Truyện ngắn. Thái Bá Tân
Đúng giờ, đoàn tàu tốc hành Bắc Nam, loại nhanh và tiện nghi
nhất mới đưa vào hoạt động, rời ga Hà Nội. Khoảng ba mươi phút sau thì ra khỏi
thành phố và hiện đang chạy giữa những cánh đồng trống thoảng mùi đất mới cày
lật. Không khí về đêm dễ chịu. Chắc trời nhiều sao, có thể còn có cả trăng, vì
nhìn ra ngoài thấy sang sáng.
Trong cup-pê có sáu giường trải nệm trắng muốt, nhưng chỉ
bốn khách. Toàn những người đàn ông đứng tuổi, có thể nói đã già hoặc sắp già.
Sau một lúc hỉ hả khen thời bây giờ đi lại sướng chứ không như những năm bao
cấp, mấy ông chuyển sang nói chuyện gẫu. Một ông kể lại nội dung bài báo nào đó
mới đọc, thế là bây giờ họ quay sang tranh luận, khe khẽ và chẳng mấy hào hứng,
về việc liệu bản chất con người có thể thay đổi được không, nhất là khi trải
qua một sự kiện đặc biệt như một cú sốc chẳng hạn.
- Tôi nghĩ có đấy, - một ông nói. Ông là một bác sĩ đã nghỉ
hưu, nay mở phòng khám riêng. Ông mắc bệnh hen xuyễn nên hàng năm cứ dịp này là
vào Sài Gòn sống với con mấy tháng. - Trước cũng như bác đây, tôi chẳng tin,
nhưng vừa rồi ở chỗ tôi xẩy ra một chuyện khiến tôi thay đổi ý kiến.
Ông bác sĩ đưa mắt nhìn mấy bạn đồng hành xem họ có muốn
nghe không. Tất nhiên các ông kia muốn nghe.
Sửa lại thế ngồi, ông kể.
*
Chuyện này xẩy ra với chính thằng cháu tôi chứ chẳng phải ai
khác. Hắn năm nay mới ngoài ba mươi, tốt nghiệp tin học Bách khoa và từng là
cán bộ một viện nghiên cứu lớn. Hắn thông minh, tư chất tốt, chỉ tội quá máu mê
cờ bạc nên mọi việc hóa ra tồi tệ, tất tồi tệ. Bị đuổi việc do lấy tiền cơ quan
ném vào trò đỏ đen, bị vợ bỏ, rồi bị gia đình, anh em xa lánh, cuối cùng hắn
trơ lại một mình với đứa con trai năm tuổi. Lúc li dị vợ hắn nhận nuôi đứa nhỏ
hơn, ba tuổi. Hắn kiếm sống bằng nghề sửa chữa đồ dùng điện tử. Ai thuê thì làm
chứ chẳng có cửa hàng cửa hiệu gì. Hình như hắn cũng kiếm được vì thấy vẫn có
tiền chơi đề đều đều. Không hiểu các vị nghĩ thế nào chứ tôi thì tôi cho rằng
nghiện cờ bạc, đề đóm cũng là một dạng bệnh, và với tư cách một căn bệnh, nó có
các giai đoạn phát triển với mức độ nặng nhẹ khác nhau. Căn bệnh này ở thằng
cháu tôi thì chắc chắn đã vào giai đoạn chót, có thể gọi vô phương cứu
chữa. Nhưng thôi, chuyện đó thuộc đề tài
khác.
Một hôm, người ta nhắn tôi đến nhà hắn ngay. Thì ra hắn ốm
liệt giường đã hai ngày. Chỉ sốt bình thường nhưng nếu để lâu thêm nữa không
chữa trị thì có thể nguy hiểm. Ngay tối hôm ấy hắn tỉnh, thôi mê sảng và đã có
thể nói chuyện.
Phải nói rằng dẫu không được tôi yêu mến lắm - chủ yếu vì
thói xấu kia - nhưng hắn rất quí và tin tôi. Hôm ấy hắn đã kể tôi nghe chuyện
này kỳ cục lắm, các vị xem có tin được không.
Một tối nọ đang ngủ thì có người đến gọi hắn dậy nhờ đi chữa
gấp một thiết bị nào đấy rất quan trọng và hứa sẽ trả công hậu hĩnh. Không do
dự, hắn đồng ý đi ngay. Theo hắn kể thì sau khoảng một giờ ngồi trong ô tô bịt
kín, hắn được đưa vào một nơi tối om. Ở đấy, người ta dùng nến soi cho hắn chữa
một thứ mà thoạt nhìn hắn biết là thiết bị điện tử điều khiển hệ thống chiếu
sáng. Một việc không khó với những chuyên gia giỏi như hắn. Khoảng nửa giờ sau
đèn bỗng rực sáng khắp nơi. Hắn ngạc nhiên thấy mình đang đứng trong một cung
điện cực kỳ lộng lẫy kiểu vua chúa ngày xưa, với những người xung quanh cũng
giống người ngày xưa, từ cách ăn mặc, đi đứng đến cư xử. Dường như họ đang có
buổi yến tiệc nào đó thì mất điện, nên phải nhờ hắn.
Người dẫn hắn đến đây - một ông già bây giờ hắn mới kịp nhìn
rõ, mặc áo thụng màu xanh, thắt lưng đỏ to bản, chân đi hài nhung mà hắn đoán
là người thừa sai nơi này - thấy xong việc liền vội vàng dẫn hắn ra ngoài. Ông
ta rút từ túi áo thụng một tờ giấy gió, lấy bút lông viết mấy con số lên đó rồi
đưa cho hắn: “Tiền công anh đây. Nhiều đấy. Hãy chi tiêu cho đúng mục đích và
đừng dính vào mấy cái trò đỏ đen kia nữa!” Xong, ông ta cùng cái lâu đài to đẹp
và bí ẩn kia biến mất.
Sáng tỉnh dậy, hắn thấy mình đang nằm trong một nghĩa trang
gần như hoang phế hoàn toàn ở Cổ Loa, nơi có những ngôi mộ rất lớn với những
chiếc bia đá cũng lớn đã bị thời gian ăn mòn, nhìn kỹ lắm mới thấy một vài chữ
nho mà hắn không hiểu nghĩa. Tờ giấy gió vẫn ở trong tay.
Hắn ngơ ngác đi ra đường nhựa rồi nhảy xe buýt về Hà Nội.
Dọc đường, hắn suy nghĩ mãi về những điều kỳ lạ mới xẩy ra, về tờ giấy “tiền
công” với mấy con số trên đó. Cuối cùng vì thông minh, vì máu đỏ đen đã ngấm
vào mọi ý nghĩ, hắn đoán đây là con số độc đắc kỳ xổ số lần này. Vậy là suốt
buổi sáng hôm ấy hắn lùng khắp nơi mua tấm vé có con số đó, và đã mua được, lúc
về tới nhà thì lên cơn sốt nặng. Khi tỉnh lại, hắn nhờ tôi ra phố mua giùm tờ
báo có kết quả xổ số. Các vị tin hay không thì tùy, nhưng hắn đã trúng độc đắc.
Đúng con số ghi trên tờ giấy. Năm trăm triệu!
Xưa nay tôi chẳng bao giờ tin chuyện ma quỉ, cả cái chuyện
kỳ cục kia mà hắn đã kể một cách chân thành tôi cũng không tin. Tôi nghĩ chẳng
qua hắn say rượu (hắn cũng là một ma men có tiếng) nên ngủ quên đâu đó ở vệ
đường, hoặc bị bọn bạn đùa, khênh ra nghĩa trang. Nhưng không tin là một
chuyện, còn tờ giấy (tôi tận mắt xem rất kỹ lúc ở nhà hắn) và cái vé trúng số
kia là có thật và không thể phủ nhận được.
Sau đó thì sao? Sau đó hắn nhờ tôi cùng đi tới chỗ nhận
tiền. Ở đấy, vẫn còn tái nhợt và hơi run run vì chưa khỏi hẳn, hắn yêu cầu
người ta chuyển tất cả số tiền trúng thưởng vào một sổ tiết kiệm, chỉ giữ lại
đúng mười triệu đồng, chia đôi đưa tôi một nửa nhưng tôi không lấy. Hắn cũng từ
chối lời mời dự lễ trao giải được phát qua truyền hình vào chiều hôm sau. Tôi
lặng lẽ theo dõi và thấy hình như có cái gì đấy rất lớn, rất quan trong đang
xẩy ra trong con người hắn. Tôi chẳng là nhà tâm lý để tìm hiểu cái đó là gì,
cũng không biết có mối liên hệ nào không giữa sự thay đổi ấy với câu chuyện kỳ
cục hắn kể. Chỉ thấy hắn như người khác
lạ, ngơ ngơ ngác ngác và ít nói hẳn.
Vâng, sau vụ trúng số, hắn trở thành một
người hoàn toàn khác. Ý tôi muốn nói thành người tốt hơn. Vì thế mà lúc nãy tôi
bảo tôi tin bản chất con người cũng có thể thay đổi. Nhưng... - ông bác sĩ bỗng
hạ giọng thở dài. - Nhưng cũng từ đấy nhiều rắc rối đã xuất hiện.
Nơi hắn ở là một điển hình của sự lộn xộn
về xây dựng, tương phản giàu nghèo và tính phức tạp của thành phần dân cư ở Hà
Nội ta hiện nay. Nó nằm cuối đường Kim Ngưu, vốn xưa là bãi đất trống sát bờ
sông, sau bị lấn chiếm dần rồi thành khu dân cư hợp pháp. Bám quanh quãng đường
ba bốn trăm mét lổn nhổn những ngôi nhà dài đuỗn cao ngất, na ná giống nhau trừ
màu sắc và độ mới cũ của lớp sơn, xen kẽ những túp lều mái dầu hoặc nhà cấp bốn
xiêu vẹo. Nhà hắn một tầng, đổ trần xi măng, có thể gọi lớp giữa của hai cực
giàu nghèo ở đây. Cái nghề hắn làm cũng vậy, chẳng phải hèn mọn mà cũng không
hẳn lương thiện, vì hắn hay lòe tiền công khách hàng.
Bên phải nhà hắn là căn nhà ọp ẹp của vợ
chồng Tư Béo. Cả hai không nghề nghiệp hoặc nghề nghiệp không rõ, thuộc loại
bất hảo. Đã trên bốn mươi nhưng hai người này (không hiểu có đúng vợ chồng thật
không) có đứa con gái mới bốn tuổi. Tội nghiệp con bé nhiều hôm bố mẹ “đi làm”
cả ngày quên không cho ăn phải ăn nhờ hàng xóm. Tư Béo và hắn đã mấy lần cãi
nhau vì cái bờ rào của miếng đất ba mét vuông tranh chấp sau nhà. Thấy hắn
không phải tay vừa nên gã chưa dám làm mạnh, chỉ để bụng ngấm ngầm. Bên trái là
ngôi nhà bốn tầng mới xây của một cán bộ “hưu non” mà ai cũng biết là bị đuổi
việc vì tham ô. Lão này kín tiếng, ít giao tiếp và ra mặt khinh bỉ những người nghèo
trong khu. Đối diện là ba ngôi nhà cao hình ống khác, trong đó có nhà một cặp
vợ chồng đang ngồi tù vì buôn ma túy, nên luôn đóng cửa. Kế đó là quán nước
chè, quán cơm bình dân và cửa hiệu “gội đầu thư giãn” của mấy cô tỉnh lẻ về đây
lập nghiệp. Cuối cùng, gần kịch ngõ, là nhà bà Bình Cháo, một “nhân vật rất đặc
biệt”.
Đó là một bà nhà quê chẳng biết từ đâu
đến và là một trong những người đầu tiên ngụ ở xóm này. Bà ta sống một mình
bằng nghề đồng nát, hôm nào cũng đúng bảy giờ quảy gánh không ra đi, tối mịt
mới về, vẫn chiếc gánh không ấy sau khi đã bán những thứ thu lượm được trong ngày.
Điều này chẳng gì đáng nói vì thành phố nào chả đầy rẫy những người như bà. Cái
đáng nói là, các vị thử hình dung xem, hôm nào trước lúc đi làm bà cũng dậy
sớm, nấu hai xoong cháo lớn, loại xoong trước kia ta hay dùng nấu bánh chưng,
rồi gánh ra bệnh viện Thanh Nhàn. Không phải để bán mà cho không. Cái bệnh viện
ấy nổi tiếng chỉ toàn người nghèo từ các tỉnh xa về chữa bệnh, nên khỏi nói họ
cơ cực thế nào. Có thể bà hoặc ai đó người thân của bà từng là bệnh nhân như
thế ở đây. Vâng, một bà đồng nát lặng lẽ làm công việc từ thiện ấy hàng ngày,
đến nay đã hơn mười năm. Một việc làm khiến nhiều người ngẫm mình thấy lương
tâm vương vấn, nhiều người thắc mắc không hiểu vì sao. Cũng có kẻ độc mồm bảo
phải có ý đồ gì đó. Rồi cuối cùng, không ai bảo ai, người ta cố tình không
nhắc, không nghĩ đến bà nữa, một nhân vật đặc biệt và chương chướng như tôi đã
nói.
Quay lại chuyện thằng cháu tôi. Vâng, hắn
đã trở thành người khác hẳn, hay nếu các vị muốn, bản chất hắn đã thay đổi.
Điều này thể hiện rõ nhất ở việc hắn thôi không chơi trò đỏ đen nữa. Cả rượu
cũng không. Tôi những tưởng tiền bạc vào tay những người như hắn chẳng mấy chốc
sẽ hết. Thế mà không. Hắn chẳng bao giờ dùng tiền trúng số tiêu phí phạm điều
gì. Thậm chí không ai biết hắn trúng số, ngoài tôi. Hắn vẫn làm nghề cũ, tu sửa
lại ngôi nhà, chăm sóc con nhiều hơn và cách đối xử với xóm giềng cũng khác trước. Chính tôi cũng
lấy làm ngạc nhiên, nhiều khi dù thấy vô lý vẫn nghĩ phải chăng chuyện xẩy ra ở nghĩa địa đã làm hắn thay đổi, nếu
không, chẳng có cái gì lý giải được.
Một hôm hắn chủ động sang chơi nhà Tư
Béo, tuyên bố cho gã ba mét đất sau nhà. “Anh chị cần thì cứ lấy. Chừng ấy đất
chẳng đáng để mất tình hàng xóm”, hắn nói. Tư Béo ngớ người tưởng đùa, nhưng
khi thấy hắn nghiêm túc thì đâm ra suy nghĩ tợn. Thời này, lại ở thủ đô, mà tự
dưng đem đất cho không thì họa có điên! Gã nhìn kỹ, ngạc nhiên thấy hắn không
điên. Vậy thì chắc có âm mưu gì! Phải đề phòng thằng cha này. Tuy vậy, ngay hôm
sau Tư Béo cho gọi thợ xây bức tường gạch bao quanh để khẳng định chủ quyền. Từ
đó gã ngoài miệng thì cảm ơn, vui vẻ nhưng trong bụng lại ngấm ngầm theo dõi
anh hàng xóm ấm đầu. Ông “cán bộ hưu non” được hắn cho trổ cửa sổ sang phía nhà
mình, bao nhiêu tùy thích, và lão đã trổ đúng sáu cửa ở cả ba tầng. Thấy dễ,
lão còn gạ xin lấn mấy mét đất trước nhà hắn nhưng không được. Cả lão cũng tỏ ý
nghi ngờ và tất nhiên không quên nhắc mình luôn để mắt canh chừng. Tư Béo, lão
này và mấy người nữa trong xóm chưng hửng khi không phát hiện thấy điều gì khác
lạ, không thấy hắn bị đưa vào nhà thương điên hoặc công an đến bắt vì một tội
tầy đình nào đó. Từ chưng hửng, họ đâm ra thất vọng, rồi bực bội khó chịu, và
cuối cùng thành ác cảm với hắn. Chỉ vì hắn tốt, không tranh giành, không cãi
nhau với họ!
Sự khó chịu, ác cảm ấy lên đến đỉnh điểm
khi hắn tham gia việc làm từ thiện của bà Bình Cháo. Trước chỉ mình bà đã thấy
chướng cho cả xóm, nay còn thêm hắn, một thằng trước đấy không lâu cũng chẳng
ra gì, nghĩa là giống họ, vậy thì hỏi không khó chịu sao được.
Cụ thể là khoảng hai tháng sau khi trúng
độc đắc, hắn tự đến tìm bà đề nghị được góp tiền, định mỗi tháng rút hai triệu
đồng chi cho mục đích này. Bà Bình Cháo lẳng lặng gật đầu. Thế là hai xong cháo
của bà từ đó có nhiều thịt hơn và ngon hơn. Lúc đầu hắn chỉ đưa tiền, sau vì
không phải hai mà những bốn xoong lớn, nhà bà lại chật, nên hắn thỉnh thoảng
đem về nhà mình nấu hộ. Việc này cứ thế đều đều diễn ra. Hắn và bà già lặng lẽ
làm như làm một việc bình thường. Người ngoài cố lờ không để ý, tuy trong lòng
mỗi người suy diễn theo một cách riêng. Trẻ con trong xóm đứa nào đói cũng được
cho ăn không mất tiền, tất nhiên phải giấu bố mẹ.
Một sáng nọ, như thường lệ hắn nấu xong
nồi cháo, múc riêng một bát để phần con bé nhà vợ chồng Tư Béo. Nó thường xuyên
bị quên không cho ăn. Bà Bình vừa quảy gánh đi thì hắn ới con bé, đưa bát cháo
cho nó. Bố mẹ nó không có nhà lúc ấy, dù mới bảy giờ sáng. Con bé lí nhí cảm ơn
rồi đưa lên miệng húp. Bỗng nó đánh rơi bát cháo, nhăn nhó ôm bụng nôn oẹ rồi
ngã xuống, người co giật như động kinh. Hắn hoảng hốt nhảy qua bờ rào, bế nó
lên tay và chợt lờ mờ đoán hiểu. Hắn vội vác con bé lên vai, cắm cổ chạy ra
bệnh viện để cứu nó, và nhất là để đuổi kịp bà Bình Cháo...
Kể đến đây, ông bác sĩ dừng lời, không
phải không cố ý. Mấy ông kia cũng ngồi im, không muốn tỏ ra mình đang sốt ruột
muốn nghe tiếp. Rồi ông kể tiếp, giọng
đều đều và thoáng buồn.
- Chuyện mới xẩy ra hôm kia. Chắc hôm nay
hoặc mai báo sẽ đưa tin. Thằng cháu tôi đang bị công an giam trên đồn để điều
tra. May con bé được cứu chữa kịp thời. Cũng không người nào ở bệnh viện ăn
phải gánh cháo có thuốc chuột ấy. Hắn đến đúng lúc bà kia đang chuẩn bị múc.
Hơn hai chục người đứng chờ như mọi ngày.
- Vợ chồng thằng Tư Béo?
- Vâng, thằng chồng. Công an bắt hắn và
hắn đã nhận tội. - Ông bác sĩ đáp rồi ngồi im hồi lâu. - Giờ thì các vị thấy
đấy. Cái khó nhất là bản chất con người mà nhiều khi còn thay đổi được. Thế mà
có cái khác tưởng dễ thay đổi, là lòng nghi kỵ, hóa ra lại khó hơn nhiều. Kể
cũng buồn, con người ta ăn ở xấu với nhau mãi thành quen, đến mức khi ai đó
bỗng trở nên tốt thì liền bị nghi ngờ, bị coi là điên, thậm chí còn dẫn đến tai
họa. Cuộc đời này kỳ thật. Các vị có nghĩ thế không?
Không ai đáp. Tàu đang đi qua một chiếc
cầu. Tiếng ầm ầm vang xa trong đêm tĩnh mịch. Chênh chếch phía đông là chiếc
lưỡi liềm trăng non đầu tháng màu trắng đục. Nó đứng lặng giữa trời đêm như một
dấu chấm hỏi.
Hà Nội, 30, 11, 2002
No comments:
Post a Comment