

127

Cả sau khi bao quốc gia mạnh nhất

Bị anh chiếm, phá tan, mà thú thật,

Anh chẳng trở nên bất tử hơn người,

Thì đời anh cũng là hai thước đất.

128

Không phải vì tin mà tôi vào nhà thờ.

Không để cầu xin mà tôi vào nhà thờ.

Vì chiếc thảm ngày xưa của nhà thờ tôi thó

Nay đã quá mòn, nên lại vào nhà thờ.

129

Hãy rót nữa, rót cho tôi, rót nữa,

Cho mặt tôi đỏ bừng lên như lửa.

Khi tôi chết, quan tài xin cứ cột dây nho,

Còn xác tôi - lấy rượu vang mà rửa

130

Tôi sẽ say cho tới ngày xuống mộ,

Cho mộ tôi cũng bốc mùi rượu đỏ,

Cho anh say đến viếng mộ thăm tôi.

Trở thành say gấp mấy lần trước đó.

131

Ta cần rượu và tình yêu; thượng đế

Cần nhà thờ và sách kinh - Đã thế,

Sao lỗi lại do ta, nếu mọi cái trên đời

Được định đoạt bởi bàn tay thượng đế?

132

Tôi cứ yêu, cứ say và cứ chén.

Tôi điên ư? Ngốc ư? Và đáng thẹn?

Ồ không sao! Cái phải đến, đến đi,

Vì cũng chẳng xấu hơn điều đã đến

133

Thà cứ yêu chỉ một người nào đó,

Còn hơn yêu chung chung mà đau khổ.

Thà giúp bạn anh bằng lòng tốt của mình,

Hơn nói giúp cả loài người này nọ.

134

Nhiều ý nghĩ có trong đầu, than ôi,

Nhưng nói ra, tôi sẽ mất đầu tôi.

Tôi cũng chẳng tin anh đâu, chỉ có

Tờ giấy này là đáng tin mà thôi.

135

Từ ngày mới sinh trong ta đã có

Cái hèn, cái sang, cái vui, cái khổ.

Thượng đế bắt ta phải vậy - suốt đời

Ta chẳng tốt hơn, xấu hơn ta có.

136

Từ nước và đất thượng đế làm nên tôi,

Rồi quyết định mỗi bước đi đời tôi.

Thế thì tôi còn biết làm gì nữa?

Cảm ơn ngài vất vả tạo nên tôi?

137

Thượng đế bảo tim tôi: Ta biết rõ

Ngươi trách ta gây khổ đau này nọ,

Nhưng ta đâu được điều khiển việc đời

Theo ý ta. Thế nên ngươi mới khổ.

138

Ở đời này không dễ tìm sự thật,

Không dễ thấy công bằng trên trái đất.

Đừng tưởng anh thay đổi được đời này.

Đừng ngồi lên cành cây anh định chặt!

139

Chúng mày ác, tội lấp đầy sông biển.

Ngày phán xử cuối cùng, kìa đang đến.

Trời không tha những người ác, mà ngài

Chỉ tha ai chưa kịp làm việc thiện.

140

Vâng tôi biết với Alla - Duy - Nhất

Tôi bất nhã, tội lỗi nhiều, thú thật.

Nhưng tôi tin ngài xá lỗi cho tôi,

Vì tôi sống chưa bao giờ hai mặt.

141

Sống - tôi biết, chết với tôi - không lạ

Thế giới này tôi đi, nhìn, thấy cả

Và nhận thấy khắp nơi không thể có cái gì

Bằng cái say, bằng cái say vô giá.

142

Đừng ngây ngất vì lời khen! Số phận

Đang giơ kiếm trên đầu anh, đợi sẵn.

Đúng, vinh quang là dễ chịu, nhưng đời

Đâu chỉ toàn thành công - nên cẩn thận!

143

Trong những cái Alla cho, tôi chỉ lấy

Mẩu bánh khô, chiếc lều tranh đâu đấy.

Tôi nghèo đói, khổ đau, mong được cứu tâm hồn,

Nhưng thành nghèo, tôi giàu chưa từng thấy.

144

Ai ba hoa về tình yêu, người đó

Sẽ nguội lạnh như than không lửa đỏ,

Vì tinh yêu chân chính đêm ngày

Luôn rực cháy trong niềm vui, nỗi khổ.

145

Ôi thượng đế dã man, tôi đã thấy

Ngài chưa hề giúp ai, vâng quả vậy.

Vì ở đâu tim khô héo vì buồn,

Ngài lập tức đổ dầu cho thêm cháy.

146

Muốn thì uống, nhưng trí khôn đừng để mất.

Cái cảm giác đủ và thừa đừng để mất.

Đừng để ai đáng kính phải mếch lòng,

Và bạn tốt, đừng vì say mà để mất.

147

Hỡi thượng đế, xích xiềng tôi hãy bỏ.

Các vị thánh mới cần mang thứ đó.

Tôi là ngu, nếu ngài muốn tôi ngu,

Là đau khổ, nếu ngài cần đau khổ.

148

Nay tôi già, đầy ăn năn hối lỗi.

Tôi biết trời không tha, không cứu nổi.

Tôi - thằng điên, không quy phục ý trời,

Chỉ lăm le trêu đời và phạm tội.

149

Khi nhào đất để vắt tôi, thượng đế

Quên không dặn, không khuyên tôi, vì thế

Tôi ăn chơi, tội lỗi đủ trăm điều.

Sao cấm tôi lên thiên đường như thế?

150

Ê, quan tòa luôn trang nghiêm, xin nói thật:

Anh tuy tỉnh mà xấu hơn thằng say nhất.

Tôi uống rượu nho, nhưng anh uống máu người,

Ai ác hơn - tôi hay anh? Xin hỏi thật!

151

Tớ là thằng đáng khinh, và càn rỡ?

Tớ không buồn, và thánh thần - đếch sợ.

Mặc, cứ say, và cốc rượu của mình

Tớ không xin, mà bắt mang cho tớ!

152

Nếu bên cạnh là một cô má đỏ

Nằm rót rượu cho tôi trên thảm cỏ,

Thì tôi chỉ là ngu, đáng khinh bỉ, chê cười

Nếu còn mơ một thiên đường nào đó.

154

Nếu tôi uống và say, không đứng nổi,

Thì thượng đế phải khen, không bắt tội,

Vì thế là tôi đã làm đúng ý ngài -

Ngài sinh tôi để say và phạm lỗi!

155

Một bầy ngốc gọi tôi nhà hiền triết.

Chi thượng đế tôi là ai mới biết.

Về thế giới, về thơ, tôi chẳng biết hơn gì

Những thằng ngốc đang đọc thơ tôi viết!

156

Giờ là lúc, chừng nào đang có thể,

Hãy lánh xa các cô nàng xinh trẻ,

Vì xưa nay cái đẹp chẳng lâu bền,

Chẳng mấy chốc sẽ trôi qua lặng lẽ.

157

Vâng, tôi uống, nhưng không say, không truỵ lạc

Tôi uống rượu để tìm vui, xua cái ác.

Tôi cúi đầu thờ cốc rượu của tôi

Còn hơn anh cúi đầu thờ kẻ khác.

158

Ta vấy bẩn, dù sinh ra sạch sẽ.

Ta đau khổ, dù sinh ra vui vẻ.

Nước mắt buồn ướt đẫm trái tim ta,

Rồi ta chết, làm mồi cho giun dế.

159

Đôi mắt tôi thích nhìn các cô nàng xinh nhất.

Đôi tay tôi thích cầm cốc rượu ngon, chén mật.

Tôi cố kiếm niềm vui, từng tí một cho mình,

Khi từng tí đời tôi chưa bị vùi xuống đất.

160

Chiếc bình này, như tôi, từng là anh ngu ngốc,

Từng si mê các nàng, từ hàm răng, mái tóc.

Các bạn hãy nhìn kia, chiếc tay xách trên bình

Là cánh tay từng ôm những tấm thân ngà ngọc.

161

Sống vô ích, luôn lo âu, mỏi mệt,

Tôi sẽ bảo cuộc đời này đáng ghét.

Mặc những người có thể sống nghìn năm

Cứ thả sức cười chê tôi khi chết.

162

Vâng, tôi đẹp, dáng người tôi cao thẳng,

Má đầy đặn, râu mềm như lụa trắng.

Thượng đế sinh tôi vất vả thế làm gì

Khi cái đẹp chỉ cho toàn cay đắng?

163

Đừng chê người uống say không đứng nổi.

Hãy cố sống chân tình, không giả dối.

Anh không say, nhưng chớ vội tự hào -

Xấu hơn say là việc làm tội lỗi.

164

Cả giàu, đói, sang, hèn - tôi, các bạn

Vừa ngủ dậy là kéo nhau đến quán.

Cốc rượu vang ta cứ việc rót đầy,

Chừng nào cốc đời ta chưa uống cạn.

165

Đừng tìm kiếm niềm vui trên trái đất.

Trên đời ư? Thời gian đừng để mất!

Đừng hoài công kêu số phận lọc lừa,

Vì số phận chỉ cho toàn nước mắt!

166

Đời chẳng qua - cái bình đầy dục vọng,

Với một chuỗi ngày đêm buồn, trống rỗng.

Đời xưa nay là nấm mộ chôn người,

Với một ít thức ăn cho ta sống.

167

Chân lý này anh ngốc nào cũng biết:

Ta bỏ rượu là nhà hàng sẽ chết.

Ta mà thôi phạm tội, chúa trời

Chẳng còn biết cứu ai - càng đỡ mệt!

168

Cốc rượu này uống đi, vì trăng hoa trong đó,

Vì tuổi trẻ, niềm vui và bài ca trong đó.

Hãy ngồi xuống cùng nhau say một chút, đỡ buồn.

Cốc rượu này uống đi, vì đời ta trong đó.

169

Đời lấp lánh như đồng tiền mới đúc,

Làm ta say bằng ước mơ, hạnh phúc.

Tiếc rằng đời là con ngựa ngày đêm

Chờ đưa ta về giao cho địa ngục!

170

Dù ăn no, rượu ngon, không phải làm việc nặng,

Dù cô gái anh yêu đôi má hồng, da trắng,

Dù có bạn tâm tình, dù nghe nhạc, tim anh

Cũng không thể bình yên, nếu lòng anh lo lắng.

171

Cô gái đẹp làm tim tôi máu chảy,

Nhưng ngẫu nhiên cô lại rơi vào bẫy.

Giúp cô ư? Tôi biết giúp cách nào

Khi chính tôi đang bị cô thiêu cháy?

172

Môi em đỏ như ráng đỏ trời chiều,

Chao, xa em, anh thương nhớ đủ điều.

Chỉ những ai có thuyền như Nôê ngày trước

Mới không chìm trong sóng biển tình yêu!

173

Mới hôm qua tôi yếu già, mệt mỏi,

Nay gặp em, tôi trẻ trung, sôi nổi,

Tâm hồn tôi sống lại giống hoa xuân,

Mọi buồn đau bỗng tan như mây khói.

174

Được nô lệ tình yêu là hạnh phúc.

Trước người yêu, hãy cúi đầu nhẫn nhục.

Đừng trách nàng đỏng đảnh, thích làm cao -

Riêng được yêu, anh đã là hạnh phúc.

175

Xung quanh anh toàn lọc lừa, tội lỗi,

Giữa bầy người anh không sao kiếm nổi

Một người nào đáng gọi bạn. Và anh

Sẽ thấy đâu cũng toàn phường giả dối.

176

Những gì ngài tạo ra, thưa thượng đế,

Ngài không cho phá đi, tuy thế,

Ngài thẳng tay phá số phận con người.

Thế thì đúng hiểu ngài không phải dễ.

177

Sống hạnh phúc là không hầu kẻ khác,

Không tham ăn mà gây nên tội ác,

Nhưng cũng không làm hại chính mình

Bằng kiêng kỵ, bằng khước từ hưởng lạc.

178

Anh yêu em, mặc người chê này nọ.

Anh không sợ những lời ngu ngốc đó.

Vì chỉ ai lòng xấu, đạo đức vờ,

Mới quả quyết: tình yêu toàn đau khổ.

179

Thật bất hạnh cho ai lửa trong lòng nguội tắt,

Không yêu ghét, buồn vui... Và anh, tôi nói thật,

Sống không có người yêu, không uống rượu ngày nào,

Thì ngày ấy cứ xem anh hoàn toàn để mất.

180

Người thông minh không tin vào phép lạ.

Không tranh cãi trời cao hay thấp quá.

Ta chết rồi, nằm dưới mộ, xác ta

Kiến hay giun sẽ ăn - đều thế cả.

181

Nếu dục vọng bỗng xúi anh làm bậy,

Anh lầm lạc, anh hạ mình đâu đấy -

Xin đừng quên: được sinh ra làm người,

Anh phải giữ đến cùng tên gọi ấy.

182

Như cái bóng, anh luôn đi theo em;

Còn hy vọng, anh còn cầu xin em:

"Đừng bỏ anh, đừng bắt anh phải chết.

Anh muốn sống để được chiều ý em!"

183

Vâng, tuổi già như cây khô, rễ thối,

Lá vàng úa, cành lung lay, thật tội;

Như ngôi nhà tường xiêu vẹo, than ôi,

Cái sự sống của mình không đỡ nổi!

184

Thêm một ngày mùa xuân đang nở rộ.

Như hạt ngọc sương treo trên lá cỏ,

Chim họa mi lại quyến rũ hoa hồng,

Mời hoa uống cốc rượu màu máu đỏ.

185

Ai nhức đầu - uống rượu vào sẽ hết!

Ai cãi nhau - uống rượu vào sẽ hết!

Hãy tin tôi, tôi đã nghiệm nhiều lần:

Ai buồn đau - uống rượu vào sẽ hết!

186

Anh yêu em bằng tình yêu chân thật.

Anh đã nói những điều sâu kín nhất.

Anh biến thành tro bụi cũng vì em,

Nhưng vì em anh hiện lên từ đất!

187

Xưa một thời, rất hăng, tôi cố làm mọi việc,

Rồi tôi hiểu, sức người chẳng bao nhiêu, thật tiếc!

Nên tôi chẳng dại gì vơ lấy vạ vào thân.

Cả khi gặp bất công tôi cũng vờ câm điếc.

188

Anh sinh ra, được sống ngày nào

Phải cố vui mà sống - dù sao

Ở đời này sống vẫn hơn là chết,

Tuy cuộc đời chẳng đáng sống là bao.

189

Đánh giá người không qua học vấn cao,

Mà phải xem giữ lời hứa thế nào.

Ai giữa nói và làm không khoảng cách

Mới là người đáng trọng, đáng đề cao.

190

Mỗi lần ban cho tôi chiếc bánh khô như đá

Để tôi ăn, than ôi, cùng muối đen, nước lã,

Họ bắt tôi cúi lưng cảm ơn họ điều này.

Thế thì lưng của tôi sớm còng không đáng lạ.

191

Rượu chỉ cấm với những người ngu ngốc

Chứ không phải người thông minh, có học.

Uống rượu là cần, nếu anh biết rằng anh

Uống với ai, bao giờ và mấy cốc!

192

Cốc rượu ngon hơn lời khuyên thượng đế,

Hơn vàng bạc, hơn lâu đài tráng lệ.

Đời mà không có rượu, sống làm gì?

Chỉ còn lại cái đau và buồn tẻ!

193

Từng cánh tuyết trên trời đang rơi xuống xa xa,

Nghĩa là ở trên trời vườn thượng giới ra hoa.

Nào các bạn, cùng tôi, hãy rót đầy, nâng cốc

Mừng thượng đế lòng lành gửi cái đẹp cho ta!

194

Chân lý nằm sâu trong tim người thông thái,

Như con chim Anca, con chim thần vĩ đại,

Như hạt cát lâu ngày thành ngọc sáng long lanh,

Sáng lặng lẽ, khiêm nhường trong lòng ta mãi mãi.

195

Khi xung quanh cảnh đẹp thế này,

Chỉ thằng ngốc mới không muốn say,

Chao, trăng sáng, hoa hồng thơm, chim hót.

Chưa giọt nào mà đã thấy ngất ngây!

196

Một vài giọt buồn đau, ít dối lừa, sự thật,

Một ít thịt, ít xương để biến thành bụi đất.

Vâng, thế đấy, ở đời anh có cũng như không,

Như con muỗi vo ve một hồi rồi bay mất.

197

Suốt ngày đêm phải ăn chay, nhịn đói,

Trời còn bắt tụng kinh - tôi mệt mỏi,

Nên lẫn lộn lung tung, tôi uống rượu vì nhầm,

Chắc vì thế, trời sẽ không bắt tội.

198

Miếng bánh mì anh ăn nhận từ tay thượng đế,

Không ai bớt, ai thêm cho anh đâu, vì thế

Phải gắng chịu mà vui khi gặp cảnh đói nghèo,

Đừng hám của, ham giàu mà trở thành nô lệ.

199

Hạnh phúc hết còn gì, ngoài cái tên vô vị?

Trong số bạn bè tôi chỉ rượu là chung thuỷ.

Tôi cũng chẳng bao giờ từ bỏ nó, vì sao?

Vì duy nhất với tôi nó là người tri kỷ!

200

Người thì lo chúi đầu vào chiếc cốc,

Người thì cầm sách kinh, không ngớt đọc.

Ở đời này chỉ thượng đế là khôn

Còn chúng ta ai cũng mù, cũng ngốc!

201

Thần chết bắt bạn tôi xuống mồ sâu mãi mãi,

Mà thiếu họ cuộc đời thành cô đơn trống trải.

Mới uống rượu cùng nhau còn đông đủ ngày nào,

Họ say trước, ra đi, giờ mình tôi ở lại.

202

Ngồi làm việc đến đầu đau, hông vẹo,

Giới học giả không anh nào to béo,

Nên ở đời, chưa được chén nho tươi,

Thân xác họ đã thành nho khô héo.

203

Nếu anh lạc vào bầy lừa vô học

Thì hãy cố lặng im, vờ ngu ngốc.

Vì những ai không có vẻ giống lừa,

Họ sẽ xem là kiêu kỳ, ác độc.

204

Ừ thì anh thành công, anh giàu có,

Anh tin anh sẽ thế này, thế nọ,

Nhưng nhiều người còn ghê gớm hơn anh

Mà vẫn chết, dù không ưa điều đó.

205

Về tình yêu nhiều người cứ gặp đâu nói đấy.

Nhưng họ chỉ là tro, mà tro không thể cháy.

Trong khi đó nhiều người yêu say đắm mà im.

Tình cảm họ nói thay - tình yêu là như vậy.

206

Sự độc ác của đời khiến tôi luôn sửng sốt,

Đến mức ngủ không ngon, trái tim đầy đau xót.

Cái gáo nhỏ đầu tôi đầy ý nghĩ buồn rầu,

Giá nó đầy rượu thơm và ngon thì thật tốt.

207

Biết đường thẳng mà đi, có thể anh sẽ thành công.

Biết gắng chịu buồn lo nơi hạ thế - anh sẽ thành công.

Và khi sống nếu anh biết tự lãng quên mình,

Trong tình yêu, biết tự làm vật tế - anh sẽ thành công.

208

Hãy cứ uống, cứ vui cho đến lúc

Chẳng còn sống để uống, vui hạnh phúc.

Chỉ thằng ngu mới tin ở thiên đường,

Tin ngọn lửa thiêu người nơi địa ngục.

209

Mỗi lần say, giữa khi đang vui nhất,

Hết cốc này đến cốc kia ngây ngất,

Tôi chỉ xin các bạn nhớ một điều:

Các bạn vui mà Khayam vắng mặt!

210

Cái chân lý sau đây, ừ thì xưa, thì cổ,

Nhưng nhắc lại không thừa: "Vui lên, đừng nhăn nhó,

Vì lưỡi hái thời gian sớm muộn sẽ cắt anh,

Mà anh chẳng mọc thêm, anh đâu là ngọn cỏ!"

211

Anh uống rượu, anh yêu - chẳng có gì đáng ghét.

Bỏ cầu kinh, phá chay - cũng không là tội chết.

Chỉ cần anh không tham, chân thật với mọi người,

Các tội khác nhỏ to sẽ được trời tha hết.

212

Những tia nắng đầu tiên đẹp không, anh bạn trẻ?

Hãy rót rượu uống đi, mừng một ngày mới mẻ.

Giây phút này kỳ diệu sắp đi qua,

Mà tìm lại xưa nay đâu phải là chuyện dễ!

213

Cuộc đời này xấu xa, bất công và ngu ngốc

Đang đầu độc đời tôi bằng rượu pha thuốc độc.

Tôi hèn nhát, sợ đau, không muốn chết từ từ,

Nên tôi uống một hơi, uống ngay cho hết cốc!

214

Anh mệt mỏi buồn lo vì cuộc đời tất bật.

Anh còn đủ cái lo cho nghìn năm trước mắt.

Chuyện đã qua cứ để chúng trôi qua,

Đừng nghĩ chuyện ngày mai, cái vui đừng để mất.

215

Không ai cấm ta ngồi uống vài ba chén nhỏ

Với những người ta yêu, người thông minh đức độ.

Nhưng nhớ uống vừa vừa, thỉnh thoảng uống làm vui,

Và đặc biệt không nên khoe say, không báng bổ!

216

Bạn hỏi người là gì ư? Thưa bạn,

Một câu hỏi hoàn toàn không đơn giản:

Hạt bụi con bay vật vã một vòng

Rồi biến mất vào vô cùng vô tận.

217

Vận may không ưa những anh hèn, nhẫn nhục.

Phải biết đấu tranh, phải chọn thời, chọn lúc.

Ai cũng như ai trước số phận đời mình.

Nhớ đừng lơ ngơ mà đánh rơi hạnh phúc.

218

Ai cũng biết ở đời công bằng không thể có,

Nên có gặp bất công, đừng đấu tranh mà khổ.

Phải cố gắng làm sao không lừa dối cuộc đời.

Nó hối lộ cho anh, xin cũng đừng tin nó.

219

Tôi nghe nói xưa nay rượu là nguồn bất tử,

Nên tôi áp đôi môi vào miệng bình, muốn thử.

Chiếc bình đất thì thầm tha thiết, vẻ van xin:

"Hôn em đi, trước kia chính em là vũ nữ!"

220

Nhiều cô gái được trời cho má đỏ,

Da mịn trắng, đôi chân đầy cám dỗ,

Trời cấm tôi ngắm họ. Được rồi xem,

Trời có đứng vững vàng không trước họ?

221

Tôi bước vào đời, từ trắng nhuốm thành đen.

Từ thẳng thành cong vì cuộc đời đê hèn.

Trái tim tôi đầy gai và nước mắt,

Nay tuổi già chờ, toàn ốm yếu, khóc rên.

222

Tôi nhìn thấy bên tường thành xiêu đổ

Con quạ quắp chiếc đầu vua, và nó

Kêu rất to: "Đây, danh vọng, uy quyền,

Tất cả hết như chưa từng đã có."

223

Là ảo ảnh anh đang nhìn trước mặt.

Suy cho kỹ, không cái gì có thật.

Phải rất lâu tôi mới hiểu điều này:

Không bận tâm việc đời là tốt nhất.

224

Từ lòng đất sâu xa đến ngôi sao giá rét

Mọi bí mật cuộc đời, hầu như tôi biết hết,

Trừ một cái lẽ ra nên biết nhất, thế mà

Tôi chẳng biết chút gì - là bản thân cái chết.

225

Một lần nữa đời làm tôi đau khổ.

Lòng nặng trĩu trăm cái lo lớn nhỏ.

Đời thiếu tôi vẫn tồn tại bình thường,

Thì tôi chết cũng chẳng cần tới nó.

226

Người có học thân cùng người có học,

Thằng ngu ngốc chơi cùng thằng ngu ngốc.

Nếu người hiền đưa thuốc đắng, uống đi.

Đừng uống thuốc kẻ ác đưa - có độc.

227

Rất tráo trở, nhẫn tâm là thượng đế,

Điều khiển xác và hồn ta tồi tệ.

Giá được ai báo trước điều này,

Tôi đã chẳng chui ra từ bụng mẹ.

228

Nhiều gái đẹp, nhiều rượu ngon một lúc

Tôi càng say, lòng tràn trề hạnh phúc,

Như thể tôi đang ở tít thiên đường,

Thoát khỏi các buồn lo nơi thế tục.

229

Ngài vắt tôi từ đất - nào tôi có biết gì.

Ngài bắt tôi tất bật - nào tôi có biết gì,

Mọi cái hay, mọi cái dở tôi làm

Đều do ngài định tất - nào tôi có biết gì.

230

Chẳng cần tinh cũng thấy ngay: tất cả

Trên đời này toàn bất công, dối trá.

Nhìn đi đâu tôi cũng thấy, chờ tôi

Là bất hạnh, âm mưu và tai họa.

231

Mong thần chết bắt tôi đi mãi mãi,

Rồi dẫm tôi thành đất xanh mềm mại,

Để người ta vắt đất ấy thành bình.

Ngửi thấy rượu, biết đâu tôi sống lại.

232

Thân xác tôi luôn hướng về tội lỗi.

Tôi chống lại mà không sao chống nổi.

Nhưng tôi tin chính thượng đế sau này

Sẽ tha thứ bộ xương tôi còm cõi.

233

Tôi nghĩ ta không người nào có thể

Sống hai lần ở đời này vui vẻ,

Nên chừng nào thần chết vẫn chưa tha

Thì hãy uống, đừng kiêng khem như thế.

234

Nếu cuộc sống mỏng manh, chỉ vài giây là hết,

Thì không say, không yêu, theo tôi là tội chết.

Các tu sĩ ngày đêm mơ ước chốn thiên đường.

Tôi những muốn bật cười, thấy vừa thương vừa ghét.

235

Không có cách thoát cuộc đời khó nhọc,

Tôi ngẫm mình mà lo buồn phát khóc.

Tôi học thầy số phận để thành khôn,

Thế mà vẫn suốt đời làm anh ngốc.

236

Lại lần nữa họa mi hót véo von,

Hoa lại nở, làm ngây ngất tâm hồn,

Hãy uống đi, uống mùi hương thơm dịu,

Uống vào lòng cả tình yêu, cái hôn

237

Đến bao giờ anh thôi cúi rạp mình xuống đất

Trước lũ người bất lương, như ruồi bu đĩa mật?

Thà nhịn đói còn hơn. Hãy nhớ: sống ở đời

Cái hèn hạ là điều đáng khinh và xấu nhất!

238

Anh đừng trách ở đời cái gì rồi cũng mất.

Sống ngày nào cứ vui. Hãy nghe tôi nói thật:

Nếu mọi cái ở đời mà vĩnh cửu, bền lâu

Thì chẳng đến lượt anh được sinh trên trái đất.

239

Thật luẩn quẩn là cái vòng đời.

Thật hạnh phúc chỉ có hai người:

Người thứ nhất - cái gì cũng biết;

Và thứ hai là người dở hơi!

240

Thà im tiếng còn hơn nổi danh nhưng nhục nhã.

Cũng đừng trách cuộc đời, đời thế thôi, đừng lạ.

Tôi, Khayyam, thích nổi tiếng thằng say,

Hơn được khen thông minh nhưng bất lương, xảo trá.

241

Thà chịu cảnh đói nghèo với người khôn và tốt

Hơn ngửa tay xin ăn bọn nhà giàu bóc lột.

Thà nhá bánh cầm hơi, uống nước lã một mình,

Hơn ăn tiệc cùng bàn với quan lừa ngu dốt.

242

Đừng thấy áo quần sang mà khinh đời.

Danh và tên của mình đừng đánh rơi.

Vị giáo sĩ, nhìn kia, quần áo rách,

Mà chững chạc, đàng hoàng, thật hơn người.

243

Cùng bạn say cứ ăn chơi, cứ tán.

Đừng ăn chay, đừng tụng kinh buồn chán.

Tôi, Khayam, xin khuyên thật thế này:

"Uống, ăn đi, và đừng ky với bạn"

244

Lại lần nữa tim tôi buồn, lo sợ.

Vì người yêu đã bỏ đi vô cớ.

Người ta mang cốc rượu đến cho tôi.

Cốc đựng máu của trái tim tan vỡ.

245

Các bí mật thiên nhiên đang chìm trong bóng tối.

Chính vì thế mà ta không tài nào hiểu nổi.

Nhưng ai dám vén màn che bí mật thiên nhiên.

Sẽ bị cháy thành tro, vì chúa trời bắt tội

246

Ông trời kia ở tít trên trời xanh.

Rất nhẫn tâm, mù điếc với xung quanh.

Anh phải tự lo thân, đừng ở ác.

Nghèo hay giàu, anh vẫn phải là anh.

247

Đừng quá chén mà thành say bí tỉ.

Đừng xúc phạm bạn bè, đừng mất trí.

Cả khi say anh vẫn phải là người

Tốt, vui vẻ, dễ thương và tế nhị.

248

Cuộc đời tan như nước chui xuống đất.

Bắt đầu đâu, kết thúc đâu? Khó thật!

Trời ác thay: thiêu ta cháy thành tro.

Cả đến khói cũng bay đi đâu mất.

249

Sáng hối hận rằng đêm qua quá say.

Tôi quyết tâm bỏ uống rượu hàng ngày.

Nhưng bây giờ tôi tiếc mình bỏ rượu.

Hãy nhìn kia - hoa nở đẹp thế này.

250

Thà bị lạc giữa những nàng xinh trẻ.

Hơn giữa những cuốn sách dày buồn tẻ.

Khi thời gian chưa uống hết máu anh.

Hãy uống máu những chùm nho đẫm lệ.

251

Ai nghiện rượu đến lấy râu quét quán.

Người ấy sống tự do, không buồn chán.

Không có ăn, túi rỗng, cũng bất cần.

Trời có sụp, vẫn vênh râu bình thản.

252

Tôi đã sống thật ngu và vô lý.

Tôi uống rượu mà nhạt phèo, vô vị.

Tiếc rằng tôi đã làm trái ý trời.

Tiếc phần lớn đời tôi, tôi bỏ phí.

253

Anh khóc ngày hay khóc đêm cũng vậy.

Cái hạnh phúc đời anh, anh chẳng thấy.

Số phận anh trời quyết định trên cao.

Người thông minh phải hiểu ngay điều ấy.

254

Hãy nhìn xem anh là ai? Anh là con số không.

Cả hôm nay, cả ngày mai anh là con số không.

Sống hay chết, đồ ngu, con người anh chỉ thế.

Cả bên trong, cả bên ngoài, anh là con số không.

255

Sống chỉ cần sáu mươi năm thanh thản.

Không cần giàu, chỉ cần nhiều bè bạn.

Khi chính anh chưa bị vắt thành bình.

Hãy làm bạn với bình khi buồn chán.

256

Như treo lên sợi dây, đời mong manh, dễ đổ.

Ai có thể kéo dài cuộc đời mình đang có.

Vâng, đời ngắn, nhưng anh đừng sống vội làm gì.

Có chết sớm chúa trời cũng không khen điều đó.

257

Thưa thượng đế, rõ ràng con có tội.

Cả phần xác, phần hồn, con chẳng chối.

Nhưng con tin ngài tha thứ cho con.

Cũng vì tốt mà con luôn phạm lỗi.

258

Khi chia tay cả với nàng xinh nhất.

Cũng đừng quá khổ đau, hoài nước mắt.

Như giấc mơ, cái đẹp chẳng lâu bền.

Dù cố giữ, cũng tuột bay đi mất.

259

Không có trời, anh bó tay, hãy nhớ:

Ngoài cái chết chẳng có gì đáng sợ.

Nếu lúc nào cũng nghĩ đến ngày mai.

Thì hạnh phúc hôm nay anh bỏ lỡ.

260

Ai nổi tiếng bị thế gian ghen ghét.

Người đức tài vì đức tài mà chết.

Anh là ai, có tài giỏi đến đâu.

Muốn sống được phải đừng cho ai biết.

261

Ai ở đây hiểu ta bằng chủ quán?

Trước ông ta đừng kiêu căng, đừng phán.

Theo luật chung, hãy can đảm, đừng chờ.

Đã vào đây ai cũng là bè bạn!

262

Cứ uống đi, từ thời xa xưa nhất

Những người chết luôn nằm yên dưới đất.

Ở đời này mọi cái giả, phù du.

Chỉ duy nhất điều này là có thật.

263

Trời ghé sát tai tôi và nói:

Đừng trách oan cho ta mà tội.

Nếu tự ta được làm đúng ý mình.

Ta thôi quay vòng đời mệt mỏi.

264

Cũng có thể ngày mai ta tới đích, không đúng sao?

Hoặc không đạt những điều ta yêu thích, không đúng sao?

Chẳng việc gì phải lo nghĩ, buồn đau.

Anh thở than cũng thế thôi, vô ích, không đúng sao?

265

Nếu bia rượu trong nhà ta có sẵn.

Thì hãy uống, uống cho tiêu buồn chán.

Đừng lo trời đang theo dõi bắt anh:

Không có ta, ngài cũng thừa cái bận.

266

Cốc rượu tỏa mùi thơm như hương hồng ngây ngất.

Ta uống rượu, tưởng khôn, nhưng hóa ra ngu nhất.

Nó moi hết ruột gan, cám dỗ, khiến ta nhầm.

Ta tưởng ta lên trời, nhưng lại chui xuống đất.

267

Đang say rượu, bước đi, tôi lớ ngớ

Để bình rơi, may mà bình không vỡ.

Tôi thầm ơn thượng đế, bởi đời này

Tuy không rơi, đã quá nhiều bình vỡ.

268

Người ta trách và chê tôi đủ điều.

Rằng tôi gàn, tôi lì lợm, tôi kiêu...

Nhưng đang yêu, hỏi cần gì thể diện?

Nó chỉ cần cho những người không yêu.

269

Như lạc đà suốt ngày ăn cỏ gai.

Tôi vác nặng gánh đời trên đôi vai.

Tôi chịu khó mà chủ tôi, thượng đế,

Chẳng bao giờ khen tôi như khen ai.

270

Thần số mệnh một hôm ghé tai tôi nói nhỏ:

"Ta biết trái tim anh đầy xót xa, đau khổ.

Ở đời này, than ôi, anh chỉ một người thừa.

Anh có là kim cương cũng bị đời ghét bỏ."

271

Đức Alla cứu tôi bằng cách cho bốn cái:

Tên, sức khoẻ, trí khôn, và tấm lòng nhân ái.

Bất kỳ ai trong ta có được bốn điều này

Đều có thể yên tâm sống thảnh thơi, thoải mái.

272

Đừng nhắm mắt thờ ơ trước nỗi đau người khác.

Đừng xấu bụng nghĩ ai cũng lọc lừa độc ác.

Đừng keo kiệt, tham lam, đừng giành dật của đời.

Anh sẽ thấy đời vui, không khó khăn, tệ bạc.

273

Chúng ta uống vì chúng ta vui vẻ.

Vì bên ta là những cô gái trẻ.

Bọn người điên gọi ta là điên

Ừ thì điên, ta say nhưng tử tế.

274

Bỏ ham muốn thấp hèn - anh thành người cao thượng.

Không chê cười người điên - anh thành người cao thượng.

Không cao thượng là người xúc phạm kẻ yếu hơn.

Đỡ người khác đứng lên - anh là người cao thượng.

275

Xưa nay tri thức và cái giàu

Như nước với lửa, không giống nhau.

Người có của thường không ưa tri thức.

Người có học luôn nghèo và buồn đau.

276

Tôi dọc, biết hết mọi điều bí mật

Trong sách vở và thiên nhiên, trời đất...

Tiếc là tôi không biết một tý gì

Về chính tôi - cái điều nên biết nhất.

277

Tất nhiên tôi không ngu si, hèn hạ.

Tôi khám phá đủ điều hay, cái lạ.

Bảy mươi năm luôn suy nghĩ, cuối cùng

Tôi hiểu tôi không biết gì hết cả.

278

Sống ở đời có hai điều cơ bản

Giúp không rơi vào khó khăn, tai nạn:

Không bạ ai cho ăn gì cũng ăn.

Không gặp ai cũng vội vàng kết bạn.

279

Thế giới xung quanh không như ta mong muốn.

Ta bất lực để dòng đời lôi cuốn.

Thế mà ta vẫn tiếc: Ở đời này

Ta chết sớm mà sinh ra quá muộn.

280

Thời chúng ta người thông minh nghèo khổ.

Thằng ngu dốt thì chức quyền, giàu có.

Hay nên chăng uống rượu để thành ngu,

Để có chức, có tiền như chúng nó?

281

Ngày lại ngày, như mặt trời mới dậy

Tôi lại uống rượu nho vàng rực cháy.

Người ta đồn chân lý đắng và cay.

Thế thì nó trong cốc này, chắc vậy.

282

Hãy nhìn đời từ tâm, đừng hậm hực.

Đừng nhìn đời như một người oan ức.

Đời là biển - chỉ một cách vượt qua:

Bằng con thuyền những việc làm nhân đức.

283

Không có rượu - cốc này thật đáng ghét.

Chai trở thành vô hồn khi rượu hết.

Bạn Khayyam chỉ duy nhất cốc này

Từ khi biết mùi men cho đến chết.

284

Anh đang yêu? - Thì cùng bạn cứ say.

Cứ múa hát và đàn đúm suốt ngày.

Mặc người tỉnh suốt đời lo với nghĩ.

Đừng bao giờ để cốc rượu rời tay.

285

Ai đủ khôn đoán được việc đời này?

Vậy cứ vui, đừng để phí từng giây.

Tôi chỉ tìm niềm vui trên trái đất,

Nơi chúng ta ai cũng chết xưa nay.

286

Đừng để kiếm anh đâm người bạn - Đừng bao giờ.

Đừng nói những lời gây thù oán - Đừng bao giờ.

Nếu ngọn lửa bất bình bùng cháy, hãy đốt anh.

Đừng để lửa lan sang nhà bạn - Đừng bao giờ.

287

Kinh Côran - cả các nhà hiền triết

Cũng mất gần một năm mới đọc hết

Nhưng thơ khắc trên cốc rượu, thằng say

Không biết chữ mà đọc thông, thật tuyệt.

288

Hỡi cô gái tôi yêu, xin dập tắt

Lửa tình yêu bằng rượu vang ngon nhất.

Hãy mang thêm để ta uống cùng say,

Trước khi chết bị vắt thành bình đất.

289

Tim chỉ sống bằng hy vọng, tình yêu - Thôi, tìm đi.

Trên đời này người tốt có rất nhiều - Thôi tìm đi.

Nhưng đừng tìm trong nhà thờ ngột ngạt.

Không phải tìm Kaaba, mà tình yêu - Thôi tìm đi.

290

Lòng sáng hơn khi cốc rượu trên tay.

Cuộc đời trôi rất lặng lẽ từng giây.

Tuổi trẻ, tình yêu chỉ thoáng qua, hãy nhớ.

Mà thần chết luôn chờ anh đêm ngày.

291

Hoa hồng đẹp, còn long lanh sương đêm.

Nhưng hoa hồng không đẹp giống mắt em.

Anh tự bảo: Khayyam, đừng buồn nữa,

Vì ít ra, anh còn ở bên em.

292

Không tội lỗi và trắng trong hơn cả - là tình yêu.

Trên đời này chỉ một điều đáng giá - là tình yêu.

Ai chưa yêu, chưa cháy bởi lửa tình

Là xác chết, vì đời đầy phép lạ, và tình yêu.

293

Sống ở đời toàn cái buồn, cái đau.

Trời bắt ta phải chịu thế từ đầu.

Suốt nhiều năm tôi cố tìm, quan sát

Mà người vui, hạnh phúc chẳng thấy đâu.

294

Không phải tìm cái vui thấp hèn.

Cũng chẳng vì tôi say hay điên,

Mà xấu hổ vì sống không mục đích,

Tôi uống rượu để tìm lãng quên.

295

Đấng thượng đế trên cao kia lúc vội

Đã nhắm mắt vắt ta thành con rối.

Ta mà tốt, bị ngài đánh rất đau.

Nhưng ta xấu - càng đánh đau gấp bội.

296

Tôi nhấn chìm tuổi xuân trong cái say.

Không có rượu, chẳng đáng sống đời này.

Cay đắng, niềm vui bao nhiêu năm, tất cả

Trong chiếc cốc tôi đang cầm trên tay.

297

Hoa mới nở, hoa đã lại tàn rồi.

Ta cũng thế, cả anh và cả tôi.

Vậy uống đi, hái hoa đi, bởi lẽ

Đời chỉ đẹp trong nháy mắt mà thôi.

298

Toàn giả dối - nhà thờ và đền chùa.

Thế mà người đi cúng lễ nhiều chưa!

Họ cúi lạy đến sứt đầu, sái cổ.

Thế mới biết con người dễ bị lừa.

299

Em tặng anh đôi môi em hồng ngọc,

Rồi em đi, làm anh buồn, anh khóc.

Ai từng sống trong con thuyền Nô-ê

Mới không chìm trong biển tình cay độc.

300

Cuộc đời này mà không còn tiếng nhạc - chẳng là gì.

Thiếu rượu nho và con nai ngơ ngác - chẳng là gì.

Vậy vui đi, say đi khi biết mình sống tạm.

Vì thực chất trên đời mọi điều khác chẳng là gì.

301

Ngay từ nhỏ tôi đã tin chúa trời,

Tin địa ngục, thiên đường có ở đời.

Sau, một người đã làm tôi sáng mắt:

"Những cái ấy chỉ có trong tim người."

302

Anh may mắn và làm ăn thành công -

Sao cốc cạn và bình rượu trống không?

Hãy uống đi, vì thời gian chắc chắn

Mai sẽ lại lột trần anh, biết không?

303

Rằng con người vừa trung thành, vừa bội bạc.

Rằng số phận vừa nhân từ, vừa độc ác.

Đừng trách trời - trời còn khổ hơn ta.

Vì trên trời còn có nhiều trời khác.

304

Cả thể xác, tâm hồn đau, mỏi mệt.

Tôi ghen tỵ với những người đã chết.

Biết nhờ ai giúp đỡ, chắc tôi hư,

Bị thượng đế và cả người chán ghét.

305

Không, trên đời không có cây tri thức.

Ta, con người, luôn nhỏ nhoi, bất lực.

Ta đam mê toàn điều xấu, tối tăm.

Trước và sau, lòng ta đen như mực.

306

Không một ai có quyền phá bỏ

Những gì do Alla mà có.

Nhưng chính ngài lại giết chúng ta -

Thế thì hiểu được ngài rất khó.

307

Anh cứ đi thật nhiều rồi sẽ rõ

Rằng không gì hay hơn ly rượu nhỏ.

Như rõ ràng tiếng thủ thỉ người yêu

Nghe hay hơn lời cầu kinh cha cố.

308

Tôi không biết rồi ngày kia có lúc

Tôi được tới thiên đường hay địa ngục.

Còn các anh, nếu được hứa thiên đường.

Hãy nhường tôi những niềm vui trần tục.

309

Đoán hiểu được sự đời - không một ai.

Tôi chẳng phí thì giờ lo tương lai.

Nếu anh khôn, hãy sống bằng hiện tại.

Đừng đau buồn nghĩ chuyện của ngày mai.

310

Nếu anh biết điều gì, nên giấu kỹ.

Đừng tin ai ở đời này nghi kỵ.

Bản thân anh ít lịch sự với ai

Thì với anh, người ta đâu tế nhị.

311

Nếu tim anh không tối tăm, ở đời

Anh sẽ có tình yêu, sự thảnh thơi.

Vậy thì hoặc uống mừng, luôn cạn chén.

Hoặc suốt ngày cầu kinh tạ chúa trời.

312

Đời lặng lẽ trôi qua không dấu vết

Như gió thổi ngoài đồng không mỏi mệt.

Tôi xưa nay chưa một chút bận lòng:

Tôi từ đâu và đi đâu khi chết?

313

Tôi học nhiều và đi nhiều đây đó -

Không vì thế mà đời tôi bớt khổ.

Nhưng tôi không than trách, nói công bằng,

Thì cái tốt trên đời này cũng có.

314

Dưới khóm hoa, bên bờ khe mát lạnh

Hãy cùng bạn vui chơi, cùng ngắm cảnh.

Vì ở đời, ai thờ rượu, Khayyam,

Người ấy chẳng bao giờ thờ ảnh thánh.

315

Tôi không tin những lời anh lảm nhảm.

Vâng, thiên đường rất hay, ai chẳng hám.

Nhưng ở đời, từ mạng sống chúng ta

Đến tội lỗi, đều trời cho mượn tạm.

316

Tôi thì rượu và tình, anh - nhà thờ.

Tôi địa ngục, anh - thiên đường đang chờ.

Ta không có lỗi gì vì số phận

Được thượng đế định trước từ bao giờ.

317

Một khi ta không làm chủ cuộc đời,

Thì thả sức cứ say và cứ chơi.

Đừng sợ chết, đừng buồn, đừng oán trách,

Đừng phí công làm trái lại ý trời.

318

Người thông minh thường vẫn dạy chúng ta:

Ai mộ đạo, thấy rượu phải lánh xa.

Không, Alla không cấm ta uống rượu.

Mà ngược lại, ngài nói: "Maixara!"(1)

319

Nào anh bạn, hãy mang rượu ra đây.

Ta vỏn vẹn chỉ được sống hai ngày.

Đừng sợ gì, đừng trách ai, dũng cảm

Đón mọi điều, đón bằng cả hai tay.

320

Hãy bằng lòng với những gì anh có.

Anh sống tạm trên trần gian đau khổ.

Dù anh giàu và hùng mạnh đến đâu.

Chết cũng chẳng mang theo anh xuống mộ.

321

Đời cứ trôi, chẳng thèm nghe ai cả.

Thiếu rượu, tình - không có gì đáng giá.

Sau chúng ta người khác sẽ lên thay,

Như hết xuân tất nhiên là đến hạ.

322

Cứ để tim lửa tình luôn rực cháy.

Cứ để cốc rượu luôn đầy, cứ vậy.

Trời cho ta quyền hối lỗi, nhưng tôi,

Tôi tuyên bố khước từ ân huệ ấy.

323

Thượng đế sinh ra đất và trời.

Gieo cái đau vào trái tim người.

Ngài còn bắt, giam sâu trong đất

Bao nhiêu cô gái đẹp trên đời.

324

Hết khổ đau, ta sẽ được tự do.

Nhịn đói nhiều, ta sẽ được ăn no.

Tiền bạc hết, sẽ có ngày có lại.

Cốc rượu cạn rồi lại đầy, đừng lo.

325

Tôi bị bệnh, phải nằm yên một chỗ.

Rượu bị cấm, càng làm tôi thêm khổ.

Không, vứt xa những thứ thuốc này đi.

Chữa bệnh tôi chỉ là ly rượu nhỏ.

326

Quyến rũ tôi là phụ nữ lả lơi.

Là cốc rượu làm say đến lịm người.

Tôi muốn hưởng mọi niềm vui trần tục

Cho đến khi bị tống ra khỏi đời.

327

Tôi - số phận bắt buồn đau trăm nỗi.

Anh luôn sướng, nhưng cũng đừng vui vội.

Ở trên cao thượng đế biết, đang lườm -

Ngài thích đùa và thường hay thay đổi.

328

Vì trí thức bây giờ không được giá,

Và thằng ngu đang trị vì thiên hạ,

Nên tôi say, tôi uống để thành ngu.

Mong nhờ thế thành giàu và danh giá.

329

Đừng buồn đau vẩn vơ, đừng cay cú.

Đừng trách đời đã cho anh lãnh đủ.

Nhớ: Bên anh thần chết vẫn luôn chờ.

Và hạnh phúc là uống say, đi ngủ.

330

Đời là chuỗi buồn đau và khó nhọc.

Ít tiếng cười mà quá nhiều tiếng khóc.

Này anh kia, hãy vứt hết sách kinh.

Hãy uống rượu, và uống xong - đập cốc!

331

Vô lo tỉnh, vô lo cứ ngủ say.

Bao cái buồn phải xua hết; hôm nay

Khi chính anh thành bình chưa bị vắt

Thì phải vui, cốc rượu phải rót đầy.

332

Tôi - cốc rượu trên bàn tay run rẩy.

Anh, thằng ngốc, cầm sách Kinh - thế đấy.

Rượu luôn làm tôi ướt, anh khô.

Xuống địa ngục thì anh càng dễ cháy.

333

Sáng, hoa hồng sương từng giọt long lanh

Những bông mai như tuyết, trắng trên cành

Tôi ngồi ngắm một bông đang hé nụ.

Bỗng thấy mình sống lại tuổi xuân xanh.

334

Tia nắng sớm vừa xuyên qua cửa sổ.

Phải đánh cốc, rót đầy ngay rượu đỏ.

Rượu nghe đồn là thuốc độc - không sao.

Và chân lý vẫn luôn nằm trong nó.

335

Các bí mật cuộc đời không ai biết.

Cũng chẳng ai biết được ngày mình chết.

Hãy uống đi, đời ngắn lắm, uống đi.

Kẻo chết sớm, cốc này không uống hết.

336

Không có gì cứu được mạng anh đâu.

Cứ đến hẹn - người nghèo và người giàu.

Xấu hoặc đẹp, đều biến thành bụi đất.

Trước cái chết mọi người đều như nhau.

337

Khi thân tôi được vắt từ bụi đất.

Thượng đế trộn thêm nước cay và mật.

Thành ra tôi luôn mâu thuẫn suốt đời

Giữa mật ngọt tình yêu và nước mắt.

338

Mấy anh chàng vắt bình kia hăng hái

Quên lời dặn của các nhà thông thái:

"Trong tay anh không phải đất, coi chừng,

Mà là xác tổ tiên anh sót lại."

339

Ta được dạy chỉ một điều buồn tẻ:

"Sống tử tế sẽ thành ma tử tế."

Vậy thì tôi suốt đời yêu và say.

Hy vọng chết cũng trở thành như thế.

340

Hãy vui lên, đừng tham, đừng cáu giận.

Tìm mọi cách mà chiều lòng số phận.

Đừng bao giờ xa rượu, xa người yêu

Cũng đừng quên cuộc đời này rất ngắn.

341

Sống mà không biết say, luôn cau có

Thì thật ngốc, hoặc ít ra, thật khổ.

Bản thân tôi được rượu dạy điều này:

"Cứ uống đi, rồi mọi điều sẽ rõ."

342

Tôi sống được bao lâu - trời định sẵn.

Ta làm gì, đi đâu - trời định sẵn.

Ta chẳng được tự do làm bất cứ điều gì.

Vì mọi việc từ đầu - trời định sẵn.

343

Lại lần nữa hoa hồng nở đầy.

Hãy cho người mang rượu ra đây.

Hãy quên đi thiên đường, địa ngục -

Chỉ trẻ con mới tin chuyện này.

344

Vừa mới có mà lúc sau đã hết.

Vừa loé sáng đã tối đen, giá rét.

Anh sinh ra, chưa hiểu để làm gì

Thì thượng đế đã bắt anh phải chết.

345

Vòng đời luôn luân chuyển, đừng buồn.

Sau bình minh lại đến hoàng hôn.

Ta từ đất, chết thành bụi đất -

Cả thằng khờ và cả người khôn.

346

Thời chúng ta - im là khôn hơn cả.

Sự tò mò chỉ gây thêm tai hoạ.

Và dẫu anh tai, mắt, lưỡi đang còn.

Hãy mù câm và không nghe gì cả.

347

Tôi chỉ uống với bạn bè - thế đấy.

Tôi uống rượu vì ý trời muốn vậy.

Nên bảo tôi bỏ rượu, khó vô cùng.

Ai dám trái lời chúa trời đã dạy?

348

Xuống địa ngục cùng người khôn, dù khổ,

Còn có thể chịu cực hình ở đó

Hơn phải theo thằng ngốc lên thiên đường.

Xin thượng đế tha cho con điều đó.

349

Ta, người trần, liệu được sống bao lâu?

Hãy vứt ngay câu hỏi ấy khỏi đầu.

Đừng cố tránh cái điều không thể tránh.

Còn bây giờ, hãy rót rượu ra mau!

350

Ta bước chân vào đời này tội lỗi

Rồi đi ra - đời vẫn không thay đổi.

Ta từ đâu, đi đâu - không ai hay.

Chỉ biết ai cũng nháo nhào sống vội.

351

Kể từ ngày được sinh trên trái đất

Tôi hiểu rượu chính là điều hay nhất

Tôi ngạc nhiên thấy rượu bán rất nhiều.

Ngạc nhiên hơn - giá cũng không quá đắt.

352

Càng về già, càng uống nhiều cho bõ.

Rượu giúp ta quên mọi điều đau khổ.

Tôi chết đi, hãy lấy rượu lau người.

Nhớ trồng giúp một giàn nho trên mộ.

353

Anh mang lo như nô lệ mang gông.

Mà tiếc thay, toàn những chuyện viển vông.

Trong khi anh suốt ngày đau với khổ.

Mọi việc trời đã định trước, biết không?

354

Anh - suốt ngày lo đọc kinh, tính toán.

Tôi - uống rượu cùng người yêu và tán.

Cuộc đời tôi dành cho rượu và tình.

Không để phí như anh đâu, anh bạn.

355

Xin thượng đế hãy ban ơn, xức dầu

Cho cô gái luôn làm tôi buồn đau.

Thượng đế nghe, bảo tôi: "Con tốt bụng,

Đáng được hưởng một tình yêu bền lâu".

356

Anh đã thấy có người nào xưa nay

Đã ra đi còn quay lại đời này?

Không, cẩn thận, cuộc đời tuy độc ác,

Nhưng mất đi là mất mãi từng giây.

357

Ê, anh kia, uống đi, đừng ngủ gật.

Xin hãy nhớ một điều đơn giản nhất:

Chưa có ai từng sống lại bao giờ.

Và cả ta rồi cũng chui xuống đất.

358

Nếu anh muốn bằng người, không thua ai

Thì phải uống hàng ngày - từ thứ hai

Đến thứ ba, tư, năm và sáu, bảy.

Còn chủ nhật thì phải uống gấp hai.

359

Một thằng bé chơi bên nhà thông thái,

Vừa nghịch đất, vừa reo cười thoải mái.

Ông kia nhìn, chỉ khẽ nói: "Này con,

Đừng nghịch xác các anh hùng vĩ đại."

360

Rượu là cái đáng ta thờ sớm tối.

Lãng phí rượu sẽ bị trời bắt tội.

Anh để rơi nước mắt - chẳng hề gì.

Nhưng đổ rượu - anh là người có lỗi.

361

Còn được uống đều đều - hãy mừng đi, Khayyam.

Được ngồi cạnh người yêu - hãy mừng đi Khayyam.

Và dòng chảy cuộc đời một ngày kia sẽ cạn,

Nhưng rượu anh còn nhiều - hãy mừng đi, Khayyam

362

Đời phù du, mỏng manh như giấc mộng.

Mọi cái đến rồi trôi qua nhanh chóng.

Đừng bận tâm về quá khứ, tương lai.

Ta chỉ được mấy ngày vui để sống.

363

Ai cau có và buồn lo vô cớ

Thì phải sống suốt đời trong nỗi sợ.

Tôi, Khayyam, uống, uống nữa, chừng nào

Nhạc chưa tắt và cốc tôi chưa vỡ.

364

Tôi và anh như chim nhốt trong lồng,

Không tự vào, mà rồi ra cũng không.

Và cứ thế trời bắt ta phải chết

Trong đau buồn và lo lắng, bất công.

365

Khi mỗi bước của đời tôi thượng đế

Đã định trước từ ngày trong bụng mẹ,

Nghĩa là tôi phạm tội đúng ý ngài

Và ở mức được ngài tha, hẳn thế.

366

Còn đang sống, tôi còn vui, còn say.

Mang thật nhiều, thật nhiều rượu ra đây.

Tôi sẽ uống đến ngã lăn ra ghế

Nhưng tất nhiên cốc rượu vẫn trên tay.

367

Ramazan - tháng ăn chay, chán thật.

Phải nhịn đói tụng kinh hoa cả mắt.

Nên tôi nhầm, uống phải rượu, Alla

Chắc tha thứ cái tội này nhỏ nhặt.

368

Tôi nhìn rượu mà thấy như máu đỏ

Liền tự nhủ: "Uống làm gì, thôi bỏ."

Nhưng hình như ai đó nói bên tai:

"Không có máu, sống làm sao hả bố?"

369

Cốc không rượu thì buồn không chịu nổi

Ăn cái gì cũng nhạt phèo - phải nói

Đời bắt ta chịu trăm bệnh đau buồn,

Chỉ có rượu là giúp ta chữa khỏi.

370

Không uống rượu đời này là rất khó.

Không có rượu, chân đứng yên một chỗ.

Khi người ta đưa cốc rượu mời tôi,

Thì tất nhiên tôi sẽ cầm lấy nó.

371

Ta tìm thầy học chân lý, rồi ta

Cũng thành thầy dạy trẻ khắp gần xa.

Vậy chân lý nó ở đâu - ở chỗ

Thầy và trò đều sẽ chết, thành ma.

372

Anh thì luôn lo nghĩ chuyện tương lai.

Tôi sống bằng hiện tại, bởi ngày mai

Dù có muốn hay không, ta cũng chết.

Tức cả anh, cả tôi, không trừ ai.

373

Mặc người khác cười chê, nào lại đây.

Hãy hát đi, hãy cầm cốc lên tay.

Ta cùng uống, bán cả nhà để uống.

Và uống xong đập vỡ chiếc cốc này.

374

Cái đẹp nhất từ bàn tay tạo hóa - là con người.

Vừa cao thượng, thông minh, vừa hèn hạ - là con người.

Nếu cuộc đời là chuỗi hạt, tất nhiên,

Viên đẹp hơn, to hơn và vô giá - là con người.

375

Bỏ uống rượu và suốt đời không yêu?

Thế thì chết còn hơn, bởi một điều:

Đời rất ngắn, tiếp theo là cái chết.

Mà những gì sót lại cũng không nhiều.

376

Người hiểu rõ luật thiên nhiên, chắc chắn

Không bao giờ quá vui hay quá giận.

Biết mọi điều ác thiện sẽ trôi qua.

Mà thiện ác còn tùy ta nhìn nhận.

377

Tim tôi yêu, nhức nhối - hãy tha thứ cho tôi.

Ý nghĩ đầy tội lỗi - hãy tha thứ cho tôi.

Còn bàn tay, hễ thấy rượu là chìa.

Chân say không đứng nổi - hãy tha thứ cho tôi.

378

Ngày nào qua, hãy quên ngay ngày ấy.

Đời chẳng đáng để ta buồn như vậy.

Không hôm qua, cũng chẳng phải ngày mai

Ta phải sống hôm nay thôi, nhớ lấy.

379

Cuộc đời này chưa bằng hai hạt thóc.

Đừng bỏ rượu mà bị coi là ngốc.

Đừng vẩn vơ mơ tưởng chuyện thiên đường.

Tốt hơn hết, xin mời anh cạn cốc.

380

Trừ cốc rượu và tình yêu - hết thẩy

Gia tài tôi - muốn lấy gì thì lấy.

Quá nửa đời nổi tiếng một thằng say.

Đến lúc chết chắc thằng tôi vẫn vậy.

381

Đừng nhíu mày vì đời lắm buồn đau.

Đừng bận lòng lo nghĩ chuyện đâu đâu.

Hãy làm đầy cuộc đời anh bằng rượu,.

Như rót đầy cốc rượu này chúc nhau.

382

Chỉ thằng ngốc mới ăn chay, tụng kinh.

Cái ta cần là cốc rượu và tình.

Yên tâm đi, Khayyam, sau khi chết

Xác của anh cũng bị vắt thành bình.

383

Vào lò gốm tôi giật mình khi thấy

Anh thợ trẻ đang nhẫn tâm bẻ gãy

Một cánh tay người hành khất, và rồi

Nhào với đầu một ông vua cạnh đấy.

384

Ngài làm vỡ bình của tôi, ôi thượng đế.

Làm tôi khát, khô cháy môi, ôi thượng đế.

Bình rượu ngon mà đổ phí thế này

Thì đích thị ngài say rồi, ôi thượng đế.

386

Nào, hát đi, cô gái, đừng ỡm ờ.

Nàng và ta say từ sáng đến giờ

Ta tiếp tục say suốt đêm, đến mức

Không biết mình đang sống thật hay mơ.

368

Ta bị tước hy vọng đã lâu nay.

Tước quyền yêu, quyền sống đã lâu nay.

Thế là ta phải đau buồn đói khổ

Ở đời này trống rỗng đã lâu nay.

387

Hỡi thượng đế, hãy cho cái con cần.

Đừng để lũ đê hèn cho con ăn.

Cũng nhân tiện, ngài hãy cho con uống.

Uống thật say, quên bao nỗi nhọc nhằn.

388

Cái trong cốc không phải là nước lã.

Hãy uống đi, không có gì hèn hạ.

Vì ngày mai, chết bị vắt thành bình.

Có thể ta sẽ khát nhiều hơn cả.

389

Không trốn được số trời, buồn làm gì?

Hơi đâu mà oán đời, buồn làm gì?

Hãy uống đi, quên mọi điều đau khổ.

Nào uống hết một hơi, buồn làm gì?

390

Tranh luận nhiều như thế ích gì không?

Có ích gì khi bàn chuyện viển vông?

Hãy mang rượu ra đây ngay, nhân thể

Gọi cho thêm mấy cô gái má hồng.

391

Hãy cúi xuống rót thật đầy, rót đi.

Để ta uống đến kỳ say, rót đi.

Bạn bè phản, chỉ quán này không phản.

Nên ta ngồi uống ở đây, rót đi.

392

Hãy dũng cảm nhìn trời xanh trên đầu.

Hãy uống rượu để xua hết buồn rầu.

Sớm hoặc muộn, ai cũng thành bụi đất.

Cái ngày ấy cũng chẳng chừa anh đâu.

393

Môi cốc rượu và đôi môi người yêu

Là những cái tôi cần, quả không nhiều.

Tôi làm bạn với cả hai, vì thế

Tôi vào quán suốt từ sáng đến chiều.

(1) TiÕng Ba T cæ: "H·y uèng ®i!"

THÁI BÁ TÂN

Xem theo thể loại

Thursday, March 19, 2015

THƠ CỔ BA TƯ - KHAYYAM - THƠ SAY

No comments:

Post a Comment