CHÙM THƠ LERMONTOV

MIKHAIL LERMONTOV (1814 – 1841)

Mikhail Yuryevich Lermontov (tiếng Nga: Михаи́л Ю́рьевич Ле́рмонтов, 15 tháng 10, 1814 – 27 tháng 7, 1841) – nhà thơ, nhà văn Nga. Là nhà thơ lớn của Nga sau Aleksandr Pushkin.

Mikhail Yuryevich Lermontov sinh ở Moskva trong một gia đình có gốc gác từ Scotland. Mẹ mất sớm nên Lermontov được bà ngoại nuôi dạy. Từ nhỏ đã thông thạo tiếng Pháp, tiếng Đức. Năm 1825 bà ngoại đưa Lermontov đi về vùng Kavkaz. Ký ức tuổi thơ trước phong cảnh thiên nhiên của vùng Kavkaz in đậm trong nhiều sáng tác của ông. Năm 1827 trở lại Moskva, Lermontov vào học tại học xá Moskva, đến năm 1830 học xá trở thành gymnazy thì nghỉ học, sau đó vào học Đại học Moskva nhưng hai năm sau lại nghỉ học. Theo lời khuyên của một người bạn, Lermontov vào học trường võ bị Sankt Peterburg. Sau khi tốt nghiệp đi về vùng Kavkaz phục vụ. Thời gian ở Kavkaz, trong một vụ xích mích với Martynov, người trước đây từng là bạn học ở trường võ bị, đã quyết định đấu súng và bị giết chết.

Cuộc đời của Lermontov chỉ vỏn vẹn có 27 năm nhưng di sản thơ ca mà ông để lại cho đời vô cùng to lớn. Lermontov giữ một vị trí đặc biệt trong thơ ca Nga. (Wikipedia)

1.
ANH ĐAU BUỒN...

Anh đau buồn vì anh rất yêu em
Và biết trước tuổi xuân em êm đềm

Bị đầu độc bởi lời đồn tai hại.
Cái giá đắt mỗi giây em tồn tại

Là những dòng nước mắt em tuôn.
Vì em vui... mà anh thấy buồn.
1840

2.
TÔI MUỐN SỐNG...

Tôi muốn sống, muốn được buồn khi yêu,
Tôi không thích đời trơn tru, nhàn nhạ.
Đầu óc tôi bị nó quá nuông chiều,
Cả vầng trán - bị vuốt ve nhiều quá.

Đã đến lúc xua màn sương hững hờ.
Đã đến lúc trêu chọc đời bất biến.
Không đau khổ, không thể gọi nhà thơ?
Thiếu phong ba, biển sẽ không là biển!

Nhà thơ sống bằng nỗi đau con người,
Bằng cả việc tìm vần thơ kiên nhẫn.
Anh ta mua ý thơ hay ở trời,
Trao vinh quang, không của mình, không nhận.
1832

3.
CÁNH BUỒM...

Cánh buồm con đơn độc
Giữa sương mù đại dương
Tìm gì nơi xa lạ,
Bỏ gì nơi quê hương?

Sóng cứ dâng, gió thổi,
Cột buồm cong, kêu rên.
Nó không tìm hạnh phúc,
Cũng không trốn bình yên.

Trên - mặt trời, dưới - sóng.
Nó cầu xin bão giông,
Như thể trong giông bão
Nó sẽ được yên lòng
1832

4.
MỎM ĐÁ

Đêm, một đám mây vàng
Ngủ trong lòng mỏm đá.
Sáng, đám mây vội vã
Ra đi, vui, nhẹ nhàng.

Trên trán mỏm đá già
Một ít sương còn đọng.
Mỏm đá buồn, xúc động,
Khóc nhớ đám mây xa.
1841

5.
CHÁN VÀ BUỒN...

Chán và buồn, không bạn để chìa tay
Trong những phút trái tim đau, co giật.
Mơ ước mãi - ích gì đâu điều này?
Tháng năm trôi, những tháng năm đẹp nhất!

Yêu? Yêu ai? Yêu chốc lát, ích gì?
Yêu mãi mãi lại là điều không thể.
Ngắm mình ư? Quá khứ đã trôi đi,
Mọi niềm vui, buồn đau đều nhỏ bé.

Các đam mê? Rồi cũng thế mà thôi,
Sớm hoặc muộn, nguội dần theo cuộc sống.
Nếu bình tâm, ta sẽ thấy rằng đời
Chỉ là cái ngu si và trống rỗng.
1840

6.
TA CHIA TAY...

Ta chia tay, nhưng hình bóng của em
Anh vẫn giữ trong tim anh nóng bỏng.
Như kỷ niệm những tháng năm êm đềm,
Nó lấp đầy trái tim anh trống rỗng.

Rồi đam mê, yêu người khác - không ai
Thay được bóng hình em, không thể,
Vì bỏ trống, lâu đài vẫn lâu đài,
Và thần tượng không được thờ - vẫn thế.
1837

7.
CÔ ĐƠN

Thật kinh khủng khi dây xích cuộc đời,
Bắt ta sống trong cô đơn, gò bó.
Ai cũng thích chia niềm vui, nụ cười,
Không ai thích chia nỗi buồn, đau khổ.

Tôi một mình, tôi là vua ở đây,
Nén đau khổ trong trái tim trống rỗng.
Tôi quan sát: Rất ngoan ngoãn, tháng ngày
Cứ lặng lẽ trôi qua như giấc mộng.

Rồi tháng ngày sẽ lại đến, rồi đi.
Người cũng thế, không có gì mới lạ.
Tôi nhìn thấy cỗ áo quan đen xì
Đang chờ đợi - sao phải buồn, nấn ná?

Không một ai thương hay tiếc cho tôi,
Và mọi người - tôi điều này rất biết -
Sẽ thản nhiên khi thấy tôi chào đời,
Nhưng rất vui khi nghe tin tôi chết!
1830

8.
NGƯỜI TÙ

Hãy mở cửa, mở cửa,
Cho tôi thấy ban ngày,
Cô gái mắt đen nhánh,
Con ngựa phi như bay.

Nhưng cửa tù vẫn đóng,
Cửa sổ chắc và cao,
Cô gái mắt đen nhánh
Vẫn ở tận nơi nào.

Con ngựa thì gặm cỏ
Nhởn nhơ trên cánh đồng,
Không yên cương, chạy nhảy,
Vung chiếc đuôi dày lông.

Còn tôi, thân tù ngục,
Bốn bức tường trống trơn.
Chiếc đèn con le lói
Thứ ánh sáng chập chờn.

Chỉ bên ngoài nghe rõ
Đều đều tiếng bước chân
Của người lính gác ngục,
Hêt xa rồi lại gần.
1837

9.
GỬI...

Anh và em lại gặp nhau, thời gian,
Vâng, thời gian làm ta thay đổi quá.
Nhiều tháng năm đã lặng lẽ trôi qua
Theo dòng chảy chán chường, không vội vã.

Anh cố tìm ngọn lửa trong mắt em,
Trong tim em - sự bồi hồi xúc động.
Chao, cả em, và cả anh, chúng ta
Đều đã chết trong cuộc đời trống rỗng.
1929

10.
GỬI D.

Nước Nga này tôi đã đi gần hết,
Như một anh lạc lõng giữa loài người.
Đâu cũng thấy toàn âm mưu, rắn rết,
Nghĩ từ nay không có bạn trên đời.

Không tình bạn luôn chân thành, ngay thẳng
Không thơ ngây lời nói hoặc ánh nhìn
Nhưng gặp anh, món quà trời ban tặng,
Tôi dần dần lấy lại được niềm tin.

Tôi yêu anh, mối cảm tình thân thiết,
Ta chuyện trò vui vẻ, chẳng thờ ơ.
Với phụ nữ, xinh tươi và xảo quyệt,
Tôi không yêu, không tin nữa bao giờ!
1829

11.
THƠ VIẾT TRÊN BIA MỘ

Là một người hồn nhiên, yêu tự do,
Anh ta sống luôn sục sôi, mãnh liệt.
Về cái đẹp con người và thiên nhiên,
Anh ta yêu và nhiều khi đã viết.

Anh ta tin vào tình bạn, tình yêu,
Tin bùa phép, lời tiên tri dối trá.
Những năm tháng tốt nhất của đời mình
Anh ta trao những đam mê kỳ lạ.

Trong anh ta quả thật có rất nhiều
Lòng xúc động, tình yêu và nỗi khổ.
Anh ta sinh không phải để giống người.
Giờ đã chết, và nơi đây là mộ.
1830

12.
LỜI CẦU CỦA TÔI

Tôi cầu mong không bị bắn phanh thây,
Không bị yêu bởi các nàng lọc lõi,
Hay các bà quá lãng mạn, thơ ngây.
Không bị bạn nuông chiều tôi quá tội.
1830

13.
GỬI S.

Anh quen em từ lâu, đã từ lâu
Nhưng chưa nghe trái tim em thổn thức.
Nụ cười em, phải nói, cũng rất tươi,
Nhưng tim anh vẫn giá băng trong ngực.

Thì đã sao? Chẳng sao. Lúc chia tay,
Quả lòng anh hơi ít nhiều bối rối.
Ồ không, không, không phải bởi buồn đau.
Anh không yêu, không yêu em, xin lỗi.

Thế mà giờ anh mong, dù một ngày,
Hay dù chỉ một giờ thôi cũng được,
Được gặp em, để đôi mắt em nhìn
Làm lòng anh lại thảnh thơi như trước.
1830

14.
KHÔNG MỘT AI...

Không một ai, không một ai, không ai
Làm dịu bớt nỗi đau này cháy bỏng.
Yêu? Tôi yêu không ít - đã ba lần.
Ba lần yêu, và ba lần vô vọng!
1830

15.
GỬI...

(Sau khi đọc cuốn Tiểu sử Byron của Moor)

Tôi không nghĩ tôi đáng được đời thương,
Dù bây giờ thơ tôi buồn, quá tẻ.
Bao nỗi đau và dằn vặt đời thường
Chỉ báo trước sẽ còn đau hơn thế.

Tôi trẻ trung, còn đầy thơ trong đầu,
Tôi cũng muốn như Byron bồng bột.
Chúng tôi chung cả tâm hồn, cái đau,
Nếu số phận có cái chung, càng tốt.

Giống Byron, tôi khao khát tự do,
Cũng giống ông, tâm hồn tôi cháy bỏng.
Tôi yêu biển, yêu hoàng hôn sông hồ,
Yêu bão táp trên đất liền, trên sóng.

Cũng giống ông, tôi tìm kiếm bình yên
Nhưng vô ích, vật vờ như ma ám.
Tôi ngoái lại nhìn quá khứ - xạm đen.
Nhìn tương lai - một tương lai đen xạm!
1930

16.
NGƯỜI HÀNH KHẤT

Bên cổng chợ là một người hành khất
Đứng lặng im, xin bố thí suốt ngày.
Một ông lão vì đau buồn, đói, khát,
Mà thân hình khô héo giống cành cây.

Một mẩu bánh, ông chỉ xin mẩu bánh,
Đôi mắt sâu van nỉ, thật đau lòng.
Có ai đó đặt một hòn đá lạnh
Lên khô gầy, đen xạm cánh tay ông.

Anh cũng thế, anh cầu xin, van vỉ
Chút tình yêu em ban tặng, thế mà
Như ông lão chìa tay xin bố thí,
Anh bị lừa, thật trơ trẽn, xót xa.
1830

17.
GỬI...

Rằng tôi hèn, tôi ngu - xin đừng nói!
Cuộc đời tôi, dẫu chỉ mới bắt đầu,
Quá đau đớn, vậy thì xin được hỏi:
Đến mức nào đau đớn ở phần sau?
1830

18.
KHÔNG ÍT KHI...

Không ít khi người ta làm tôi khổ
Và làm tôi rất khó chịu, đó là
Tôi tha thứ rất nhiều điều cho họ,
Cái, phần mình, chắc chắn họ không tha.

Rồi cuộc đời cứ nhằm tôi mai phục,
Đánh rất đau, rất vô cớ, rất hèn.
Tôi thành người lạnh lùng, không cảm xúc.
Đó là điều tôi rất tiếc, tất nhiên.

Và từ đó, mặt nhâng nhâng, buồn bã,
Tôi giao du với họ, thế mà rồi
Tôi nhìn đâu và gặp ai, thật lạ,
Ai cũng cười, vồn vã đón chào tôi!
1830

19.
THƠ GỬI MỘT NGƯỜI ĐẸP NGU NGỐC

Xưa một lần thần Tình Yêu hỏi tôi
Có muốn uống thứ rượu thần dịu ngọt?
Dẫu còn nhỏ, và lúc ây chưa yêu,
Tôi vẫn uống, đến không còn một giọt.

Giờ thì tôi muốn uống nó giải buồn
Và làm mát đôi môi tôi cháy bỏng,
Chỉ đơn giản vì cốc rượu tình yêu
Cũng vớ vẩn như đầu cô trống rỗng!
1830

20.
XIN BẠN HÃY NHỚ TÔI...

Khi tôi bị tù tội,
Xin bạn hãy nhớ tôi,
Cô đơn, khát và đói
Nơi lưu đày xa xôi.

Mong một ngày nào đó
Trước ngọn nến màu hồng
Bạn ngồi bên cửa sổ,
Nước mắt chảy thành dòng,

Rồi thở dài, bạn nghĩ:
Anh ta từng ngồi đây,
Chờ Số Phận quyết định
Cuộc đời mình sau này.
1831

21.
TÔI KHÔNG PHẢI LÀ BYRON

Tôi không phải là Byron, tôi khác.
Tôi - một anh được trời chọn, khác người.
Dẫu tâm hồn rất Nga, tôi cũng thế
Bị cuộc đời xua đuổi, chạy khắp nơi.

Bắt đầu sớm, tất nhiên, tôi chết sớm,
Với cái đầu cũng có chút long lanh.
Trái tim tôi, như đại dương, đang chứa
Bao ước mơ đã bị đánh tan tành.

Ai hiểu được đại dương luôn bí ẩn?
Và liệu ai có đủ sức, đủ tài
Để hiểu hết những gì tôi suy nghĩ?
Tôi là Thần, hoặc giả, chẳng là ai!
1832

22.
CỐC ĐỜI

Với hai mắt nhắm tịt,
Chúng ta uống cốc đời.
Lên mép vàng của nó,
Ta để nước mắt rơi.

Rồi chiếc băng bịt mắt
Trước khi chết vứt đi,
Bao nhiêu điều tưởng đẹp,
Ta thấy chẳng còn gì.

Giật mình, ta cũng thấy
Cốc đời rỗng, hóa ra
Ta chỉ uống mơ ước,
Mơ ước không của ta!
1831

23.
GỬI L.

(Bắt chước Byron)
1
Quì bên gối người khác,
Anh thấy mắt em nhìn
Yêu người khác, anh nhớ
Người anh từng yêu, tin.

Trí nhớ, con quỉ dữ,
Cứ làm ta yếu mềm
Và rồi anh nhắc mãi:
Anh yêu em, yêu em!

2
Giờ em của người khác,
Em quên anh từ lâu.
Mơ ước bắt xa xứ,
Đi tận đâu, tận đâu.

Đời bắt anh phiêu dạt,
Sóng gió thế là nhiều,
Sóng biển theo anh, nhắc:
Anh yêu em, anh yêu...

3
Ai được yêu nhiều quá,
Sẽ không nghe tiếng đời.
Bao năm anh đau khổ
Vì trí nhớ con người.

Hễ lúc nào bới lục
Chuyện xưa, đẹp, êm đềm,
Trái tim anh lại nhắc:
Anh yêu em, yêu em!
1831

24.
CÓ THỂ TIN...

Có thể tin: chỉ là mơ - hy vọng,
Cái buồn đau có thể lại tốt lành.
Nhưng đừng tin những lời khen sáo rỗng,
Mà hãy tin vào tình yêu của anh.

Vì không thể không tin anh: giả dối
Để lừa em, anh quả thấy không cần,
Không những thế, đó là điều tội lỗi:
Em thơ ngây, trong trắng tựa thiên thần!
1831

25.
GỬI...

Em quá tốt nên không làm việc xấu,
Không được yêu vì quá đỗi dịu dàng.
Để hạnh phúc, em hy sinh tất cả,
Thế mà rồi hạnh phúc cứ đi ngang.

Vâng, Số Phận không cho ai trọn vẹn.
Em nhìn kia, con sông chảy rất hiền.
Hoa nở rộ trên hai bờ, mà đáy,
Đáy lúc nào cũng giá lạnh bùn đen!
1831

26.
ĐÃ ĐẾN LÚC...

Đã đến lúc nên chết,
Tôi sống thế đủ rồi.
Sống vừa yêu vừa ghét,
Đời luôn dối lừa tôi.
1831

27.
CỨ ĐỂ TÔI...

Cứ để tôi yêu ai đó,
Dẫu yêu cũng chẳng ích gì.
Tình yêu như chiếc mụn nhỏ
Trong tim, nhức nhối, đen xì.

Tôi sống bằng cái người khác
Cho là điên loạn, đáng khinh.
Thế giới thần tiên, tọa lạc,
Tôi sống cô đơn, một mình.
1831

28.
TÔI ĐƯỢC SINH...

Tôi được sinh, chắc chắn,
Không để thành thiên thần.
Hơn ai hết, Chúa biết
Sao tôi buồn, than thân.

Trong tôi, con quỉ nhỏ
Rất kiêu, rất khinh đời.
Như tôi, nó lạc lõng
Giữa loài người và trời.

Đọc thơ tôi thì biết,
Giữa con quỉ và tôi,
Hãy tin: tuy khác đấy,
Nhưng chỉ một mà thôi.
1831

29.
TÂM HỒN ANH...

Tâm hồn anh giá lạnh
Em đang ôm vào lòng.
Em hãy gật lấy nó,
Vứt thật xa, được không?

Dẫu vậy, nó sùng kính
Thờ em như vị thần.
Cứu anh - không phải Chúa,
Mà em, một người trần.
1831

30.
THOÁNG TRONG ĐẦU...

Thoáng trong đầu điểm lại
Những gì đã trải qua,
Tôi không tiếc quá khứ -
Nó buồn và nhạt nhòa.

Cũng thế, như hiện tại,
Đầy đam mê cuồng ngông,
Bị cái ác lôi cuốn
Như bão tuyết ngoài đồng.

Yêu, không được yêu lại,
Dẫu thấp thỏm đợi chờ.
Khi nói về tình ái,
Tức là tôi ước mơ.

Như sao băng lóe sáng,
Tình yêu đến, và rồi,
Hệt như mọi cái khác,
Đến chỉ để lừa tôi.
1831

31.
TẶNG O. S

Tôi muốn nói nhiều điều khi chưa gặp,
Nhưng gặp bà, tôi chỉ biết ngồi nghe.
Bà lặng lẽ, luôn nhìn tôi nghiêm khắc,
Khiến tôi im, không dấu hết vụng về.

Biết làm sao? Tôi biết bà không thích
Lắng nghe tôi muốn nói biết bao điều.
Chuyện chỉ thế, thật ngô nghê, lố bịch,
Nếu không buồn, không bối rối vì yêu!
1840